BELİRSİZLİK BAĞLAMINDA DEPREM DİRENÇLİ KENTLERE YÖNELİK MEKÂNSAL PLANLAMA

Year 2024, Volume: 06 Issue: 02, 28 - 41, 14.02.2025

Hilal Peker , Tolga Levent

Abstract

Türkiye bir deprem ülkesidir ve zaman zaman farklı bölgelerinde büyük depremler deneyimlenmektedir. Bu büyük depremlerden sonra kamuoyu gündeminin en önemli tartışma konularından birisi de deprem dirençli kentler olmakta ve can ve mal kayıplarını önlemenin ve azaltmanın önemli bir yolu olarak görülen deprem dirençli kentler üzerine kamuoyunda bir fikir birliği oluşmaktadır. Ancak depremlerin ilk şoku atlatıldığında, bu konu gündemdeki önemini hızla yitirmektedir. Bu önem kaybının iki farklı gerekçesi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, mevcut yapı stokunun niteliklerinin düşük olması nedeniyle kentleri deprem dirençli kentlere dönüştürmenin yüksek maliyetidir. Merkezi ve yerel yönetimlerin kamu kurumları uzun zaman alabilecek ve üst düzeyde emek gerektirecek bu tarz dönüşümleri başlatmak da isteksiz davranabilmekte; deprem gerçeği ile yüzleşmemiş kentliler ise güvenli konut yerine konut büyüklüğünü tercih edebildiği için yönetimler üzerinde bir kamuoyu baskısı oluşturamamaktadır. Bir diğer gerekçe, depremler ile ilişkili olarak, deprem öncesi ve sonrasında ortaya çıkan belirsizlikle nasıl başa çıkılacağının net olarak bilinmemesidir. Bu tarz bir belirsizlikle başa çıkabilen mekânsal planlamanın deprem dirençli kentler üretebileceği varsayımından hareket eden bu çalışmanın temel amacı belirsizliklerle başa çıkabilecek ve deprem dirençli kentleri üretebilecek bir mekânsal planlama çerçevesinin genel niteliklerini ele almaktır.

Keywords

risk, belirsizlik, deprem, dirençli kentler, mekansal planlama

SPATIAL PLANNING FOR EARTHQUAKE RESILIENT CITIES IN THE CONTEXT OF UNCERTAINTY

Abstract

Turkey is an earthquake country and sometimes major earthquakes occur in different regions. After these major earthquakes, one of the most important topics of discussion on the public agenda becomes earthquake-resistant cities, and a public consensus appears on earthquake-resistant cities, which are considered as a method of preventing and reducing loss of lives and damages. However, this topic of discussion rapidly loses its importance on the agenda after the first shock of the earthquake is overcome. There are two different reasons for this loss of importance. The first one is the high cost of transforming cities into earthquake-resilient cities due to the low quality of the existing building stock. Public institutions of central and local administration may be reluctant to initiate such transformations, which may take a long time and require a high level of labour; and inhabitants, who have not faced the reality of earthquakes, cannot produce public pressure on administrations because they may prefer house size instead of safe housing. Another reason is not knowing how to deal with the uncertainty associated with earthquakes at different stages. Concerning the assumption that spatial planning that deals with this kind of uncertainty can produce earthquake-resilient cities, the main aim of this study is to consider the general characteristics of a spatial planning framework that can produce earthquake-resilient cities.

Keywords

Risk, Uncertainty, Earthquake, Resilient Cities, Spatial Planning

References

• Adger, W. N. (2000). Social and Ecological Resilience: Are They Related?. Progress in Human Geography, 24(3), 347-364. https://doi.org/10.1191/030913200701540465
• Alada, D. (2000). İktisat Felsefesi ve Belirsizlik. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Altay Kaya, D. (2021). Zorunlu Göç ve Dayanıklılık Planlaması: Türkiye’nin Suriye Zorunlu Göçü Deneyimi. METU Journal of the Faculty of Architecture, 38(2), 115-144. https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2021.2.2
• Anonim (2019). Makina Mühendisliğinde Ölçme ve Belirsizlik. 05.05.2024 tarihinde https://munzur.edu.tr/birimler/akademik/fakulteler/muhendislik/bolumler/makine/Pages/file/Makine%20Mühendisliğinde%20Ölçme%20ve%20Belirsizlik%20-%20Ölçme%20ve%20Kalite%20Kontrol.pdf adresinden erişildi.
• Birleşmiş Milletler Afet Riskini Azaltma Ofisi (UNDR). (2015). Sendai Afet Riskini Azaltma Çerçevesi 2015-2030. 30.12.2024 tarihinde https://www.undrr.org/publication/sendai-framework-disaster-risk-reduction-2015-2030 adresinden erişildi.
• Budner, S. (1962). Intolerance of Ambiguity as a Personality Variable. Journal of Personality, 30(1), 29–50. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1962.tb02303.x
• Christensen, K. S. (1985). Coping with Uncertanity in Planning. Journal of the American Planning Association, 51(1), 63-73. https://doi.org/10.1080/01944368508976801
• Eraydın, A. (2020). Planlamanın krizini aşmak: Planlama kuramları ve planlamanın kurumsallaşmasına yönelik öneriler. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı (KBAM) 7. Sempozyumu, Mersin.
• Ergün Konukcu, B. (2020). Akut Şok ve Kronik Stresler Karşısında Kentsel Dayanıklılık & Sürdürülebilir Dayanıklılık Yaklaşımı. Resilience, 4(2), 323-345. https://doi.org/10.32569/resilience.796942
• Ersel, H., (2011). Belirsizlik ve Olasılık. İktisat ve Toplum Dergisi, 13, 38-44.
• Figueiredo, L.,Honiden, T. ve Schumann, A. (2018). Indicators for Resilient Cities. OECD Regional Development Working Paper 2018/2.
• Geçgin, F. M. ve Sahranç, Ü. (2017). Belirsizliğe Tahammülsüzlük ile Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(4), 739-755. https://doi.org/10.19126/suje.383737
• Göktaş, N. ve İnce, C. (2022). Risk, Belirsizlik ve Korku Toplumunda Afetler; COVID19 Örneği. Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi,10, 66-81.
• Hayek, F. A. (1948). Individualism and Economic Order. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Keskinkılıç, F., (2018). Mühendislik Tasarım Sürecinde Bulanık Mantık ve Bulanık Yapay Sinir Ağı Kullanımı (536608) [Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi.] https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=as2oTjW5jfr9IKSvmCdJYpvZuEQPnJreVulmhMw50PZCxgfeXKSOPK6BJ91Tml6N
• Korkut-Owen, F. (2021). Belirsizlik ve Kariyer Davranışları, Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 4(2), 36-60.
• Kökdemir, D., (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme. (127649) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=TJtEyl3GBWgytfBisjf7lwuXEPLqLvLM4tPNllFhQhyn5NalJQVxmVTR7zIOIpnK
• Kutluay, H., (2023). Doğal Afet Nedir, Çeşitleri Nelerdir?, 13.11.2023 tarihinde https://www.makaleler.com/dogal-afetler-nelerdir adresinden erişildi.
• Küçükkömürler, S. (2017). Belirsizliğin Psikolojik Etkileri. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(10), 329-344.
• Langlois, R.N. (1994). Risk and Uncertainty. İçinde P. J. Boettke (der.), The Elgar Companion to Austrian Economics (ss. 118-122). Edward Elgar. http://dx.doi.org/10.4337/9780857934680.00026
• Moroni, S. ve Chiffi, D. (2021). Complexity and Uncertainty: implications for Urban Planning. İçinde J. Portugali (der.) Handbook on Cities and Complexity (ss. 319-330). Edward Elgar. https://doi.org/10.4337/9781789900125.00027
• Moroni, S. ve Chiffi, D., (2022). Uncertainty and Planning: Cities, Technologies and Public Decision-Making. Perspectives on Science, 30(2), 237-259.
• Uluğ, A. (2022). Nasıl Bir Afet Yönetimi?, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İzmir Kent Sempozyumu, İzmir.
• Okay, E. (2022). Belirsizlik. 22.05.2023 tarihinde https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/belirsizlik adresinden erişildi.
• Özyetgin Altun, A. (2011). Kentsel Dayanıklılığın Artırılmasında Sosyo-Ekolojik İlişki Ağları ve Yapılaşmanın Rolü. (519071022) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi] https://polen.itu.edu.tr/items/3e6cfe41-8c39-4e74-b5e0-b96f3c6a7497
• Saka, M. Ö. ve Erdoğan, A. (2023). A Theoretical Approach to the Spaces of the New Future: Planning under the Uncertainty Principle. ICONARP International Journal of Architecture and Planning, 11(2), 563-583. https://doi.org/10.15320/ICONARP.2023.254
• Schultz, L. (2009). Nurturing Resilience in Social-Ecological Systems - Lessons Learned from Bridging Organizations. Doktora Tezi, Stockholm Üniversitesi, İsveç.
• Simon, H. A. (1983). Reason in Human Affairs. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Soydemir, S., (2011). Modernizmin Karanlık Yüzü: Risk Toplumu. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3(2), 169-179.
• Türk Dil Kurumu (TDK). 2022. Belirsizlik. 21.11.2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/?ara=belirsizlik adresinden erişildi.
• Yetişkul, E. (2017). Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık, Planlama, 27(1), 7–15. https://doi.org/10.14744/planlama.2017.38358
• Walker, H. B., Anderies, M., J, Kinzig, P.A. ve Ryan, P., (2006) Exploring Resilience in Social Ecological Systems through Comparative Studies and Theory Development: Introduction to the Special issue. Ecology and Society,11(1), 12. https://www.ecologyandsociety.org/vol11/iss1/art12/