يعد العصر العباسي من أزهى عصور الأدب العربي، حيث شهد ظهور العديد من الشعراء الذين أثروا الساحة الأدبية بأساليب متنوعة ومضامين غنية. ومن بين هؤلاء الشعراء، برز أبو العتاهية كأحد أبرز الشخصيات في هذا العصر. إنه من أوائل الشعراء الذين استخدموا الشعر لنشر الحكمة والقيم الأخلاقية في المجتمع. وبرز بقدرته على إيصال الرسائل العميقة عن الحياة والموت والمصير بأسلوب واضح وفني مؤثر، مما يجعله قريبا من أفهام عامة الناس وخاصتهم على حد سواء. سيتناول البحث سيرة أبي العتاهية، وتحليل لقصيدته "الناس تراب وماء" من ناحية المضمون ومنظور البلاغي. في الجزء الأول، سيتم تناول حياة أبي العتاهية بشكل مختصر، حيث نلقي الضوء على أهم مراحل حياته الأدبية والشخصية، التي كان لها تأثير بالغ في بناء شخصيته الفكرية والأدبية. إذ ساعدت هذه المراحل على تشكيل رؤيته الفكرية وأسلوبه الفريد في التعبير عن الحكمة، والقيم الأخلاقية، وقضايا الحياة والموت والمصير. في الجزء الثاني سيُجرى تحليل مضموني للقصيدة لفهم القيم الروحية والرسائل الأخلاقية التي تحتوي عليها. ويوضح كيفية تأثر الشاعر بالمصادر الإلهية أثناء صياغة المحتوى، وفي هذا السياق سيُستعرض بعض الأمثلة من آيات القرآن الكريم والأحاديث النبوية ذات الصلة. في الجزء الثالث سيتم تحليل الأساليب البلاغية المستخدمة في القصيدة، ويوصح كيفية استخدامها لتعميق المعنى. ويُختم البحث بخاتمة تحتوي على أهم نتائج البحث وبعض التوصيات للدراسات المستقبلية. يهدف البحث من خلال .هذه القراءة التحليلية ابراز الأبعاد البلاغية والفكرية في القصيدة وايضاح مكانة أبي العتاهية في الأدب العربي
The Abbasid era is considered one of the most glorious periods in Arabic literature, witnessing the emergence of many poets who influenced the literary scene with diverse styles and rich content. Among these poets, Abu al-'Atahiyyah stands out as one of the most prominent figures of this era. He was one of the first poets to use poetry to spread wisdom and moral values within society. His ability to convey profound messages about life, death, and destiny in a clear and artistic style made him accessible to both ordinary and intellectual people alike. This study will examine the biography of Abu al-'Atahiyyah and analyze his poem "An-Nas Turab wa Mâ'a" in terms of its content and rhetorical perspective. In the first part, the study will briefly address the life of Abu al-'Atahiyyah, highlighting the most significant stages of his personal and literary life, which greatly influenced the formation of his intellectual and literary character. These stages helped shape his intellectual vision and unique style of expressing wisdom, moral values, and the issues of life, death, and destiny. In the second part, a content analysis of the poem will be conducted to understand the spiritual values and moral messages it contains. It will also explain how the poet was influenced by divine sources while shaping the content. In this context, will be examined some examples from the verses of Quran and Hadiths of Prophet. In the third part, the rhetorical devices used in the poem will be analyzed, explaining how they were employed to deepen the meaning. The study will conclude with a summary of the key findings and some recommendations for future research. The study aims through this analytical reading to highlight the rhetorical and intellectual dimensions of the poem and clarify the place of Abu al-'Atahiyyah in Arabic literature.
Arabic Language and Rhetoric Abu al-'Atahiyyah The Poem "An-Nâs Turâb wa Mâ'a" Rhetoric Wisdom
Abbâsî dönemi, Arap edebiyatının en parlak dönemlerinden biri olarak kabul edilir. Bu dönemde, Arap edebiyatı çeşitli şairlerin katkılarıyla büyük bir gelişim göstermiştir. Bu şairler, edebi alanda zengin içerikler, farklı üsluplar ve derin anlamlarla edebiyat sahasında büyük izler bırakmıştır. Bu şairlerden biri de, dönemin en önemli figürlerinden biri olarak öne çıkan Ebu’l-Atâhiye' dir. O, şiiri toplumda hikmeti ve ahlaki değerleri yaymak için kullanan ilk şairlerden biridir. Edebiyat dünyasında, hayat, ölüm ve kader gibi derin temalarla ilgili yazdığı şiirlerle tanınmıştır. Şiirlerinde, bu derin konuları açık ve etkileyici bir üslupla ele almış, hem halkın hem de elit tabakanın anlayışına hitap edecek şekilde mesajlarını iletmiştir. Ebu’l-Atâhiye' nin şiirleri, zamanın ötesine geçerek farklı nesillerde de yankı bulmuş ve Arap edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Bu çalışmada, Ebu’l-Atâhiye’ nin hayatı ele alınacak ve "en-Nâs-u Turâbun ve Mâ" isimli kasidesinin içerik ve belâgat açısından analizi yapılacaktır. Birinci bölümde, Ebu’l-Atâhiye' nin hayatına kısaca yer verilecek, kişisel ve edebi hayatının önemli aşamalarına odaklanılacaktır. Bu aşamalar, onun entelektüel ve edebi kişiliğini şekillendirmede büyük bir etki yaratmış, düşünsel bakış açısını ve hikmet, ahlaki değerler, hayat, ölüm ve kader üzerine kendine özgü üslubunu oluşturmasına katkı sağlamıştır. İkinci bölümde, kasidenin içeriği analiz edilerek, kasidenin taşıdığı manevi değerler ve ahlaki mesajlar üzerinde durulacak, şairin ilahi kaynaklardan nasıl etkilendiği açıklanacaktır. Bu bağlamda, Kuran-ı Kerim ayetleri ve hadislerden ilgili bazı örnekler sunulacaktır. Üçüncü bölümde ise kasidede kullanılan belâgat teknikleri analiz edilecek, anlam derinliğini artırmak için bu tekniklerin nasıl kullanıldığı açıklanacaktır. Çalışma, araştırmanın en önemli bulgularını içeren ve gelecekte yapılacak çalışmalar için bazı önerilerde bulunan bir sonuç kısmı ile sonlandırılacaktır. Araştırmanın amacı bu analitik okuma aracılığıyla, kasidenin belâgat ve fikir boyutlarını aydınlatmak ve Ebu’l-Atâhiye' nin Arap edebiyatındaki yerini açıklamaktır.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Arabic Language and Rhetoric |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | May 22, 2025 |
Submission Date | January 15, 2025 |
Acceptance Date | April 1, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Issue: 18 |
Journal of Sirah Studies is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.