Semavi Metinlerde Ailenin Teolojik İnşası

Year 2025, Issue: 37, 96 - 117, 15.10.2025

Osman Kamil Çorbacı

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1705458

Abstract

Bu çalışma, Eski Ahit, Yeni Ahit ve Kur’ân-ı Kerîm’de aileye dair normatif yapıyı, nitel araştırma paradigması doğrultusunda içerik analizi yöntemiyle incelemektedir. Her metin, kendi doktrinel bağlamı içinde, doğrudan ayet ve pasajlara dayalı biçimde analiz edilmiştir. Seküler hukuk metinleri, klasik tefsirler ve ikincil kaynaklar kapsam dışında bırakılmıştır. Bu çerçevede aileye ilişkin bölümlerin hangi temalar ekseninde şekillendiği analiz edilmiş; her metindeki özgün anlam yapısı, içerdiği normatif örüntülerle birlikte değerlendirilmiştir. İnceleme, yaratılışa dayalı teolojik zeminden ahlaki yükümlülüklere, evlilik ve ebeveynlik ilişkilerinden miras, toplumsal cinsiyet, adalet ve ilahi sadakat anlatılarına kadar çok katmanlı bir bağlamda yürütülmüştür. Bulgular, her metinde aile kavramının kendine özgü bir teolojik mimariyle kurulduğunu göstermektedir. Eski Ahit’te aile, patriarkal hiyerarşiyle tanımlanan ve kolektif sadakat üzerinden kamusal süreklilik inşa eden bir yapı olarak sunulmaktadır. Yeni Ahit’te aile, iman temelli kardeşlik ilkesine dayalı ruhsal bir topluluk olarak biçimlenmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de ise aile, yaratılışın teolojik karşılığı, hukuki adaletin pratiği ve ahlaki sorumluluğun sınandığı alan olarak kurgulanmaktadır. Çalışma, kutsal metinlerin eğitsel, ahlaki ve teolojik norm inşasındaki belirleyici işlevlerini analiz ederek, din eğitimi literatürüne kuramsal katkı sunmayı hedeflemektedir. Aile burada yalnızca sosyolojik bir yapı değil, aynı zamanda kutsal metinlerle yeniden kurulan değer aktarım zemini, etik yükümlülük alanı ve ilahi düzenin toplumsal yansıması olarak ele alınmaktadır. Sonuç olarak bu araştırma, semavi metinlerde aile kurumunun ahlaki sorumluluğun öğretildiği, toplumsal kimliğin şekillendiği ve pedagojik olarak yapılandırılmış bir alan olarak inşa edildiğini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle çalışma, din eğitimi, normatif teoloji, aile sosyolojisi ve semavi metin alanlarında çalışan araştırmacılara bütüncül ve kavramsal bir referans zemini sunmaktadır.

Keywords

Din Eğitimi , Kutsal Metinler , Aile Kurumu , Normatif Vahiy , Tarihsel Teoloji

The Theological Construction of the Family in the Revealed Scriptures

Abstract

This study examines the normative structure of the family in the Hebrew Bible, the New Testament and the Qur’ān through content analysis within the framework of a qualitative research paradigm. Each scripture is analyzed within its own doctrinal framework, strictly based on its canonical passages and textual formulations. Secular legal codes, classical exegetical traditions and secondary literature are intentionally excluded from the scope. Within this framework, the thematic constructs shaping the scriptural discourse on the family are analyzed, and the distinctive semantic structure of each text is evaluated together with the normative patterns it embodies. The inquiry is situated within a multilayered context that ranges from the theological foundation rooted in creation narratives to moral obligations, marital and parental relationships, inheritance, gender roles, justice, and portrayals of divine fidelity. The findings indicate that the concept of the family in each scripture is constructed through a theological architecture unique to its own revelatory framework. In the Hebrew Bible, the family is depicted as a structure defined by patriarchal hierarchy, sustaining public continuity through collective covenantal loyalty. In the New Testament, the family is shaped as a spiritual community grounded in the principle of faith-based kinship. In the Qur’ān, the family is conceptualized as the theological corollary of creation, the domain of juridical justice, and the locus where moral responsibility is tested. The study aims to offer a theoretical contribution to the literature on religious education by analyzing the formative role of sacred texts in constructing educational, moral and theological norms. In this context, the family is understood not merely as a sociological unit but as a theologically mediated site of value transmission, a moral responsibility domain, and a socio-theological reflection of divine order. Consequently, the research reveals that in the Abrahamic scriptures, the institution of the family is pedagogically structured as a field where moral responsibility is cultivated and social identity is formed. In this respect, the study offers a holistic and conceptually grounded reference for scholars working in the fields of religious education, normative theology, family sociology and scriptural hermeneutics.

Keywords

Religious Education , Scriptural Texts , Family Institution , Normative Revelation , Historical Theology

References

• Algül, Adnan – Yılmaz, Esra Kaya. “Kur’ân-ı Kerîm’de ve Sünnette Aile Hayatı”. International Journal of Social Humanities Sciences Research 7/49 (2020), 147–154.
• Aydın, Mehmet Akif. “Aile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/198–200. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
• Alwani, Zainab. “The Qurʾānic Model on Social Change: Family Structure as a Method of Social Reform”. ICR Journal 3/1 (2011), 53–74. https://doi.org/10.52282/icr.v3i1.580.
• Baseri, Ameneh. “Semavî Dinlerde (İslâm, Hristiyanlık, Yahudilik) Kadına Şiddet ve Saygı Üzerine Bir İnceleme”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 3 (2014), 123-127.
• Cassiday-Shaw, Aimee K. – Koenig, Harold G. Family Abuse and the Bible. London: Routledge, 2013.
• Çinpolat, Salih. Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’da Çocukluk Dönemi ile İlgili İnanç ve Uygulamalar (Fenomenolojik Bir Yaklaşım). Ankara: Ankara University, Institute of Social Sciences, PhD Dissertation, 2017.
• Djidin, M. “Gender Equality and Family Harmony in the Qurʾānic Perspective”. AL-MAIYYAH: Media for Gender Transformation in the Socio-Religious Paradigm 17/2 (2024), 292–303. https://doi.org/10.35905/almaiyyah.v17i2.11067.
• Er, Neslihan. “Tek Tanrılı Dinlerde Kadının Yeri ve Rolü: Sosyolojik Bir İnceleme”. Şura Akademi 7 (Kadın ve Aile Özel Sayısı 2024), 71–74.
• Eroğlan, Fatih. “Yahudi Kutsal Metinleri Çerçevesinde Kadın”. Kutsal Metinler ve İslami İlimlerde Her Dem Kadın. ed. Gülşen İstek. 15-53. İstanbul: Beyan Yayınları, 2021.
• Eşmeli, İsmet. “Semâvî Dinlerde Aile”. Aile ve Modernite. ed. Salih Aybey et al. 61–75. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Eşmeli, İsmet – Ümitli, Mehmet. “Semavi Dinlerde Kadın (Karşılaştırmalı Bir İnceleme)”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2024), 197-226.
• Gündüz, Muhammed Muhdi. “İslâm Düşünce Geleneğinde Çocuk Eğitiminde Anne-Babanın Mesuliyeti”. Din Eğitiminde Çocuk. ed. Mustafa Başkonak - Şeref Göküş. 17-40. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2024.
• Hahn, Kimberly. “The World after the Wedding”. Scripture and the Mystery of Marriage and Family Life. ed. Scott Hahn – Regis J. Flaherty. 17–28. Ohio: Emmaus Road Publishing, 2007.
• Herniawati, Ani vd. “Qurʾānic Methods in Instilling Characters in a Family: An Educational Perspective”. International Journal Corner of Educational Research 3/2 (2024), 87–94. https://doi.org/10.54012/ijcer.v3i2.309.
• Kaya, Yakup – Göregen, Mustafa. “Yahudilikte Din Eğitiminin Tarihsel Kökenleri, Aydınlanma ve Şoa’nın Etkisi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 25/1 (2025), 161–192.
• Kurt, Ali Osman. “Yahudilikte Levirat Evlilik -Geleneğin Tutsak Ettiği Kadınlar”. Journal of Turkish Studies 11/17 (2016), 245–266.
• Kur’ân-ı Kerîm Meali. trans. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur, İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi – Yeni Yaşam Yayınları, 2020.
• Marks, Susan. “Uncovering the Ongoing Parental Role in Education in the Rabbinic Period”. Mishpachah: The Jewish Family in Tradition and in Transition. ed. Leonard J. Greenspoon. 3-14. Indiana: Purdue University Press, 2016.
• Schlesinger, Benjamin. “The Jewish Family and Religion”. Journal of Comparative Family Studies 5/2 (1974), 27–36.
• Sümer, Necati. “Hristiyan Kutsal Metinleri Çerçevesinde Kadın”. Kutsal Metinler ve İslami İlimlerde Her Dem Kadın. ed. Gülşen İstek. 55-79. İstanbul: Beyan Yayınları, 2021.
• Şeker, Cihat. “Yahudilikte Evlilik ve Cinsellik Ahlâkı”. İlahiyat Araştırmaları Dergisi 44 (2015), 247-271.
• Teyfurov, Mansur. “Kur’an’da Aile Yapısı”. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2014), 183-200.
• Topçuoğlu, Ali Aslan. “Yahudilik-Hıristiyanlık ve İslâm Hukuku’na Göre Nikâh Akdine Etkisi Bakımından Din Farklılığı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/2 (2010), 79-120.
• Turğut, Faruk. “Tarihsel Süreçte Aile Kurumunun Dönüşümü ve Geleceğine Yönelik Çıkarımlar”. Medeniyet ve Toplum Dergisi 1/1 (2017), 93–117.
• Ünal, Asife. Yahudilik'te, Hristiyanlık'ta ve İslam'da Evlilik. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998. Varol, Mehmet Bahaüddin. “Islamic Family As A Concept And Institution And Its Historical Epistemology”. İSTEM 36 (2020), 215–228.
• Vorster, J. M. “Christian Ethical Perspectives on Marriage and Family Life in Modern Western Culture”. HTS Teologiese Studies / Theological Studies 64/1 (2008), 463–481.