A Qur'anic Approach to Family Communication: The Example of Noah's Dialogue with His Son

Year 2025, Issue: 37, 165 - 183, 15.10.2025

Mustafa Yıldız

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1705831

Abstract

The family is not only the primary social institution that meets individuals’ basic needs, but also the oldest structured unit in which ongoing communication between parents and children is sustained. It plays a vital role in the transmission of religious, moral, and cultural values, as well as in the socialization of individuals. Accordingly, the presence of a healthy family structure is a prerequisite for a healthy society. While parents bear significant responsibilities in transmitting tradition, flawed methods and inappropriate wording may harm communication, particularly with individuals susceptible to modern ideologies. The frequent generational conflicts observed today often originate from such communication problems. In this context, Qur’anic narratives—especially the dialogue between Prophet Noah and his son—offer valuable insights into the principles of intra-family communication. The incident that took place during the Flood is described in the Qur’an as follows: “And [the Ark] sailed with them through waves like mountains. And Noah called out to his son, who stood apart: ‘O my dear son! Embark with us and do not be among the disbelievers.’ He replied: ‘I shall take refuge on a mountain that will protect me from the water.’ Noah said: ‘There is no protection today from the decree of God, except for those to whom He grants mercy.’ Then a wave came between them, and he was among the drowned” (Hūd 11:42–43). The aim of this study is to offer reflections on family communication in light of this brief yet profoundly meaningful dialogue, in which Noah’s son ultimately rejects his father’s plea. The central objective is to identify the core principles of family communication exemplified in this exchange. This study employs both descriptive and analytical methods, with the analytical approach being the predominant one. While Noah’s son is portrayed as bold, determined, and defiant, Noah himself is presented as a hopeful and compassionate father and prophet who persistently uses a gentle and persuasive tone. Ultimately, this Qur’anic narrative underscores the significance of compassion, patience, hope, and persuasion as fundamental elements in effective family communication.

Keywords

Tafsīr , Prophet Noah , Flood (tūfān) , Family Communication , Language of Invitation , Religious Values , Pedagogical Tafsīr.

Ethical Statement

This article is the revised and expanded version of the paper titled “An Assessment on the Transfer of Religious and National Values to Youth in the Light of the Noah’s Dialogue with His Son (Hūd 11/42-43),” which was presented at the “6 th international Symposiom on Mount Ararat And Noah’s Ark” held in Ağrı on 26–27 October 2021, and of which only the abstract was published.

Aile İçi İletişimde Kur’anî Bir Yaklaşım: Hz. Nuh’un Oğluyla Diyaloğu Örneği

Abstract

Aile, bireylerin temel ihtiyaçlarını karşıladığı ilk sosyal yapı olmanın yanı sıra, ebeveyn ve çocuk arasında sürekli iletişimin sürdüğü en eski kurumsal birlikteliktir. Dinî, ahlaki ve kültürel değerlerin kuşaklar arasında aktarımı ve bireylerin toplumsallaşması bakımından temel bir işleve sahiptir. Bu nedenle sağlıklı bir aile yapısı, sağlıklı bir toplumun ön şartıdır. Kadim geleneğin aktarımında ebeveynlere önemli sorumluluklar düşmekte; ancak yanlış yöntem ve üsluplar, özellikle modern ideolojilere açık bireylerle bağı zedeleyebilmektedir. Günümüzde sıkça görülen kuşak çatışmalarının temelinde de bu iletişim sorunları yer almaktadır. Bu bağlamda, Kur’an kıssaları—özellikle Hz. Nuh’un oğluyla olan diyalogu—aile içi iletişimde dikkat edilmesi gereken ilkelere ışık tutmaktadır. Tufan hadisesi esnasında yaşanan hadise Kur’an’da şu şekilde anlatılmaktadır: “Gemi yolcularıyla birlikte dağ gibi dalgalar arasında yol almaya başladı. Bu esnada Nuh, kendi başına bir kenarda duran oğluna: “Yavrucuğum! Haydi gel, sen de bizimle beraber gemiye bin; ne olur o inkârcılar arasında kalma!” diye seslendi. Fakat oğlu: “Ben bir dağa tırmanırım, o dağ beni boğulmaktan kurtarır” diye cevap verdi. Bunun üzerine Nuh ona: “Bugün Allah’ın merhamet ettiği kimseler hariç hiç kimse onun helâk hükmünden kaçıp kurtulamaz.” diyerek davetini yeniledi. Tam o esnada aralarına büyük bir dalga girdi ve oğlu sulara gark olup gitti.” (Hûd 11/42-43) Bu çalışmanın amacı, Hz. Nuh’un davetine karşılık vermeyen oğluyla kurduğu kısa fakat anlam yüklü diyalogdan hareketle aile içi iletişim sorunlarına çözüm önerileri sunmaktır. Araştırmanın hedefi bu diyalogdan hareketle aile içi iletişimde gözetilmesi gereken temel ilkeleri ortaya koymaktır. Araştırmada tasvirî ve tahlilî yöntemler kullanılmıştır. Literatürde Hz. Nuh kıssası aile içi iletişim yönüyle ele alınmamıştır. Bu çalışma bu eksikliği tamamlamayı hedeflemektedir. Bu sahnede Hz. Nuh’un oğlu cesur, kararlı ve inatçı; Hz. Nuh ise ümitvar, yapıcı ve ikna temelli bir dil kullanan baba ve peygamber olarak tasvir edilir. Bu kıssa, aile iletişiminde merhamet, sabır, umut ve iknaya dayalı bir yaklaşımın önemini vurgular.

Keywords

Tefsir , Hz. Nuh , Tûfan , Aile İçi İletişim , Davet Dili , Dinî Değerler. , Pedagojik Tefsir.

Ethical Statement

Bu makale 26-27 Ekim 2021 tarihinde Ağrı’da düzenlenen “6. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu”’nda sunulan ve sadece özeti yayımlanan “Hz. Nuh’un Oğluyla Diyaloğu (Hûd 11/42-43) Işığında Dinî ve Millî Değerlerin Gençlere Aktarımına Dair Bir Değerlendirme” (An Assessment on the Transfer of Religious and National Values to Youth in the Light of the Noah’s Dialogue with His Son (Hûd 11/42-43)) başlıklı bildirinin geliştirilmiş ve gözden geçirilmiş halidir.

References

• Altıntaş, Mustafa Cabir. "Family relations and religious education among Assyrians in Türkiye". Accessed on 09 May 2025. International Journal of Sociology and Social Policy (2025), https://doi.org/10.1108/IJSSP-10-2024-047. Andalusī Muharibi al-, Ibn Atiyyah. al-Muharrar al-wajīz fī tafsīr al-kitāb al-azīz. ed. Abd al-Salam Abd al-Shafi. 6 Vols. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyyah, 1422/2002.
• Arias, V. Santiago-Punyanunt-Carter, N. "Family, Culture, and Communication". Accessed on 14 May 2025. Oxford Research Encyclopedia of Communication (2017). https://doi.org/https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228613.013.504
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri. 22 Cilt. İstanbul: İşaret Yayınları, 2001.
• Bâz, Enver. al-Tafsīr al-Tarbawī li’l-Qur’ān al-Karīm. 3 Vols. Misr: Dār al-Nashr li’l-Jāmiʿāt, 2007.
• Çağrıcı, Mustafa. "Merhamet". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/184-185. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Çağrıcı, Mustafa. "Sabır". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/337-339. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Dermott, Esther-Fowler, Tim. "What Is a Family and Why Does It Matter?". Accessed on 12 May 2025. Social Sciences MDPI 9/83 (2020), 1-11. https://doi.org/doi:10.3390/socsci9050083
• Durğun, Arif. "Aile İçi Problemler ve Çözüm Önerileri". Mehir Aile Dergisi 1 (2016), 83-95.
• Hamwi, Adnan. " al-Asālīb al-Tarbawiyya fī al-Qur’ān al-Karīm". AKEV Akademi Dergisi 73 (2018), 25-75.
• Hazarî, Ahmet Kamil. "Hz. Nuh (a.s)'un Oğlu". trans. Mehmet Çiftçi. Diyanet Dergisi 16/3 (1977), 188-192. Hökelekli, Hayati. "Aile Psikolojisi ve Aile İçi İletişim". Diyanet İlmi Dergi 40/2 (2004), 41-60.
• Hökelekli, Hayati. Psikoloji, Din ve Eğitim Yönüyle İnsanî Değerler. İstanbul: DEM Yayınları, 2013.
• Kaya, Aykut. "Aile İçi Sorunların Çözümünde Babanın Rolü: Yusuf Kıssası Örnekliği". Değişen Dünyada Aile XII. Uluslararası Din Görevlileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. İbrahim Kutluay et al. 153-169. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 2023.
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2. Basım, 2003.
• Kutub, Seyyid. fî Zilâl'il-Kur'ân. trans. İ. Hakkı Şengüler et al. 16 Cilt. İstanbul: Hikmet Yayınları, ts.
• Kuzgun, Şaban. "Hâm". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/395-396. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Martı, Huriye - Han, Abdurrahman. "Hz. Nuh'un Hayatı Ekseninde "Aile Olmak" Üzerine Yeniden Düşünmek". Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (2016), 97-105.
• Mehrabian, Albert.-Wiener, M. "Decoding of inconsistent communication". Journal of Personality and Social Psychology 6/(1967), 109-115.
• Mehrabian, Albert. Silent Messanges. California: Wadsworth Publishing Campany, 1971.
• Mevdûdî, Seyyid Ebu'l Alâ. Tefhîmü'l-Kur'ân. trans. Muhammed Han Kayanî et al. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Sulaymān b., Muqatil. Tafsīr Muqatil b. Sulaymān, ed. ʿAbdullāh Mahmūd Shāhhāt, 5 Vols. Beirut: Dār Ihyāʾ al Turāth, 1423/2002.
• Nasafī, Abū’l Barakāt ʿAbd al Rahmān b. ʿUmar. Madārik al Tanzīl wa Haqāʾiq al Taʾwīl, ed. Yūsuf ʿAlī Budaywī. 3 Vols. Beirut: Dār al Tayyibī, 1419 /1998.
• Rāzī, Fahr al Dīn. Mefātīhu'l-gayb. 32 Vols. Beirut: Dār Ihyāʾ al Turāth al ʿArabī, 1420 /1999.
• Rogers, Carl R. On Becoming a Person A Therapist's View of Psychotherapy. Boston: Houghton Mifflin, 1961. Çelem, Sema. Tefsirlerde Nuh Kıssası Rivayetlerinin Gelişimi. Ankara: Fecr Yayınları, 2020.
• Şahan, Ramazan. "Hz. Nuh Kıssası Bağlamında Ailevî İlişkiler". Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/33 (2014), 215-248.
• Tabarī, Abū Jaʿfar Muhammad b. Jarīr. Jāmiʿ al-bayān ʿan taʾwīl āy al-Qurʾān. ed. Ahmad Muhammad Shākir, 24 Vols. Beirut: Mūʾassasat al Risālah, 420/2000.
• The Message of the Qur'an. trans. Asad, Muhammad, Gibraltar: Dār al-Andalus Limited, 1980.
• Tosun, Cemal. "Pedagojik Meal-Tefsir Ya Da Kur'an'ın Pedagojik Okunması Üzerine Bir Teklif Denemesi". Kur'an-ı Kerim'in Maddi Varlığı. ed. Mustafa Baş. 375-383. İstanbul: Kîtabî Yayınları, 2024.
• Tuncer, Eyyüp. Endonezya'da Tefsir Çalışmaları. İstanbul: Kitap Dünyası, 2023.
• Turan, İbrahim. "Günümüz Aile Problemleri Çerçevesinde Kur'an'da Ebeveyn-Çocuk İlişkisi". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2013), 71-104.
• Turan, Maşallah. "Nûh ve İbrahîm Kıssaları Bağlamında İslam'da Aile Mefhumu". Journal of Humanıtıes and Admınıstratıve Scıences 5/20 (2019), 964-980. http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS.183
• Umeogu, Bonachristus - Ifeoma, Ojiakor. "Constructionist Theory of Representation in Language and Communication: A Philosophical Analysis". 15 May 2025. ttps://doi.org/http://dx.doi.org/10.4236/ojpp.2012.22021
• Vygotsky, Lev S. Mind in Society the Development of Higher Psychological Processes. Cambridge: Harvard University Press, 1978.
• Zamakhsharī, Abū al-Kāsim Mahmūd. al-Kashshāf an haqā’iq al-tanzīl. 4 Vols. Beirut: Dār al-Kitāb al- ‘Arabī, 1407/1987.