İbn Kuteybe’nin Belâgat İlminin Teşekkülüne Katkıları

Year 2011, Volume: 2 Issue: 3, 29 - 54, 01.06.2011

Abdulmuttalip Arpa

Abstract

İlk dönem İslamî kaynaklar ve bu kaynakları vücuda getiren âlimlerin sahip olduğu değer bilinen bir gerçektir. İbn Kuteybe ilk dönem âlimlerinden olma özelliğinin yanı sıra tefsir, hadis, kelâm, dil, edebiyat ve tarih alanında kaleme aldığı eserleriyle zamanının önemli meselelerine ışık tutmuş, değişik konulardaki istifham ve ihtilafları gidermeye çalışmıştır. Bu çerçevede İbn Kuteybe, dilsel kurallardan yoksun ve dinin asli kurallarına muhalif bir şekilde düşüncelerini Kur’ân üzerinden temellendirmeye çalışan bir takım gruplara karşı Te’vîlü Müşkili’l-Kur’ân adlı eserini kaleme almıştır. Bu çalışmada, İbn Kuteybe’nin bu ortamda, beyan sınırları dâhilinde te’vîl sisteminin yapısını şekillendirirken bu yapılanmada belâgat enstrümanlarını ne şekilde ürettiği ve kullandığı üzerinde durulacak ve ardından belâğat tarihindeki yerine işaret edilecektir

Keywords

mecâz, istiâre, îcâz, maklûb, tekrâr