OKUL ÖNCESİ SINIFLARINDA HİKÂYE OKUMA ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2024, , 389 - 408, 29.07.2024

Serap Efe Kendüzler

https://doi.org/10.30692/sisad.1483612

Öz

Bu çalışma okul öncesi öğretmenlerninin hikâye okuma etkinliklerini nasıl gerçekleştirdiklerini, kendi uyguladıkları dil etkinliklerini nasıl değerlendirdiklerini ve bu etkinliklere katılan çocukların görüşlerini almak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 5 okul öncesi öğretmeni ve 60-72 aylık 15 okul öncesi dönem çocuğu oluşturmaktadır. Katılımcılar belirlenirken amaçlı kolay ulaşılabilir örneklemesi kullanılmıştır. Örneklemin tamamının aynı sosyo ekonomik düzeyden gelen aileler olamasına özen gösterilmiştir. Araştırmanın verilerinin toplanmasında görüşme ve gözlem teknikleri kullanılmıştır. İlk olarak okul öncesi öğretmenlerinin hikâye okuma etkinliklerini nasıl gerçekleştirdiğini belirlemek amacıyla bir hikâye etkinliğinde gözlem yapılmış, ardından öğretmenler ve çocuklarla görüşmeler yapılmıştır. Veriler gözlem formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu (öğretmen) ve yarı yapılandırılmış görüşme formu (çocuk) ile toplanmıştır. Gözlem ve görüşmeler kayıt altına alınmıştır. Öğretemen ve çocuklardan elde edilen veriler ayrı ayrı analiz edilip kodlanmış ve temalar oluşturulmuştur. Gözlem sonuçlarına göre öğretmenlerin hikâye öncesi, hikâye okuma ve hikâye sonrası etkinliklere yer verdikleri görülmüştür. Öğretmenlerden elde edilen görüşmeler neticesinde hazırlık, uygulama ve değerlendirme temaları oluşturulmuştur. Çocuklardan elde edilen görüşmeler sonucunda ise çocukların hikâye hakkındaki duyguları, en sevdiği kitap türleri, okuma sıklığı gibi temalar oluşturulmuş, verilen cevaplar bu temalar altında analiz edilmiş ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

erken çocukluk eğitimi, okul öncesi eğitim, Türkçe dil etkinliği, hikâye okuma

A QUALİTATİVE RESEARCH ON STORY READİNG İN PRESCHOOL CLASSROOMS

Öz

This study was conducted to find out how preschool teachers implement story reading activities, how they evaluate the language activities they implement, and the opinions of the children who participate in these activities. The case study approach, one of the qualitative research methods, was used in the study. The study group consisted of 5 preschool teachers and 15 preschool children aged 60-72 months. Purposive convenience sampling was used to identify participants. Care was taken to ensure that all families in the sample were from the same socio-economic level. Interview and observation techniques were used to collect data for the study. First, an observation of a story activity was conducted to determine how preschool teachers conducted story reading activities, and then interviews were conducted with teachers and children. Data were collected using an observation form and a semi-structured interview form (teacher) and a semi-structured interview form (child). The observations and interviews were recorded. The data obtained from teachers and children were analysed and coded separately and themes were formed. According to the results of the observations, it was observed that teachers included pre-story, story reading and post-story activities. As a result of the interviews obtained from the teachers, themes of preparation, implementation and evaluation were formed. As a result of the interviews obtained from the children, themes such as children's feelings about the story, favourite types of books, reading frequency were formed and the answers given were analysed and interpreted under these themes.

Anahtar Kelimeler

early childhood education, preschool education, Turkish language activity, story reading

Kaynakça

• AKGÜN, E., YARAR, M., ve DİNÇER, Ç. (2011). Okul Öncesi Öğretmenlerin Sınıf İçi Etkinliklerde Kullandıkları Sınıf Yönetimi Stratejilerinin İncelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(3), 1-9.
• ALIŞKAN, E. ve GÜNEYLİ, A. (2016). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Türkçe Dil Etkinliklerine İlişkin Görüşleri: Lefkoşa Örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3), 348-371.
• ALTUN, D. (2018). The Efficacy of Multimedia Stories In Preschoolers’ Explicit and Implicit Story Comprehension. Early Childhood Education Journal, 46(6), 629-642.
• ARI, M. (2005). Türkiye'de Erken Çocukluk Eğitimi ve Kalitenin Önemi. M. Sevinç (Yay. Haz.) içinde, Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar 1. (s. 31-36). İstanbul: Morpa Yayınevi.
• BAY, N. ve ALİSİNANOĞLU, F. (2012). Soru Sorma Becerisi Öğretiminin Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sorularının Yapısı Üzerindeki Etkisi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 6(1), 1-39.
• BLEWITT, B., RUMP, K. M., SHEALY, S. E. and COOK, S. E. (2009). Shared Book Reading: When and How Questions Affect Young Children’s Word Learning. Journal of Educational Psychology, 101, (2), 294–304.
• BODROVA, E. ve LEONG, D. J. (2007). Tools of the Mind: The Vygotskian Aprroach to Early Childhood Education. New Jersey: Pearson.
• BÜYÜKALAN F. S. (2002). Soru-Cevap Yöntemine İlişkin Öğretimin Öğretmenlerin Soru Sorma Düzeyi ve Tekniklerine Etkisi (Basılmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ÇAKMAK GÜLEÇ, H. ve GEÇGEL, H. (2014). Çocuk Edebiyatı Okul Öncesinde Edebiyat ve Kitap. İstanbul: Kriter Yayınları.
• CANBELDEK, M. ve IŞIKOĞLU ERDOĞAN, N. (2016). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Kalite ile Çocuklarin Gelişim Düzeyleri Arasindaki İlişkinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 792-809.
• CASEY, B., KERSH, J. E. ve YOUNG, J. M. (2004). Storytelling Sagas: An Effective Medium For Teaching Early Childhood Mathematic. Early Chilhood Research Quarterly, 19 (1), 167- 172.
• ÇOCUK, H. E., YANPAR YELKEN, T., EMSAL ASLANTÜRK, İ. ve GÜÇLÜ, M. (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı Dil Alanı ile İlgili Etkinliklerin Uygulanmasına İlişkin Okul Öncesi Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (7), 305-320.
• COUSE, L. J. ve CHEN, D. W. (2010). A Tablet Computer For Young Children? Exploring Its Viability For Early Childhood Education. Journal of Research on Technology in Education, 43(1), 75-96.
• CRESWELL, J. W. (2017). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, 3. Cilt [(S. B. Demir, Çev.)]. Ankara: Eğiten Kitap.
• DOBBS, J, ARNOLD, D. H. ve DOCTOROFF, G. L. (2004). Attention in the Preschool Classroom: The Relationships Among Child Gender, Child Misbehavior, and Types of Teacher Attention. Early Child Development and Care,174 (3), 281–295.
• EKİCİ, S. (2014). Ankara’daki Anaokullarının Okuma Alışkanlığına Hazırlık Yeterlilikleri Açısından Değerlendirilmesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• FANG, Z., SUN, Y., CHIU, C. C. ve TRUTSCHEL, B. K. (2014). Inservice Teacher’s Perception of Alanguage-Based Approach to Content Area Reading. Australian Journal of Language and Literacy, 37(1), 55-66.
• FISHER, D., FLOOD, J., LAPP, D. ve FREY, N. (2004). Interactive Read-Alouds: Is There a Common Set of Implementation Practices? The Reading Teacher, 58(1), 8–17.
• FLYNN, K. S. (2011). Developing Children’s Oral Language Skills Through Dialogic Reading: Guidelines For Implementation. Teaching Exceptional Children, 44(2), 8–16.
• GÖNEN, M., ÜNÜVAR, P., BIÇAKÇI, M., KOÇYİĞİT, S., YAZICI, Z., ORÇAN M., ASLAN D., GÜVEN G. ve ÖZYÜREK A. (2010). Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Dil Etkinliklerini Uygulama Biçimlerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 23040.
• GOULDING, A., DICKIE, J. ve SHUKER, M. J. (2017). Observing Preschool Storytime Practices in Aotearoa New Zealand’s Urban Public Libraries. Library & Information Science Research, 39(3), 199–212.
• GÜVEN, E. D. ve CEVHER, N. (2005). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (18), 71-92.
• GÜVENDİR, E., ve YILDIZ, I. G. (2014). Dil Edinimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• HARGRAVE, A. C. ve SENECHAL, M. (2000). A Book Reading Intervention with Preschool Children Who Have Limited Vocabularies: The Benefits of Regular Reading and Dialogic Reading. Early Childhood Research Quarterly, 15 (1), 75-90.
• HSIAO, C. Y. ve CHANG, Y. M. (2015). A Study of The Use of Picture Books By Preschool Educators in Outlying Islands of Taiwan. International Education Studies, 9(1), 1.
• IŞIKOĞLU ERDOĞAN, N. ve AKAY, B. (2015). Okul Öncesi Eğitimde Hikâye Okuma ve Öğretmen Sorularının İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 34-46.
• KOCAMAN KAROĞLU, A. (2016). Okul Öncesi Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu: Dijital Hikâye Anlatımı Üzerine Öğretmen Görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 175-205.
• MAĞDEN, D. ve ŞAHİN, S. (2002). Beş-Altı Yaş Grubu Çocuklarının Akademik Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Pilot Bir Çalışma. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(6-7), 44-60.
• NEUMAN, S. B. (2006). Read All About It. Scholastic Parent and Child, 14(4),30-36.
• ÖZDOĞAN, B. (2000). Çocuk ve Oyun Çocuğa Oyunla Yardım. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ÖZTÜRK DAĞABAKAN, F. Ö. ve DAĞABAKAN, D. (2007). Dil ve Çocukta Dil Gelişim Kuramları. Millî Eğitim Bakanlığı, Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 155-160,
• PATTON, M. Q. (2014). Qualitative Research & Evaluation Methods: Integrating Theory And Practice, Washinton: Sage Publications.
• SADIK, F. (2003). Okul Öncesi Sınıflarda Gözlenen Problem Davranışlar ve Bu Davranışlarla Baş Etmede Öğretmenlerin Kullandıkları Yöntemler. Eurasian Journal of Educational Research, 13, 88-97.
• SENECHAL, M. (1997). The Differential Effect of Story Book Reading on Preschoolers’ Acquisition of Expressive and Receptive Vocabulary. Child Language, 24, 123–138.
• ŞİMŞEK, Z. C. ve IŞIKOĞLU ERDOĞAN, N. (2015). Effects of the Dialogic and Traditional Reading Techniques on Children’s Language Development. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 197, 754–758.
• TETİK, G. ve IŞIKOĞLU ERDOĞAN, N. I. (2017). Diyaloğa Dayalı Okumanın 48-60 Aylık Çocukların Dil Gelişimine Etkisi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 25 (2), 535-550.
• TURAN, F. ve ULUTAŞ, İ. (2016). Okul Öncesi Eğitimi Öğretmenlerinin Etkinliklerde Kullandıkları Resimli Öykü Kitaplarının Karakter Eğitimi Açısından İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45(209), 208-222.
• UYSAL, H., AKBABA ALTUN S. ve AKGÜN, E. (2010) Okulöncesi Öğretmenlerinin Çocukların İstenmeyen Davranışları Karşısında Uyguladıkları Stratejiler. İlköğretim Online, 9 (3), 971-979.
• VERDUGO, D. R. ve BELMONTE, I. A. (2007). Using Digital Stories to Improve Listening Comprehension With Spanish Young Learners of English. Language Learning and Technology, 11(1), 87-101.
• VERNADAKIS, N., AVGERINOS, A., TSITSKARI, E. ve ZACHOPOULOU, E. (2005). The Use of Computer Assisted Instruction in Preschool Education: Making Teaching Meaningful. Early Childhood Education Journal, 33(2), 99-104.
• VYGOTSKY, L. S. (1965). Thought And Language. United States of America: The Massachusetts Institute of Technology. VYGOTSKY, L. S. (1978). Mind in Society: The development of Higher Psychological Processes. Cambridge, MA: Harvard University Pres.
• WHITEHURST, G. J., FALCO, F., LONIGAN, C. J., FISCHEL, J. E., DEBARYSHE, B. D., VALDEZ-MENCHACA, M.C. ve CAULFIELD, M. (1988). Accelerating Language Development Through Picture-Book Reading. Developmental Psychology, 24, 552-558.
• WISEMAN, A. (2011). Interactive Read Alouds: Teachers and Students Constructing Knowledge and Literacy Together. Early Childhood Education Journal, 38 (6), 431-438.
• YAVUZER, H. (2011). Okul Çağı Çocuğu. Ankara: Remzi Kitabevi Yayınları.
• YAZICI OKUYAN, H. (2009). Türkçe ve Sınıf Öğretmenlerinin Okuma Saatlerinde Kullanılan Çocuk Edebiyatı Ürünlerini Seçme Ölçütleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 135-159.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMSEK, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YILDIRIM, K., TURAN, S. ve BEBEK, N. (2012). Akıcı Okumayı Geliştirme Dersi: Farklı Bir Dil ve Sosyokültürel Kontekstte Etkililiği. International Journal of Eurasia Social Sciences, 2012(9), 40-58.
• YÜKSELEN, A., YUMUŞ, M. ve IŞIK, E. (2016). Çocuk Kitabı Seçme Kriterlerine İlişkin Okul Öncesi Eğitimcilerin Görüşleri. Başkent University Journal of Education, 3(2), 161-168.
• ZEMBAT, R. ve ZÜLFİKAR, S. (2006). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sohbet ve Hikâye Etkinliklerinde Kullandıkları Öğretim Yöntemlerinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 587-608.
• ZUCKER, T. A., JUSTICE, L. M. PIASTA, S. B. ve KADERAVEK, J.N. (2010). Preschool Teachers’ Literal and Inferential Questions and Children’s Responses During Whole- Class Shared Reading. Early Childhood Research Quarterly, 25, 65–83.