CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA BİR CASUSLUK SUÇLAMASI ÖRNEĞİ: BAYRAKTAR OĞULLARI’NDAN GEMLİKLİ MEHMET TALAT ACUN’UN HUKUK MÜCADELESİ

Yıl 2023, , 77 - 98, 29.10.2023

Servet Avşar

https://doi.org/10.30692/sisad.1342012

Öz

1923 yılında Cumhuriyet rejimini kabul eden yeni Türk Devleti doğal olarak yoğun bir şekilde daha önceden var olmayan birçok iç ve dış güvenlik sorunlarıyla uğraşmak durumunda kalmıştır. Özellikle de emperyalist güç odaklarının kışkırtmasıyla Cumhuriyet ve kazanımlarına yönelik ülke içinde sistematik saldırıların baş göstermesi üzerine çok radikal güvenlik önlemleri uygulanmak zorunda kalınmıştır. Bu önleyici tedbirlerin en dikkat çekenlerinden birisi de sakıncalı kişilere yönelik “Takip Fişi Uygulaması”dır. Cumhuriyet’in güvenlik bürokrasisi bu tür önleyici yöntemlerle devlet karşıtı muhalif organizasyon ve kişileri veya casusluğundan şüphe duyulan şahısları yakın takibe almıştır.
Takibe alınan bu kişi veya organizasyonlar hakkında her yerde yerel yöneticiler ve güvenlik birimleri tarafından daima bir takip dosyası hazırlanmış ve bu türlü eylemler asla oluruna terk edilerek devletin belleğinden uzak tutulmamıştır. Hazırlanan her dosya konusu kapsamında; ilgili şahıs veya organizasyonların bütün özel ve iş hayatları çok yakından takip edilerek devletin bilgisi dâhilinde olmayan bir hadisenin cereyan etmesine müsaade edilmemiştir.
İşte bu çalışmada; Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivi’nde 11312- 34-2 numaralı dosyada kayıtlı bulunan Mehmet Talat Acun’un soruşturma belgeleri ve kendisine yöneltilen İngiliz Casusluğu suçlamalarına ilişkin verdiği hukuk mücadelesi ve bu sürecin psikolojik arka planı değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Gemlikli Mehmet Talat Acun, İngiliz Casusluğu, Filistin Cephesi, Kastamonu İstiklal Mahkemesi, Askeri Polis Teşkilatı, Takip Fişi

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

A Case of EspionageCharges in theEarlyYears of theRepublic: The Legal Struggle of Mehmet Talat Acun of Gemlik, one of the Bayraktar Sons

Öz

In 1923, the new Turkish State, which adopted the Republican regime, naturally had to deal intensively with many internal and external security problems that did not exist before. In particular, when systematic attacks against the Republic and its achievements erupted within the country at the instigation of imperialist power centers, very radical security measures had to be implemented. One of the most striking of these preventive measures was the "Tracking Fiche Application" for objectionable individuals. With such preventive methods, the security bureaucracy of the Republic closely monitored anti-state opposition organizations and individuals or those suspected of espionage.

In this context, a surveillance file was always prepared by local administrators and security units everywhere on these individuals or organizations, and such actions were never left alone and kept out of the state's memory. Within the scope of each dossier prepared, all private and business lives of the individuals or organizations concerned were closely monitored and no incident that was not within the state's knowledge was allowed to take place.

In this study, the investigation documents of Mehmet Talat Acun, which are registered in the file numbered 11312-34-2 in the Archive of the General Directorate of Security, and his legal struggle regarding the accusations of British espionage against him and the psychological background of this process will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Talat Acun of Gemlik, British Espionage, Palestine Front, Kastamonu Independence Court, Military Police Organization

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• AKKOR, M. (2006). I. Dünya Savaşında Çeşitli Ülkelerdeki Türk Esir Kampları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi.
• ATABEY, F. (2020). Birinci Dünya Savaşı’nda Filistin-Suriye Cephesi’ne İlişkin Belgeler Işığında Genel Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (S.66), 63-90.
• AVŞAR, S. (2020). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Takip Fişine Alınma Uygulamasının Bir Örneği: Milis Yüzbaşısı Haydar Erkut’un Fişe Dâhil Edilmesi ve Hazırladığı Savunma Raporu, Mavi Atlas, 8(2), 298-322.
• AVŞAR, S. (2021). Sığınmacılıktan Haymatlosluğa: Rus Casusu Hamit Ünver’in Türk Vatandaşlığından Çıkartılması. Esra Türe (Ed.) içinde, 11. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 20-21 Ağustos 2021, Sosyal ve Eğitim Bilimleri, Tam Metin Kitabı(166-176). http://www.utsakcongress.com/kitaplar/UBAK_Tam_metin_Sosyal_11.pdf
• BEŞİKÇİ, İ. (1978). Cumhuriyet Halk Fırkası Tüzüğü (1927) ve Kürt Sorunu. İstanbul: Komal Basın Yayın Dağıtım.
• DOĞAN, Ü. (2019). Kurtuluş Savaşı’nda Atatürk’ün İstihbarat Faaliyetleri, Milli Ajanlarımız. Ankara: Kripto Yayınları.
• EGM Arşivi, 35074-11312- 34 Numaralı Dosya (Gemlikli Mehmet Talat Acun’un Takip Fişine Alınması ve Takip Raporları Dosyası)
• EGM Arşivi, 35074-11312- 34-2 Numaralı Dosya (Gemlikli Mehmet Talat Acun’un Takip Fişine Alınması ve Takip Raporları Dosyası)
• ERCAN, Ö. A. (2022). İç Cephe Çökerse Ülke Çöker, [(Ed. Şirin İnci)]. İstanbul: Sözcü Kitabevi Yayınları.
• ERDOĞAN, C. (2017). Tek Parti İktidarı Döneminde (1923-1950) Cumhuriyet Halk Partisi’nin Örgütlenme Yapısının ve Yönetim Anlayışının Çözümlenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52 ), 366-379.
• GÜNEY, R. (2008). Osmanlı’nın Son Döneminden Cumhuriyet Dönemine İstihbarat Teşkilatlarının Tarihi Süreçleri ve Polis İstihbarat Tarihi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi.
• İNÖNÜ, İ. (2009). Hatıralar, [(yay. haz. Sabahattin Selek)]. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• KEMAL, C. (2010). Osmanlı’nın Filistin Cephesi’ndeki Son Muharebesi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 12(45), 37-69.
• NEDİM, Ş. M. (1995). Filistin Savaşı, 1914-1918, [(çeviren, Abdullah Es)]. Ankara: Gnkur. Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• PEHLİVANLI, H. (1992). Kurtuluş Savaşı İstihbaratında Askerî Polis Teşkilatı. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• TAŞKIRAN, C. (2015). Ana Ben Ölmedim,1. Dünya Savaşında Türk esirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• TATAR, H. (2022). Psikolojik İşkence Teknikler. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme Yayıncılık.
• YURTSEVER, S. (2013). Millî Mücadele Dönemi İstihbarat Faaliyetleri, Örnek Olay İncelemeleri (1919-1922). Ankara: Atatürk, Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi.