Tıbb-I Nebevî Hadislerinin Kaynakları ve Kapsamı Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2020, Issue: 8, 15 - 34, 01.07.2020

Adil Yavuz

Abstract

Peygamberlerin asli ve öncelikli görevi, Allah’ın kendilerine vahyettiği ilahi emirleri, ilkeleri insanlara tebliğ etmek, onların anlayabileceği şekilde açıklamaktır. Bununla birlikte onların hayatın her alanına dair beyanları bulunmaktadır. Bu çerçevede ele alınıp tartışılan konulardan birisi de Tıbb-ı Nebevî hadisleridir. Öncelikle İslam dinin ana esaslarına bakıldığında üç tanesinin doğrudan sağlıkla da ilgili olduğu görülecektir. Sağlık konusu da dinin üzerinde durması gereken önemli konular arasındadır. Hadisler söz konusu olduğunda, tıp alanı ile ilgili birçok rivayetin olduğu bilinen bir gerçektir. Sadece bu tür hadisleri bir araya getirmek üzere müstakil eserler de kaleme alınmıştır. Hz. Peygamber, tıp ile ilgili konularda önemli tavsiyelerde bulunmuştur. İlim adamlarından bir kısmı bu tür hadislerin kaynağının, vahiy olduğunu düşünmektedir. Diğer bir grup alim ise onların kaynağının, vahiy olmadığı kanaatindedirler. Konu ile ilgili hadislere bakıldığında, hastanın moralini takviye eden sözler, günümüz tıp anlayışına göre hâlâ geçerli olan tavsiyeler, koruyucu hekimlik kapsamına giren öğütler ve botanik eczacılığı kapsamındaki tedavi yöntemleri öne çıkmaktadır. Söz konusu çerçevede yer alan koruyucu hekimlik ve botanik eczacılığı ile ilgili veriler üzerine ciddi tetkikler yapılmalıdır. Bu bağlamda bir araştırma merkezinin kurulması polemiklere son verecek bir adım olacaktır.

Keywords

Hadis, Tıbb-ı Nebevi, Koruyucu Hekimlik

References

• Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî (241/855), el-Müsned, I-VI, Amman, 2003.
• Atmaca, Veli, Tıbb-ı Nebevî Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi (Bibliyografya Denemesi), Hikmet Yurdu, Ocak-Haziran 2013/I, c. VI, sayı:11, s.39-74, Malatya, 2013.
• Buhari, Muhammed b. İsmail (256/870), Sahîhu’l-Buhârî (el-Câmiu’l-müsnedü’s-sahîhu’l muhtasar min umûri Rasûlillah ve sünenih ve eyyâmih) thk., Abdulazîz b. Abdullah b Bâz, I-VIII, Beyrut, 1994.
• Cüveynî, Abdulmelik b. Abdullah (478/1085), el-Burhân fî usûli’l-fıkhI-II, Katar, 1992.
• Denizkuşları, Mahmut, Peygamberimiz ve Tıp, İstanbul, 1981.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah Ahmed b. Abdurrahim (1176/1762), Huccetullâhi’l-bâliğa, I-II, trc., Mehmet Erdoğan,İstanbul, 2003.
• Dönmez, Mustafa, Ebu Nuaym el-İsfehânî’nin et_Tıbbu’n-Nebevî İsimli Eserinin Tahkiki, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (yayınlanmamış doktora tezi), Bursa, 2005.
• Ebu Davud, Süleyman b. Eş'as (275/888), Sünenü Ebî Dâvud, I-IV, thk: Sıdkî Muhammed Cemil, Beyrut, 1994.
• Ebu Şehbe, Muhammed, Difâun ani’s-Sünne, trc. Mehmet Görmez, M. Emin Özafşar, I- II, Ankara, 1990.
• Fazlurrahman, İslam Geleneğinde Sağlık ve Tıp, Değişim ve Kimlik, trc. A, B. Baloğlu, A. Çiftçi, Ankara, 1997.
• Hattâbî, Ebu Süleyman Ahmed b. Muhammed (388/998), Meâlimü’s-sünen şerhu süneni Ebî Davud, I-IV, Beyrut, 1411.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir (1284/1868), Mekâsıdu’ş-şerîati’l-islamiyye, Tunus, 1978, 51.
• İbn Haldun, Abdurrahman (808/1406), el-Mukaddime, thk., Halil Şehhade, Beyrut, 1988.
• İbn Kayyım el-Cevziyye Muhammed b. Ebi Bekr (751/1350), Zâdü’l-Meâd, Beyrut, 2003.
• İbnü’l-Esîr el-Cezerî, Mübarek b. Muhammed (606/1209), en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs, I-V, Kum, 1342.
• İbn Mace, Muhammed b. Yezîd Kazvînî (273/886), Sünenü İbn Mâce, I-II, thk, Sıdkî Cemîl Attâr, Beyrut, 1415/1995.
• Karabulut, Ali Rıza, Tıbb-ı Nebevî Ansiklopedisi, I-II, Kayseri, 2006.
• Karacabey, Salih, “Hadis Vahiy Münasebeti ve Tıpla İlgili Hadisler Hakkında Hattâbî’nin Görüşleri”, Uludağ Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. IV, sayı:4, Bursa, 1992
• Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî (261/875), Sahihu Müslim (el-Câmiu’s-sahîh), I-V, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Beyrut, 1956.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb (303/915), Sünenü’n-nesâî, I-IX, tlk. Abdulfettâh Ebu Gudde, 3. bsk. Beyrut, 1414/1994.
• Nevevî, Zekeriya b. Şeref (676/1277), el-Minhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. El-Haccâc, Amman, 1421.
• Raşit Küçük, “Tıbb-ı Nebevi Literatürü Üzerine Bir Deneme”, İlim ve Sanat, c.I/3, s. 6, (6- 8) İstanbul 1985.
• Sancaklı, Saffet, Sünnet Vahiy İlişkisi, Diyanet İlmî Dergi, c.XXXIV, sayı:3, 53-70, Ankara, 1998.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa (790/1388), el-Muvâfakât fî usûli’ş-şerîa, Lübnan, ts, I-IV, , II, 7.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali (1250/1834), Fethu’l-kadîr, I-V, tlk., Hişam Buhârî, Hudar Ukârî, Beyrut, 1997, III, 315.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa (279/892), Sünenü’t-tirmizî, I-V, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdulbâkî, Abdulkadir İrfân Hassûne, Beyrut, 1414/1994.