Yapay Zekâ Tehditleri Karşısında Aile ve Din: Sünnet Perspektifinden Çözüm Önerileri

Year 2025, Issue: 37, 74 - 95, 15.10.2025

Abdulaziz Kıranşal

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1692981

Abstract

Bu çalışma, modern dünyada hızla gelişen yapay zekâ teknolojilerinin aile kurumuna ve ailede dini değerlere yönelik çok boyutlu tehditlerini Hz. Peygamber’in sünneti çerçevesinde ele almakta ve çözüm önerileri sunmaktadır. Yapay zekâ, yalnızca teknik bir gelişme değil, aynı zamanda onu şekillendiren transhümanist felsefi arka plan aracılığıyla dinî değerler, mahremiyet, cinsiyet rolleri ve ebeveynlik anlayışını dönüştüren ideolojik bir araç olarak değerlendirilmiştir. Veri merkezli, algoritma merkezli ve felsefî düzlemde ortaya çıkan tehditler, ailede dinî değerlerin erozyonu, mahremiyet ihlalleri, geleneksel cinsiyet rollerinin dönüşümü ve İslamî referansların sistematik biçimde görünmez kılınması gibi ciddi riskleri beraberinde getirmektedir. Bulgular, yapay zekânın yalnızca teknik değil aynı zamanda ideolojik bir araç olarak aile yapısını dönüştürdüğünü ortaya koymaktadır. Sonuç olarak çalışma, Hz. Peygamber’in sünnetinden hareketle, yapay zekânın aile kurumuna tehditlerine karşı İslamî değerler ekseninde somut stratejiler ortaya koymakta ve literatürde bu alandaki boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Zira yapay zekânın aile kurumuna yönelik tehditlerine karşı somut çözüm önerileri ortaya koyan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Çalışmada yöntem olarak literatür taramasına dayalı nitel bir yaklaşım benimsenmiş, günümüz yapay zekâ teknolojilerinin aile kurumuna etkilerine dair güncel araştırmalar incelenmiş ve bu etkiler, Hz. Peygamber’in sünnetinde yer alan temel ilkeler ışığında değerlendirilmiştir. Özellikle sünnette yer alan mahremiyet, iffet, ahlâk, nikâh ve sadakat gibi değerler çerçevesinde, dinin temel maksatları arasında sayılan canın, malın, neslin ve aklın korunması ilkeleri doğrultusunda “Yapay Zekâ Aile Etik Belgesi” ve “Yapay Zekâ Aile Filtre Programları” gibi özgün çözüm önerileri geliştirilmiştir.

Keywords

İslam Tarihi , Siyer , Din , Aile , Yapay Zekâ , Sünnet , İslamî Etik

Artificial Intelligence Threats Against Family and Religion: Proposed Solutions Through the Lenses of Sunnah

Abstract

This study examines the multidimensional threats posed by rapidly advancing artificial intelligence (AI) technologies to the family unit and religious values within it, through the normative framework of the Sunnah, and offers solution-oriented proposals. AI is evaluated not only as a technical development but also as an ideological tool that, shaped by a transhumanist philosophical background, transforms religious values, privacy, gender roles, and perceptions of parenthood. Threats emerging from data-driven, algorithmic, and philosophical levels include the erosion of religious values in the family, violations of privacy, the transformation of traditional gender roles, and the systematic marginalization of Islamic references. The findings reveal that AI operates not only as a technical mechanism but also as an ideological agent that reshapes the structure of the family. Accordingly, the study proposes concrete strategies from the perspective of Islamic values, based on the Sunnah of the Prophet, in response to the threats AI poses to the family unit, aiming to fill a significant gap in the existing literature. Indeed, academic studies that offer concrete solutions to AI-induced threats against the family are quite limited. The study employs a qualitative analysis method based on literature review, examining current studies on the effects of AI technologies on the family unit, and evaluates these effects in light of the fundamental principles found in the Sunnah of the Prophet. In particular, fundamental tenets and principles safeguarded by the Sunnah—such as privacy, modesty, morality, marriage, and fidelity—are interpreted in line with the higher objectives of Islamic law, including the protection of life, property, intellect, lineage, and religion. Within this framework, the study introduces novel and innovative proposals such as the “AI Family Ethics Charter,” “AI-Based Family Filter Programs” and “AI Awareness Education Programs.”

Keywords

Islamic History , Sirah , Religion , Family , Artificial Intelligence , Sunnah , Islamic Ethics

References

• Abubakar - Ridha, Arif. “Al-Qur’an dan Kecerdasan Buatan (Suatu Kajian Tematik)”. Jurnal Al-Wajid 5/1 (June 2024), 190-203.
• Akbaruddin. “Family Resilience Strategies in the Artificial Intelligence Era: Facing Challenges and Creating Opportunities”. The 7th International Conference on Islamic Studies 2024. 447-455. Pekalongan, Indonesia: UIN K.H. Abdurrahman Wahid Pekalongan, 2024.
• Alfeir, Nada Mohammed. “Dimensions of artificial intelligence on family communication”. Frontiers in Artificial Intelligence 7 (2024), 1398960.
• Altammami, Shatha Hamad. Artificial Intelligence for Understanding the Hadith. School of Computing, University of Leeds, PhD Thesis, 2023.
• Anshori, Mochammad Isa. “Keluarga Maslakha dalam Era Digital: Memanfaatkan Teknologi untuk Kemaslahatan”. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/388412585_Keluarga_Maslakha_dalam_Era_Digital_Memanfaatkan_Teknologi_untuk_Kemaslahatan
• Ashraf, Cameran. “Exploring the Impacts of Artificial Intelligence on Freedom of Religion or Belief Online”. The International Journal of Human Rights 26/5 (2022), 757-791. r
• Askalânî, İbn Hacer el-. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîh el-Buhârî. edited by Muhibbuddîn el-Hatîb. I-XIII Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1379–1959.
• Aslan, Erdinç - Kuşçu, Ertan. “Çeviride Yapay Zekâ Uygulamaları”. KKEFD 31 (2015), 63-77.
• Baḥşel), Eslem b Sehl el-Vâsıṭî (Ebû’l-Ḥasen. Târîḫu Vâsıṭ. ed. Kûrkîs ʿAvvâd. Beyrut: ʿÂlemu’l-Kutub, 1985.
• Bal, Samet Yahya - Sarıkaya, Berat. “Kelami Açıdan İnsan Fıtratı ve Bilinci Bağlamında Yapay Zekâ ve Transhümanizm”. Mavi Atlas 10/2 (2022), 404-418. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1119290
• Belâẑurî, Aḥmed b. Yaḥyâ b. Câbir el-. Ensâbu’l-Eşrâf. edited by Suheyl Zekkâr, Riyâḍ ez-Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417–1996.
• Bilâlî, el-Îd. “Teḳniyyâtu’z-Zekâʾi’l-iṣṭinâʿî Beyne’l-Kudrâti’l-Beşeriyye ve’l-Mesʾûliyyeti’l-Aḫlâḳiyye bi-Kalemi”. ez-Zekâʾü’l-İṣṭinâʿî ve Taṭbîḳâtuhu fî’l-ʿUlûmi’l-İslâmiyye: Teʾlîfün Cemâʿiyyün – Multaḳâ ʿİlmiyyün Dûveliyyün. ed. İbrâhîm Rahmânî vd. 35-56. el-Vâdî, el-Cezâʾir: Müʾessasetü Sâʾib li’n-naşri ve’t-tevzîʿ, 2024.
• Birhane, Abeba. “Algorithmic Colonization of Africa”. SCRIPTed 17/2 (2020), 389-409. https://doi.org/10.2966/scrip.170220.389
• Boatwright Memorial Library. “Defining Generative AI”, 2024. https://libguides.richmond.edu/genai/defininggenai
• Bostrom, Nick. “A History of Transhumanist Thought”. Journal of Evolution and Technology 14/1 (2005), 1-25. https://www.jetpress.org/volume14/bostrom.html
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmi’u’s-sahîh. edited by Salih b. Abdulaziz, in Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Cecere, G. et al. “Artificial Intelligence and Algorithmic Bias? Field Tests on Social Network with Teens”. Technological Forecasting and Social Change 201 (2023), 1-40. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040162523008892
• Common Crawl Foundation. “Common Crawl”, 2025. https://commoncrawl.org/
• Cornet, Maxime - Ludec, Clément Le. “Humans are essential for training AI”. Le Monde. https://www.lemonde.fr/en/science/article/2024/06/25/humans-are-essential-for-training-ai_6675713_10.html
• Çakıcı, Ahmet Hakan. Ailesiz Toplum: Modern Family, Ya Sonrası? İstanbul: Mütalaa Yayınları, 2019.
• Çekrîf, Zehrâ. “İşkâliyyetü’t-Temyîzi’l-Ḫavârizmiyyi fî Anẓimeti’z-Zekâʾi’l-İṣṭinâʿî ve Eʾs̱aruhâ ʿalâ Ḥuḳūḳi’l-İnsân: “el-Ḥaḳḳu fî’l-ʿAmeli ʾUnmûzecen”. ez-Zekâʾü’l-İṣṭinâʿî ve Taṭbîḳâtuhu fî’l-ʿUlûmi’l-İslâmiyye: Teʾlîfün Cemâʿiyyün – Multaḳâ ʿİlmiyyün Dûveliyyün. ed. İbrâhîm Rahmânî. 17-34. el-Vâdî, el-Cezâʾir: Müʾessasetü Sâʾib li’n-naşri ve’t-tevzîʿ, 2024.
• Çelik, Yusuf. “Answering Divine Love: Human Distinctiveness in the Light of Islam and Artificial Superintelligence”. Sophia 62/4 (2023), 679-696.
• Dağ, Ahmet. “Hümanizmin Radikalleşmesi Olarak Transhümanizm”. Felsefi Düşün 9 (2017), 59.
• Dağıtmaç, Murat- Şimşek, İsmihan. “Fenomen Vaizlerden Yapay Zekâlı Vaizlere”. İslam ve Yorum V. ed. Mehmet Ali Yavuz Fikret Karaman Harun Bekiroğlu, Emine Güzel, Yunus Emre Temiz. III. Cilt/300-319. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Daniswara, Rico Alana- Faristiana, Andhita Risko. “Transformasi Peran dan Dinamika Keluarga di Era Digital: Menjaga Keluarga dalam Revolusi Industri 4.0, Tantangan dalam Perubahan Sosial”. JISPENDIORA: Jurnal Ilmu Sosial, Pendidikan dan Humaniora 2/2 (Ağustos 2023), 29-43.
• Doğan, İshak. “Transhümanizm: ‘Allah’ın Yarattığını Değiştirme’ veya İnsana Karşı Şeytan 2.0”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 21/1 (2021), 11-36. https://doi.org/10.33420/marife.895568
• Düzbayır, Bilal. “A New Dimension in the Paradigm of Social Change: Artificial Intelligence and the Transformation of Religious Life”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/Din ve Yapay Zekâ (15 May 2025), 20-42. https://doi.org/10.51702/esoguifd.1598739
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. edited by Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• (Ebû’l-ʿAbbâs), Aḥmed b Muḥammed el-Ḳasṭalânî. İrşâdu’s-Sârî li Şerḥi Ṡaḥîḥi’l-Buḫârî. Mısır: el-Maṭbaʿatu’l-Kubrâ’l-Emîrîyye, 1905.
• Elmahjub, Ezieddin. “Artificial Intelligence (AI) in Islamic Ethics: Towards Pluralist Ethical Benchmarking for AI”. Philosophy & Technology 36 (2023), 37. https://doi.org/10.1007/s13347-023-00668-x
• Erdoğan, Gökhan. “Yapay Zekâ ve Hukukuna Genel Bir Bakış”. Adalet Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Yayını 66/1 (March 2021), 117-192.
• Ersan, Songül. İslam Hukukunda Kişilik Bağlamında Yapay Zekâ Sorunu. Burdur, Türkiye: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Master’s Thesis, 2022. https://hdl.handle.net/...
• Eslemî), Muḥammed b ʿOmer el-Vâḳıdî (Ebû ʿAbdullâh el-. Futûḥu’ş-Şâm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1997.
• Firestone, Shulamith. Cinselliğin Diyalektiği. trans. Yurdanur Salman. İstanbul: Payel Yayınları, 1993.
• G20. “G20 AI Principles”, 2019. https://www.mofa.go.jp/files/000486596.pdf
• Gazzâlî, Ebû Hamîd Muhammed el-. el-Mustasfâ min ilmi’l-usûl. ed. Muhammed Abdüsselam Abduşşâfiî. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Geraci, Robert M. Apocalyptic AI: Visions of Heaven in Robotics, Artificial Intelligence, and Virtual Reality. Oxford: Oxford University Press, 2012. https://global.oup.com/academic/product/apocalyptic-ai-9780199791557
• Goldberg, Steven. “Does The Wall Still Stand? The Implications Of Transhumanism For The Separation Of Church And State”. Georgetown Public Law Research Paper 9/10 (2009), 1-8.
• Güçlüer, Fatımanur - Yazoğlu, Ruhattin. “Transhümanizmde Tanrı”. Turkish Studies - Religion 19/1 (2024), 247-268. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.73587
• Haberli, Mehmet. “Dijital Çağda Din ve Dindarlığın Dönüşümü”. Medya ve Din Dergisi, 309.
• Harari, Yuval Noah. Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi. çev. Pelin N. Taneli. İstanbul: Kolektif Kitap, 2. baskı, 2016.
• Harvard University. “Harvard University”, 2025. https://www.harvard.edu/
• Hayes, Jeffrey L. et al. “Can social media listening platforms’ artificial intelligence be trusted? Examining the accuracy of Crimson Hexagon’s (now Brandwatch Consumer Research’s) AI-driven analyses”. Journal of Advertising 50/1 (2021), 81-91. https://doi.org/10.1080/00913367.2020.1809576
• He, Yugang. “Artificial intelligence and socioeconomic forces: transforming the landscape of religion”. Humanities and Social Sciences Communications 11/1 (2024), 602.
• Hişâm, ʿAbdulmelik b Hişâm el-Ḥimyerî (İbn. es-Sîretu’n-Nebeviyye. ed. Muṣṭafâ es-Saqqā vd. Mısır: Mektebetu Muṣṭafâ el-Bâbî el-Ḥalebî, 1955.
• Hoven, Jeroen van den et al. “Design for Values: An Introduction”. Handbook of Ethics, Values, and Technological Design. ed. Jeroen van den Hoven vd. 1-7. Dordrecht: Springer, 2015. https://doi.org/10.1007/978-94-007-6970-0_1
• Institute of Electrical and Electronics Engineers. “Autonomous and Intelligent Systems (AIS)”. 2024. https://standards.ieee.org/initiatives/autonomous-intelligence-systems/
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvinî. es-Sünen. edited by Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• İbnu’l-Eŝîr, el-Mubârek b Muḥammed el-Cezerî. eş-Şâfî fî Şerḥi Musnedi’ş-Şâfiʿî. ed. Aḥmed b Suleymân - Ebî Temîm Yâsir b İbrâhîm. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 2005.
• Kâsım, Mevlâ Abdullah. “eẕ-Zekâu’l-Iṣtınâ’ıyyu fi’l-’Ulûmi’ş-Şeri’yye Muḫâṭıru ve Muḥâẕîr”. eẕ-Zekâu’l-ıṣtınâ’ıyyu fi’l-’Ulûmi’ş-Şeri’yyeti ve’l-Kânûniyye: Aʿmâli’l-Muʾtemeri’d-Düvelî’l-Evvel. ed. Mevlâ Abdurrahman Kâsım. 10-55. el-Memleketü’l-Mağribiyye: Külliyyetü’ş-Şerîʿa Eyıt Mellûl – el-Memleketü’l-Mağribiyye, 2023.
• Kevles, Daniel J. In The Name of Eugenics: Genetics and The Uses of Human Heredity. USA: University of California Press, 1985.
• Kızılgeçit, Muhammed et al. “Yapay Zekâ Sohbet Robotu ChatGPT ile İnanç-İnançsızlık, Doğal Afet ve Ölüm Konuları Üzerine Nitel Bir Araştırma: Din ve Maneviyatın Psikolojik Sağlığa Etkileri”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/1 (April 2023), 135-169. https://doi.org/10.31463/aicusbed.1275061
• Knibbs, Kate. “Harvard Is Releasing a Massive Free AI Training Dataset Funded by OpenAI and Microsoft”. WIRED. https://www.wired.com/story/harvard-ai-training-dataset-openai-microsoft/
• Kurt, İsmail. Transhümanizm ve Tekillik Bağlamında Dinin Geleceği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kurzweil, Ray. “The Law of Accelerating Returns”. Alan Turing: Life and Legacy of a Great Thinker. ed. Christof Teuscher. 381-416. Springer, 2001. https://doi.org/10.1007/978-3-540-44674-1_16
• Kwet, Michael. “Digital Colonialism: US Empire and the New Imperialism in the Global South”. Race & Class 60/4 (2019), 3-26.
• Maḳrīzī, Aḥmed b ʿAlī el-. İmtâʿu’l-Esmâʿ. ed. Muḥammed ʿAbdulḥamîd en-Nemîsî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1999.
• Malik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahî el-Himyerî. Muvatta-i Mâlik. edited by Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde,. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Manheim, K. - Kaplan, L. “Artificial Intelligence: Risks to Privacy & Democracy”. The Yale Journal of Law & Technology 21 (2019), 108-185.
• Maral, Taylan. “Sosyal Bilimlerin Kesişim Noktası: Yapay Zeka ve Etik”. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi "Yapay Zeka ve Sosyal Bilimler Öğretim” Özel Sayısı (2024), 17-33.
• McCarthy, John. “What is Artificial Intelligence?” (2007), 2-15.
• McDaniel, Brandon T. - Chang, I. Joyce. Artificial Intelligence (AI) is here to stay: What do family life educators and family scientists need to know? Parkview Mirro Center for Research and Innovation, June 2023. https://www.researchgate.net/publication/376717178_Artificial_Intelligence_AI_is_here_to_stay_What_do_family_life_educators_and_family_scientists_need_to_know
• Minsky, Marvin L. (ed.). Semantic Information Processing. Cambridge, MA: MIT Press, 1968.
• Mohamed, Amna Ali Albashir. “The Islamic Foundations of Ethics in the Use of Artificial Intelligence”. Majallat al-Ulum al-Tarbawiyya wa al-Dirasat al-Insaniyya 39 (May 2024), 509-524. http://hesj.org/ojs/index.php/hesj/index
• Muḥammed, ʿAbdulʿaẓîm b ʿAbdulḳavî el-Munẓirî (Ebû. Muḫtaṣaru Ṣaḥîḥi Muslim. ed. Muḥammed Nâṣıruddîn el-Elbânî. Beyrut, 1987.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisâbûrî Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiu’s-sahîh. edited by Salih b. Abdulaziz, in Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Nie, Ni et al. “The Role of Family Functioning and Parental Attitudes in Predicting Adolescent Adoption of AI Technology”. Journal of Theoretical and Applied Information Technology 103/2 (2025), 569-582.
• OECD. Recommendation of the Council on Artificial Intelligence. OECD, 22 Mayıs 2019. https://legalinstruments.oecd.org/en/instruments/OECD-LEGAL-0449
• Popova, Svetlana S. “Use of Artificial Intelligence in the Activities of Religious Associations and Control Over Them”. Journal of Digital Technologies and Law 2/1 (2024), 101-122.
• Puzio, Anna. “Robot, let us pray! Can and should robots have religious functions? An ethical exploration of religious robots”. AI & Society. https://doi.org/10.1007/s00146-023-01812-z
• Saʿd, Muḥammed b Saʿd b Menî. eṭ-Ṭabaḳāt. ed. ʿAlî Muḥammed ʿOmer. Kahire: Mektebetu’l-Ḫancî, 2001.
• Szondy, Máté Bence - Magyary, Ágnes. “Artificial Intelligence (AI) in the Family System: Possible Positive and Detrimental Effects on Parenting, Communication and Family Dynamics”. European Journal of Mental Health 20 (2025), e0038, 1-8.
• Şemsüddîn, Muḥammed b Aḥmed b ʿOṡmān b Ḳâymâz ez-Ẑehebî. el-Kebâîr. Beyrut: Dâru’n-Nedveti’l-Cedîde, ts.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. “Çin Üretken Yapay Zekaya Yönelik Geçici Kurallar Yayınladı”. 2023. https://ticaret.gov.tr/blog/sektor-haberleri/cin-uretken-yapay-zekaya-yonelik-gecici-kurallar-yayinladi
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. el-Câmiu’s-sahîh. edited by Salih b. Abdulaziz, Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde. Arabistan: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Tirosh-Samuelson, Hava. “Transhumanism as a Secularist Faith”. Zygon 47/4 (2012), 710-734. https://doi.org/10.1111/j.1467-9744.2012.01289.x
• Tsuria, Ruth - Tsuria, Yossi. “Artificial Intelligence’s Understanding of Religion: Investigating the Moralistic Approaches Presented by Generative Artificial Intelligence Tools”. Religions 15/3 (2024), 375. https://doi.org/10.3390/rel15030375
• Turner Lee, Nicol et al. “Algorithmic Bias Detection and Mitigation: Best Practices and Policies to Reduce Consumer Harms”. Brookings Institution. https://www.brookings.edu/articles/algorithmic-bias-detection-and-mitigation-best-practices-and-policies-to-reduce-consumer-harms/
• UNESCO. Recommendation on the Ethics of Artificial Intelligence. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), November 2021. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000380455
• University of Michigan-Dearborn. “AI’s Mysterious Black Box Problem Explained”. University of Michigan-Dearborn. 2023. Erişim 10 March 2025. https://umdearborn.edu/news/ais-mysterious-black-box-problem-explained
• Ural, M. N. “Antik Yunan’da ‘Teknik’; Teknoloji Felsefesi Tarihine Genel Bir Bakış”. Mavi Atlas 4 (2005), 136-144.
• World Economic Forum. “AI Governance: A Holistic Approach to Implement Ethics into AI”. 2022. https://www.weforum.org/publications/ai-governance-a-holistic-approach-to-implement-ethics-into-ai/
• Yeşilyurt, Büşra - Yeşilyurt, Muhammet. “Dini Transhümanizmin Bir Örneği Olarak Terasem Trans-Dini”. Mîzânü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 15/ December (2022), 555-574.
• Zwitter, A. “Big Data Challenges”. The Network Effect on Ethics in the Big Data Age. ed. A. Bunnik vd. 23-34. London: Palgrave, 2016.