MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNİN SİYASİ VE STRATEJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2019, Volume: 3 Issue: 1, 47 - 69, 07.03.2019

Mehmet Kılıç

https://doi.org/10.30692/sisad.531584

Cited By: 1

Abstract

                                Öz

Osmanlı Devleti, siyasi
bağımsızlığının yitirilmesi anlamına gelen Mondros Ateşkes Anlaşması’nı 30 Ekim
1918 de imzalamıştır. İtilaf Devletleri, anlaşma maddelerini gerekçe göstererek
Osmanlı coğrafyasını paylaşmaya yönelik kendi aralarında yaptık­ları gizli
anlaşma kapsamında Anadolu’yu dört bir yandan işgale başlamışlardır.

Başkent İstanbul13 Kasım 1918’de
işgal edilmiş, 5 ay gibi kısa bir süre sonra, 15 Mayıs 1919’da Yunan ordusu,
İtilaf Devletleri’nin özellikle de İngiltere’nin desteği ile İzmir’e çıkmıştır.
Bu işgaller, Anadolu’nun her tarafına yayılmış, isyanlar artmış, azınlıklar
yıkıcı faaliyetlere girişmişlerdir. Tüm bu olaylar neticesinde tarihten silinme
noktasına gelen bir milletin yeniden kurtuluşu için manda ve himaye düşünceleri
ortaya atılmıştır. Bu düşüncelerin gerekçelerini mantıklı bulmayan Mustafa
Kemal Paşa, bu iş artık millete kaldı diyerek sağlam ve gerçek kararı ulus egemenliğine
dayanan tam bağımsız yeni bir Türk Devleti kurmak şeklinde açıklamış ve
kongrelerde ulus egemenliği esasını ilke olarak halka benimsetmiştir. Bu
düşünceden hareketle, yurdun her köşesinde “Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri”
şeklinde teşkilatlanmaya gidilmiştir. An itibariyle mevcut olan ulusal güç
unsurları, ulusal iradenin emrinde kullanılarak yeni bir Türk devleti kurma
hedefine ulaşılmıştır.

Bu
çalışmanın amacı, Millet iradesine dayanarak kurulan yeni Türk Devletinin
kuruluş aşamasına kadar geçen Milli Mücadele sürecini, siyasi ve stratejik
açıdan değerlendirmektir. Döneme ait olaylar kronolojik olarak incelenmiş,
Milli Mücadele olgusunun, siyasi ve stratejik ilişkisi ortaya konulmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Özgürlük,
Bağımsızlık, Ulusal Güç, Ulusal Siyaset

Keywords

Özgürlük, Bağımsızlık, Ulusal Güç, Ulusal Siyaset

References

• KAYNAKÇA
• Arşivler ATASE, Atatürk Arşivi, Erzurum Kongresi Bildirgesi, K. 3,Dosya: 1335/4-2,Fihrist, 12-13. Başbakanlık Osmanlı Arşiv Daire Bşk. lığı, Yayın No:1-Gn No: 060, Başbakanlık Evrak Odası, Siyasi Kısım, Karton No. 34, Dosya No: 54/2, Belge No. 342984:
• Resmi Yayınlar Gnkur., “Atatürk” ,ATASE Başkanlığı Yayınları. Gnkur. Harp Tarihi Bşk. lığı, Türk İnkılap Tarihi, 2.b.,Ankara: Gnkur. Bası¬mevi, 1973. Gnkur. Bşk. lığı, Türk İstiklal Harbi, Cilt 2, Batı Cephesi Ankara: Gnkur. Basımevi.
• Dergiler HTVD, sayı 19, 52 vesika 43. HTVD, Sayı: 4, Vesika 62. HTVD. Yıl 2, 1 Haziran 1952, Sayı 4, Vesika 68.
• Kitaplar Ağaoğlu, Samet: Kuvayı Milliye Ruhu, 4.b, İstanbul: Baha Matbaası, 1973. Akşin, Sina: İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele,2.b., Cilt I, İstanbul, Cem Yayınevi 1992. Akyüz, Yahya ve diğerleri, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I/I, 5.b., Ankara, YÖK Yayını 1997. Aşkun, Vehbi Cem: Sivas Kongresi, 2.b, İstanbul: Tan Matbaası, 1964. Atatürk, Mustafa Kemal: Atatürk’ün Bütün Eserleri, 3.b, Cilt 3, İstanbul: Kaynak Yayınları, Atatürk, Mustafa Kemal: Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt 2: (1915-1919), Cilt 2, 3.b,Yay.,Haz.,Kurul, İstanbul, Kaynak Yayınları, 2003. -------------------------: Atatürk’ün Bütün Eserleri, 3.b, Cilt 3, İstanbul: Kaynak Yayınları, -------------------------: Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Bugünkü Dille Yay. Haz. Ali Sevim, İzzet Öztoprak ve M. Akif Tural, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2006. ------------------------: Nutuk 1919-1927, (Yay. Hz. Zeynep Korkmaz), Atatürk Araştırma Merkezi Bşk. lığı Yay. Ankara, 2005. ------------------------: Nutuk-Söylev, Cilt I:1919–1920, 2.b,Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1986, ------------------------: Nutuk-Söylev, Vesikalar-Belgeler, Cilt III, Belge: 26. Atay, Falih Rıfkı: Kemal Atatürk Anlatıyor, İstanbul, 1985. -----------------------: Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul, Bateş Yayıncılık 1998. Aydemir, Şevket Süreyya: Tek Adam, Mustafa Kemal (1919-1922), Cilt II, 3 b. İstanbul Remzi Kitabevi, 1993. Bayur, Yusuf Hikmet: Atatürk Hayatı ve Eserleri I, Doğumundan Samsun’a Çıkıncaya Kadar, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi, 1997. ---------------------------: Türk İnkılap Tarihi, Cilt III, 1914-1918, Ankara, TTK, 1993 Belen, Fahri: Türk Kurtuluş Savaşı: Askeri, Siyasi ve Sosyal Yönleriyle, 2., Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1983, Bıyıklıoğlu, Tevfik: Atatürk Anadolu’da (1919-1921) I, Ankara, TTK., 1959. -------------------------: Atatürk Anadolu’da 2.b.,Ankara Kent Basımevi, 1981. Şimşir, Bilal: Malta Sürgünleri, 4.b, Ankara: Bilgi Yayınevi, 2009. Borak, Sadi: Atatürk’ün İstanbul’daki Çalışmaları 81899-16 Mayıs 1919), 2.b.,İstanbul, Kaynak Yayınları1998. Cebesoy, Ali Fuat: Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul, Temel Yayınları 2000. Coşkun, Alev: Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 AY, İşgal, Hüzün, Hazırlık, İstanbul, Cumhuriyet Kitapları, Yeni Gün Haber Alansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. 2008. Çekiç, Orhan: İmparatorluktan Cumhuriyet’e 1917-1920, İstanbul, Or Yayınları,2001. Demiray, Ahmet: Resimli Amasya Tarihi, Ankara: Güney Matbaacılık Gazetecilik, A.Ş. Dursunoğlu, Cevat: Milli Mücadele’de Erzurum, Ankara, 1946. Elçin, Şükrü: Hacı Dervişten Duyduklarım, Erdem Dergisi, Cilt: V, Sayı:12, Atatürk Kültür Merkezi Eylül 1988 Eldem, Vedat: Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara, Türk Tarih Kurumu 1994. -------------------: Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Ankara, TTK. Basımevi, 1994. Erendil, Muzaffer: Çok Yönlü Lider Atatürk, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1986. Eroğlu, Hamza: Türk İnkılap Tarihi, Yeniden Düzenlenmiş Genişletilmiş Yeni Baskı, Ankara, Savaş Yayınları 1990. Gencer, Ali İhsan ve Sabahattin Özel, Türk İnkılap Tarihi, 8.b., İstanbul, Der Yayınları, 2001. Goloğlu, Mahmut: Erzurum Kongresi, Ankara, Nüve Matbaası 1968. Görgülü, İsmet: Anahtarlarıyla Türk İstiklal Harbi, İstanbul: Kastaş Yayınevi, Gürer, Turgut: (Der.), Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Cumhuriyet Kitapları 2006. İnan, Afet: İzmir İktisat Kongresi,(17 Şubat-04 Mart 1923),Ankara, TTK, 1982. İnan, Afet: Mustafa Kemal Atatürk’ün Karlsbad Hatıraları, Ankara, TTK, 1991. İnönü, İsmet: Hatıralar, Yay. Haz. Sabahattin Selek, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2006. Kandemir, Feridun: Hatıraları ve Söylemedikleri ile Rauf Orbay, İstanbul: Yakın Tarihimiz Yayınları No: 4, Sinan Matbaası 1965. Kansu, Mazhar Müfit: Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, Cilt I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1986. Karacan, Ali Naci: Lozan, İstanbul: Nokta Kitap 2006. Kılıç, Mehmet: Cumhuriyet’in Kuruluşu ve Bir Milletin Aydınlanması, İstanbul, Es Yayınları, (Okan Üniversitesi Yayını) ,2013. -------------------: Amasya Tamimi ve Protokolü, 3.b, İstanbul:: Es Yayınları (Okan Üniversitesi Yayını No: 10 ) 2009. Kili, Suna: Türk Devrim Tarihi,11.b., İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayını, 2007.. Kinross, Lord: Atatürk -Bir Milletin Yeniden Doğuşu-, 3.b., Türkçeye Çev. Ayhan Tezel, İstanbul, Sander Kitabevi, 1969. Kocatürk, Utkan: Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi1918-1938,Ankara, TTK 1983. Kutay, Cemal: Bir Solukta Atatürk, 3.b, İstanbul: İklim Yayıncılık, 2008. Menç, Hüseyin: Milli Mücadele Yıllarında Amasya Olaylar- Belgeler- Portreler, 2.b., Ankara, T.C. Amasya Valiliği Yayını, Nokta Ofset Basımevi, 2002. --------------------: Milli Mücadele Yıllarında Amasya, 1993. --------------------: Milli Mücadele’nin İlk Kıvılcımı, İstanbul 1983. Mumcu Ahmet: Milli Mücadelede Amasya Sempozyumu, Amasya Valiliği Yayını, 1986. Müderrisoğlu, Alptekin: ,Kurtuluş Savaşı’nın Mali Kaynakları, Ankara, TTK 1980. Mütercimler, Erol: Fikrimizin Rehberi Gazi Mustafa Kemal, 3.b., İstanbul Alfa Yayınları 2008. Ortaylı, İlber: Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul:2018, Kronik Kitap. Özdemir, Biltekin: Osmanlı Devleti Dış Borçları, 2.b., Ankara, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Bakanlığı Yayını No:2010/403. Özdemir, Hikmet: Atatürk’ün Liderlik Sırları, 2.b. İstanbul, Remzi Kitabevi,2006. Özsoy, Osman: Kurtuluş Savaşı’nın Perde Arkası, Aksoy Yayınları, 1999. Şapolyo, Enver Behnan: Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi,3.b, İstanbul: Rafet Zaimler Yayınevi, 1958. Tokgöz, Erdinç: Türkiye’nin İktisadi Gelişim Tarihi (1914-1999), 5.b., Ankara, İmaj Yayınevi 1999. Turan, Şerafettin: Mustafa Kemal Atatürk-Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik, Ankara, Bilgi Yayınevi,2004. ----------------------: Türk Devrim Tarihi 1. Kitap, 3.b, İstanbul Bilgi Yayınevi 2008. Uzel, Nezih: Atatürk’e Nasıl Vize Verdim, İstanbul: Selis Kitapları 2008. Velidedeoğlu, H. V.: İlk Meclis, Milli Mücadele’de Anadolu, 2.b. İstanbul: Çağdaş Yayınları, 1990. Yavuz, Ünsal: Atatürk, İmparatorluktan Milli Devlete, Ekler Bölümü Belge-21, Ankara Türk Tarih Kurumu,1999.