The Acts of the Companions in terms of Qualification as Sunnah

Year 2022, Issue: 28, 201 - 224, 15.06.2022

Mesut Bayar

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1095001

Abstract

After the Prophet, the greatest contribution belongs to the Companions in the transfer of religious principles. The function of this distinguished generation, who believed in the Prophet in the most difficult times and were with him, in religious decrees is of course of great importance. Thanks to their central position in question, the Companions gained a rightful prestige in the eyes of Muslims during the historical process and a special value was attributed to them in all Islamic sciences. The deeds of the Companions were also subjected to a special evaluation by the fuqaha; their views were seen as proof under the name of Companion’s Qawl and took their place in the hierarchy of evidence under certain conditions. Accepting the narrations of the Companions without applying cerh and ta'dil in the transmission of hadiths, which are the second source of fiqh, is another example of the value given to their legal authoritarian personalities. Another indication of the value given to them is the view that their deeds should be accepted as sunnah. In the formation of this view, there is the presupposition that they cannot do anything different from the Prophet (PBUH). The concept of sunnah has gained a holy identity in the historical process and has been used for all kinds of words and behaviors that come from the Prophet (PBUH). As a result of the legal value given to the Companions, some jurists evaluated the actions of the Companions within the scope of the sunnah. From the Tabiun period, the deeds of the companions began to be evaluated in the category of Sunnah, and this understanding became widespread in the founding period of the Hanafi, Maliki, and Hanbali sects. With Imam Shafii's view that the word sunnah should be used only for the Prophet (PBUH), the tradition turned in this direction, and in the following periods, the evaluation of the deeds of the companions within the framework of sunnah began to be forgotten. A few centuries later, especially the Maliki scholars stated that sunnah can be used in both senses. Some jurists have openly mentioned the relationship between the practice of the Companions and the sunnah and expressed their views on the subject. However, others do not have a clear statement of opinion. Their views emerged in the Companions' Qawl, the titles used for the narrations of the hadiths, and other issues. The holders of both opinions regarding the scope of the sunnah have some evidence to support their views. Some of this evidence is mentioned in the article. In the late period, sunnah began to be used to describe the way taken and took on a wider content. However, the word bidat has been used to describe false beliefs whose positive meaning endured. It is important to examine the basic concepts of Islam, such as the Sunnah. Starting this study with the literal meanings of quotations of sunnah will explain the general nature of the concept more accurately. The meaning of the word will be learned better in the light of the opinions about their meanings. For this reason, the word is explained in our study, and the views on the meaning of the word and the historical process of these views are kept in the foreground. In order to understand the subject, the concepts were explained first, and then, some terms related to the subject were explained in proportion to their relevance. Later, the relationship between the deeds of the Companions and the sunnah, which is our main topic, has been examined. However, since the narrow meaning of the sunnah is generally known, it is aimed to understand the sunnah view in its broad meaning. With this study, it is hoped that the relationship of a very important concept with the generation, which has an important place in the history of Islam, will be understood to some extent.

Keywords

İslamic Law, Usul, Sunnah, Companions, Deed

Sünnet Olarak Nitelendirilmesi Açısından Sahâbe Ameli

Abstract

Dinin esaslarının bize ulaşmasında Hz. Peygamber’den (s.a.v) sonra en büyük katkı sahâbeye aittir. Hz. Peygamber’e (s.a.v) en zor zamanlarda iman etmiş ve O’nunla beraber olmuş bu güzide neslin dinî hükümlerdeki fonksiyonu tabiî olarak büyük önem teşkil etmektedir. Söz konusu merkezî konumları sayesinde sahâbe, tarihsel süreçte Müslümanlar nezdinde haklı bir saygınlık kazanmış ve İslâmî ilimlerin tamamında kendilerine özel bir değer atfedilmiştir. Fukahâ nezdinde de sahâbenin amelleri özel bir değerlendirmeye tabi tutulmuş, görüşleri sahâbî kavli adıyla hüccet olarak görülmüş ve belirli şartlarla deliller hiyerarşisinde yerini almıştır. Fıkhın ikinci kaynağı olan hadislerin nakledilmesinde sahâbe kuşağının cerh ve ta’dîl uygulanmadan rivayetlerinin kabul edilmesi onların hukukî otoriter kişiliklerine verilen değerin başka bir örneğidir. Onlara verilen değerin bir göstergesi de onların amellerinin sünnet olarak kabul edilmesi görüşünün ortaya çıkmasıdır. Bu görüşün oluşmasında Hz. Peygamber’den (s.a.v) farklı bir şey yapamayacakları ön kabulü bulunmaktadır. Sünnet kavramı tarihsel süreç içerisinde kutsal bir hüviyet kazanmış, Hz. Peygamber’den (s.a.v) sahîh bir nakille gelen her türlü söz ve davranış için kullanılmıştır. Sahâbeye verilen hukuki değerin bir sonucu olarak bazı fakihler, sahâbenin amelini de sünnetin kapsamında değerlendirmişlerdir. Tabiûn döneminden itibaren sahâbe ameli, sünnet kategorisinde değerlendirilmeye başlanmış ve bu anlayış Hanefî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerinin kuruluş döneminde yaygınlaşmıştır. İmam Şâfiî’nin sünnet lafzının sadece Hz. Peygamber’e (s.a.v) has kullanılması gerektiği yönündeki görüşü ile birlikte ibre de bu yönde gelişmiş, sonraki dönemlerde sahâbe amelinin sünnet çerçevesinde değerlendirilmesi unutulmaya başlanmıştır. Birkaç asır sonra ise özellikle Mâlikî usûlcüler, sünnetin iki anlamda da kullanılabileceğine dair görüş beyan etmişlerdir. Bazı hukukçular sahâbe amelinin sünnetle ilişkisine açıktan değinip konu ile ilgili görüşlerini beyan etmişlerdir. Ancak diğerlerinde açık bir görüş beyanı bulunmamaktadır. Onların görüşleri sahâbe kavli, hadislerin rivayetlerine verilen isimler ve başka meselelerde ortaya çıkmıştır. Sünnetin kapsamı ile ilgili söz konusu iki görüş sahiplerinin de kendi görüşlerini desteklemek için getirmiş oldukları bazı delilleri vardır. Bu delillerin bir kısmı makalede zikredilmiştir. Geç dönemde ise sünnet, tamamen gidilen yol anlamında kullanılmaya başlanmış ve daha geniş bir içeriğe bürünmüştür. Ancak olumlu anlamı devam etmiş olumsuz yolları ifade etmek için bidat sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır. Sünnet gibi İslâm’ın temel kavramlarının incelenmesi önemlidir. Bu incelemelerin de önce lafız manalarından başlanması kavramın genel mahiyetini daha doğru bir şekilde açıklayacaktır. Lafız manaları konusunda görüşler ışığında lafzın manası daha iyi öğrenilecektir. Bu sebeple çalışmamızda her ne kadar lafız açıklanıyor ise de lafzın anlamına yönelik görüşler ve bu görüşlerin tarihsel süreci ön planda tutulmuştur. Konunun anlaşılabilmesi için ilk önce kavramlar açıklanmış, kavramların açıklanmasından sonra konu ile ilgili olan bazı terimler ilgileri oranında izah edilmiştir. Ardından esas konumuz olan sahâbe amelinin sünnet ile ilişkisine geçilmiştir. Ancak sünnetin dar anlamıyla çerçevesi genel olarak bilindiği için geniş anlamıyla sünnet görüşünün anlaşılması gaye edilmiştir. Bu çalışmayla çok önemli bir kavramın İslâm tarihinde önemli bir yeri olan kuşakla ilişkisinin bir nebze de olsa anlaşılacağı ümit edilmektedir.

Keywords

İslam Hukuku, Usûl, Sünnet, Sahâbe, Amel

References

• Akay, Yusuf. Sahâbenin Hz. Peygamber Zamanına Nispet Ettiği Fiiller. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Aktepe, Emin İshak. Erken Dönem İslâm Hukukçularının Sünnet Anlayışı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2008.
• Apaydın, Yunus. “Sahâbî Sözünün Hukuki Değeri”. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4 (1990): 323-353.
• Askalânî, İbn Hacer Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Nüzhetü’n-nazar fî tavzîh-i nuhbeti'l-fiker fî mustalah-i ehli'l-eser. thk. Abdullâh b. Dayfillâh er-Rahîlî. Riyad: Matbaatü Sefir, 1422/2001.
• Başaran, Serkan. Sahâbe Algısında Sünnet-İctihad İlişkisi Abdullah b. Mes’ûd Örneği. Bursa: Emin Yayınları, 2017.
• Bedir, Murteza. “Sünnet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/150-153. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr fî şerḥi Usûli’l-Pezdevî. 4 Cilt. b.y: Dârü’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts.
• Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdillâh b. Yûsuf. el-Burhân fî uṣûli’l-fıḳh. thk. Salâh b. Muhammed el-Uveyze. 2 Cilt. Beyrut: Darü'l Kütübi'l İlmiyye, 1418/1997.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân b. el-Fazl Huseyn Selîm Esed ed-Dârânî. Sünenü’d-Dârimî. 4 Cilt. Suudi Arabistan: Dârü’l-Müğni,1412/2000.
• Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvîmü’l-edille fî usûli’l-fıkh. thk. Halil Muyyiddîn el-Meys. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Demir, İbrahim Halil. Usûlü’l-Fıkıhta Sahâbî Kavlinin Kaynak Olması. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Dönmez, İbrahim Kafi. “Amel”.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3/16-20. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd 4 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü'l-'Asriyye, ts.
• Ebû Ğudde, Abdülfettâh. Lemeât min Târîhi’s-Sünne. Beyrut: Dârü‟l-Beşâiri‟l-İslâmiyye, 1995.
• Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh. el-Risale ila Osman el-Bettî. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1992.
• Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. İbrâhîm b. Habîb b. Sa‘d. el-Kûfî. er-Red ʿale’s-Siyeri’l-Evzâʿî. thk. Ebu'I-Vefâ el-Efgânî Haydarabad: Lecnetu İhyâi'I-Maârif en-Nu'mâniyye, ts.
• Ebu’l-Hâcc, Salah Muhammed Sâlim.”Şumûlu mefhûmi’s-Sünne li’t-tasarrufâti’s-sahâbe inde’l-Hanefiyye”. Usûl İslâm Araştırmaları 22 (Temmuz 2014): 87-114.
• Ekinci, Muhammed Salih. Çev. Metin Yiğit. Hüccet Değeri ve Tedvin Açısından Sünnet. İstanbul: Nida Yayıncılık, 2019.
• Erden, Salih. Ebû Hanife’nin Deliller Hiyerarşisinde Sahâbî Kavlinin Konumu. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Erul, Bünyamin. Sahâbenin Sünnet Anlayışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. el-Mustasfâ. thk. Muhammed Abdüsselâm Abdüşşâfî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1993.
• Hallâf, Abdulvahhâb. İlmu usûli’l-fıkh. b.y: Mektebetü’d-Daveti’l-İslâmiyye, ts.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. et-Temhîd limâ fi’l-Muvaṭṭaʾ mine’l-meʿânî ve’l-esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî vd. 24 Cilt. Mağrib: Vizaretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1387/1967.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. Câmiʿu beyâni’l-ʿilm ve fażlihî. thk. Ebu’l-Eşbâl ez-Zehîrî. 2 Cilt. Suudi Arabistan: Dârü İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
• İbn Emîri’l-Hâc, Muhammed b. Muhammed. et-Takrîr ve’t-tahbîr. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1419-1999.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî. Mu`cemü Makâyisi’l-lüğa. thk. Abdüsselâm Mahmûd Hârûn. 6 Cilt. b.y: Dârü’l-Fikr, 1399/1979.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî. el-İḥkâm fî uṣûli’l-aḥkâm. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-âfâḳi’l-Cedîde, ts.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2 Cilt. b.y: Dârü İhyâi Kütübi’l-Arabî, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dârü Sâdır, 3. Basım, 1414/1994.
• İbn Receb el-Hanbelî, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdirrahmân el-Bağdâdî. Câmiʿu’l-ʿulûm ve’l-hikem. Şuayb Arnavut vd. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetu'r-Risale, Beyrut, 1422/2001.
• İbn Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Muḳaddimetü İbni’ṣ-Ṣalâḥ. thk. Nûreddîn Itr. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1406/1986.
• İbn Sîde, Ebu’l-Hasen Alî b. İsmâîl el-Mürsî. el-Muhkem ve’l-muhîtu’l-A`zam. thk. Abdülhamîd Hindavî. 11 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• İbrâhim Sâlih Mahmûd,”Kavlu’s-Sahâbî mine’s-sünne beyne’l vakf ve ref`”, Mecelletü Külliyeti'd-Ulûmi'l-İslâmiyye. 6/12 (Musul 1433/2012): 170-198.
• İslâmoğlu, İshak. Şâfiî Öncesi Dönemde Sünnetin Hüccet Oluşu. Bingöl: Bingöl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kal‘acî, Muhammed Ravvas. Mu‘cemü lügati’l-fukahâ. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2. Basım, 1408/1988.
• Karâdâvî, Yusuf. Çev. Hanifi Akın. Sünneti Anlamada Yöntem. İstanbul: Nida Yayıncılık, 2008.
• Karipçin, Harun. Şâtıbî’nin el-Muvâfakât’ında Hadis ve Sünnet Anlayışı. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Kavaklıoğlu, Mahmut. "Sünnet’i Anlamaya Çalışmak ve Sünnet’e Olan İhtiyaç: Tahkkîku Ma‘ne’s-Sünne ve beyânu’l-Hâceti İleyha". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1/ 2 (Aralık 2002): 273-293.
• “Kavlu’s-Sahâbî,” el-Mevsûta‛ül-fıkhiyye. 1409/1989. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-şuûni’l-İslâmiyye, 34/, 81-83.
• Kızılkaya, Necmettin. “Fıkıh Usulünde Sahâbe Fetvasının Kaynaklık Değeri ile İlgili Yaklaşımlar ve Bunların Tahlili”. İLEM Yıllık. 4 (2009): 29-41.
• Koçyiğit, Talat. Hadis İstılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1980.
• Mahallî, Ebû Abdillâh Celâlüddîn Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Ensârî. Şerḥu’l-Varaḳāt fî ʿilmi uṣûli’l-fıḳh. thk. Huzeyfe b.Husamuddî Affâne v.d. (Filistin: Câmi’atü’l-Küds,1420/1999.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh el-Asbahî. el-Muvaṭṭaʾ. thk. Muhammed Fuad Abdulbâki. 2 Cilt. Kahire: Dârü İhyai'I-Kütübi'I-Arabiyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi't-Türâsi'l-Arabî: ts.
• Nas, Taha. İmam Şafii’ye Göre Sahâbe Kavlinin Kaynak Değeri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. Sünen. thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. 9 Cilt. Halep: Mektebetü'l-Matbuât el-İslâmiyye, 2. Basım, 1406/1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. et-Taḳrîb ve’t-teysîr li maʿrifeti süneni’l-beşîri’n-neẕîr. thk. Muhammed ‘Osmân el-Huşt (Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1405/1985.
• Özben, Zübeyde - Yılmaz, Hayati. “Sahâbe ve Tâbiûnun Rivayette Kullandığı Lafızlar Bağlamında Sünnetin Kapsamı Tartışması”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/ 35. (Haziran 2017), 27- 48.
• Özdemir, Recep. İmam Mâlik ve Sahâbe Kavline Yaklaşımı. Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Özşenel, Mehmet. Sünnet ve Hadisi Değerlendirme ve Anlamada EhI-i Rey EhI-i Hadis Yaklaşımları ve İmam Şeybanî. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
• Pezdevî, Ebü’l-Yüsr Muhammed b. Muhammed b. el-Hüseyn b. Abdilkerîm. Ma’rifetü’l-hüceci’ş-şeriyye. thk. Abdülkâdir b. Yâsîn (Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Rif'at b. Fevzi Abdulmuttalib. Tevsîku’s-Sünne fil-karnis-sânii’l-hicrî esasüh ve İtticahatüh. Mısır: Mektebetul Hinaneci ,ts.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr. Ḳavâṭıʿu’l-edille fi’l-uṣûl. thk. Muhammed Hasen İsmâîl. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye,1418/1999.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usûlü’s-Serahsî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Marife, ts.
• Sıbâî, Mustafa. es-Sünne ve mekânetuha fi’t-teşrî`l-İslâmî. b. y: Dârü’l-Verrâk, 2000.
• Şâfiî Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. İhtilafu'l-hadis. thk. Muhammed Ahmed Abdulaziz. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'I-İlmiyye, 1986.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs el-Üm. thk. Ahmed Bedruddin Hassûn. 15 Cilt. Beyrut: DârüKuteybe, 1996.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî. el-Muvâfakât. thk. Ebû ‘Ubeyde Meşhûr b. Hasen. 7 Cilt. b.y: Dârü İbni Affân, 1417/1997.
• Şeybânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. el-Hasen b. Ferkad. el-Hücce ala ehli'l-Medine. thk. Mehdi Hasan el-Kilânî. 4 Cilt. Beyrut: Alemü'l-Kütüb, 1983.
• Taştan, Osman, “İslâm Hukukunda Sahabî Otoritesinin Kaynağı ve Niteliği”. İslâmi Araştırmalar. 8/2 (1995): 115-121.
• Teftâzânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Fahriddîn Ömer b. Burhâniddîn Abdillâh el-Herevî el-Horâsânî. 2 Cilt. Şerhu't-Telvîh ala't-Tavdîh. Mısır: Mektebetü’s-Sabîh, ts.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). Sünen. thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. 5 Cilt. Mısır: Şirketü Mektebe ve Matbaa Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 2.Basım, 1395/1975.
• Ulu, Arif. Tabiûnun Sünnet Anlayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
• Uraler, Aynur. Sahâbe Uygulaması Olarak Sünnete Bağlılık. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1998.
• Uyar, Ahmet. Hicri İlk Üç Asırda Sünnet Anlayışı. Kayseri: Kayseri Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
• Vuruşkan, Hüseyin. Takrîrî Sünnet ve Değeri. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Yiğit, Metin. İlk Dönem Hanefî Kaynaklarına Göre Ebû Hanife’nin Usûl Anlayışında Sünnet. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,2007.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî el-Minhâcî. el-Baḥrü’l-muḥîṭ fî uṣûli’l-fıḳh. 8 Cilt. y.y: Dârü’l-Kütübî, 1414/1994.
• Zuhaylî, Muhammed Vehbe b. Mustafa. el-Veciz fî usûli’l-fıkhı’l-İslâmî. 2 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Hayr, 2. Basım, 1427/2006.