Kur'ân'da Hz. Peygambere Verilen ‘‘İtaat/İttiba Etme’’ Emirlerinin Karakter Eğitimi Açısından Önemi

Year 2024, Issue: 17, 47 - 63, 31.10.2024

İdris Sami Sümer

https://doi.org/10.56288/siyer.1498038

Abstract

Yaratılış itibari ile farklı ve zıt duyguları bünyesinde taşıyan insan, Yüce Allah tarafından kendisine dünya hayatında lazım olan bütün duygular ile donatılmıştır. İnsandaki her duygu, hayattaki olgulara karşılık gelmekte ve insan yapı taşına yerleştirilen bu duyguların refleksleri ile hayatını idame ettirmektedir. İnsandaki yapısal duygulardan birisi de itaat ve isyan hissidir. Her konuda insana rehberlik yapan ilahi bilgi (vahiy), itaat ve isyan olgusunun doğru inşa edilmesinde ve yerinde kullanılmasında da rehberlik yapmıştır. Bu bağlamda insanın itaat etmesi ve uyum sağlaması gereken şeyler bildirildiği gibi karşı çıkması, kabul etmemesi ve reddetmesi gereken şeyler de bildirilmiştir. İnsanlar için en güzel örnek olan Allah elçileri itaat ve isyan bilincinin doğru inşa edilmesinde de örneklik yapmış kimselerdir. Çünkü onlar Allah’tan aldıkları vahyin öğretisine herkesten daha fazla uyan ve karakterleri ilahi bilgiyle inşa edilen kimselerdir. Son peygamber Hz. Muhammed de kendisine inzal edilen vahyin rehberliğine uymuştur. Çünkü ona bu emredilmiştir. Kur’ân’ı-Kerîm’de Hz. Peygamberin şahsına dönük bazı özel emirler olduğu gibi onun şahsında tüm insanlara emredilen eğitici dini, hukuki ve ahlaki ilkeler vardır. Bu ahlaki ilkelerden birisi de ‘‘kötü olana teslim olmamak ve itaat etmemek’’ prensibidir. Bu prensip ilk inen surelerden itibaren gelişen olayların paralelinde Hz. Peygambere verilmiş, hatırlatılmış ve ilahi yönden bu bağlamda zaman zaman ciddi uyarılar da almıştır. Bu çalışmada Hz. Peygambere ve onun şahsında tüm inananlara verilen ‘‘itaat/ittiba etme’’ emirleri inceleme konusu yapılmıştır. Zira iyi insan körü körüne her şeye karşı çıkan kimse olmadığı gibi her şeye boyun eğen insan da değildir.

Keywords

Tefsir,, Kur'ân,, Peygamber,, İtaat,, İsyan

Ethical Statement

Yoktur

Supporting Institution

Yoktur

The Importance of the "Obey/Imitate" Commands Given to the Prophet in Terms of Character Education in the Quran

Abstract

Man, who carries different and contradictory emotions by nature, has been equipped by Almighty Allah with all the emotions he needs in worldly life. Every emotion in a person corresponds to a phenomenon in life, and the human being lives his life via the responses of these emotions placed in his element. One of the structural emotions in humans are the feeling of obedience and rebellion. Divine knowledge (revelation), which guides people in every matter, also guided the correct construction and appropriate use of the concepts of obedience and rebellion. Divine knowledge (revelation), which guides people in every matter, also guided the correct construction and appropriate use of the concepts of obedience and rebellion. In this context, the things that people should obey and adapt to are notified, as well as the things that they should oppose, not accept and reject. Allah's messengers, who are the best examples for humanity, also set an example in terms of raising the correct awareness of obedience and rebellion. Because they are people who comply with the teachings of the revelation they received from God more than anyone else and whose characters are built with divine knowledge. The last prophet Hz. Muhammad also followed the guidance of the revelation sent down to him because he was commanded to do so. In the Holy Quran, just as there are some special commands regarding the person of the Prophet, there are educational religious, legal and moral principles commanded to all people in his person. One of these moral precepts is "not surrendering and not obeying the evil one". This principle is consistent with the events that have occurred since the first disclosed surahs; it was given to the Prophet, he was reminded of it, and he got important divine warnings from time to time in this context. In this study, The commands of "obeying/Imitating" given to the Prophet and all believers in his person have been examined because a good person is not someone who blindly opposes everything, nor is he someone who submits to everything.

Keywords

Tafsir,, Quran,, Probhet,, Obedience,, Disobedience

References

• Abdulbâkī, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1996.
• Ali, Cevâd. el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm. 20 Cilt. Dâru’s-Sâkî, 4. Basım, 2001.
• Atalay, Halil. “Anne ve Babaya İtaat ve Hürmet”. Mehir 3 (1999), 50-54.
• Canikli, İlyas. “İtaat Kültürünün Oluşmasında Hadislerin Rolü”. İslâmî İlimler Dergisi 1-2 (2009), 307-328.
• Çınar, Mahmut. “Peygamber’e İtaatin Dayanağı Olarak İsmet Meselesi”. İlahiyat Akademi Dergisi 7-8 (2018), 327-344.
• Derveze, İzzet. et-Tefsirü’l-hadîs. Kahire: , Dâru İhyâi’l-Kütubi’l-Arabî, 1983.
• Duman, Muhammet Fatih. Kureyş Kabilesi İslam Öncesi Etnik, Siyasi ve Ekonomik Yapı. Şırnak: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Ebû Avde, Avde Halil. “Ana-Babaya İtaati Emreden Ayetlerle İlgili Edebî Yaklaşımlar Bağlamında Kur’ân Cümlelerinde Teşrî ve İ‘câz”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2014), 165-206.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Azim Yayınları, ts.
• Ertürk, Rasih. Hz. Peygamber`in sünnetinde itaat kavramı. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Güloğlu, Nazife Vildan. “Tefsir Geleneğinin Gökle Yerin İtaati ve Tesbihi Yorumu Üzerine Bir Değerlendirme”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 5/2 (2021), 941-964.
• Gündoğar, Hamdi. “Kur’an’da Hz. Peygamber’e (S.A.S.) İtaat)”. IV. Kutludoğum Sempozyumu -Kur’an ve Hz. Peygamber (S.A.V.), 167-178.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnûsiyye li’n-Neşr, 1984.
• İsfahânî, Râgıb el-. el-Müfredât fi garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l- Ma‘rife, 2001.
• Kutluay, Ferhat. John Locke’de Rıza ve Siyasal Otorite. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Dâru’l-Mîzân, 2007.
• Mâverdî, Ebü’l Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed. Tefsîrü’l-Mâverdî (en-Nüket ve’l-Uyûn. thk. Es-Seyyid ibn-i Abdulmaksûd Abdurrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütubi’l-İlmiyye, ts.
• Mevdûdî, Ebü’l-A‘lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Mukâtil, Süleymân b. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1. Basım, 1423.
• Özarslan, Selim. “Kelâm Açısından İtaat Kavramı ve Çerçevesi”. Diyanet İlmî Dergi 54/1 (2018), 93-111.
• Özkan, Hakan. Din Eğitimi Açısından Kur'ân-ı Kerim’de İtaat Kavramı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1999.
• Sadan, Hamza. “İtaat ve İttiba Kavramlarının Anlamsal Çerçevesi ve Kur’an’da Kullanımı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 35 (2020), 177-204.
• Sugü, Hasan. Kur’an’da İtaat. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı Tefsir Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Taberî, Muhammed b. Cerir, b. Yezîd el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân an te’vili’ âyi’l-Kur’ân. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Mekketü’l-Mükerreme: Dâru’t-Terbiyeti ve’t-Türâs, ts.
• Turan, Sebahattin. Kurân’da İtaat Kavramı. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Turşak, Musa. “Kur’ân’da İtaat Kavramı ve Ülü’l-Emre İtaatin Mahiyeti”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 8/1 (2022), 325-347.
• Ünal, Yaşar. “Resul’e İtaat Meselesi”. Toplum Bilimleri (Dergi) VI/11 (2012), 169-187.
• Weber, Max. Bürokrasi ve Otorite. çev. H. Bahadır Akın. İstanbul, 2005.
• Yükselbaba, Ülker. “Milgram Deneyi: Otorite ve İtaate Dair”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 75/1 (2017), 227-270.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Me‘âni’l-Kurʾân ve iʿrâbühû. thk. Abdulcelîl Abduh Şelbî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütub, 1988.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâik-i gavâmîdi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sevd,. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, ts.
• Zühaylî, Vehbe. et-Tefsîrü’l-münîr. 32 Cilt. Dımeşk-Sûriye: Dâru’l-Fikr, 1991.