Aleviliğin Menşei Olan Şiâ’nın Ortaya Çıkışını Etkileyen Tarihsel Olaylar

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 28.07.2015

Mevlüt Koyuncu

Öz

Şia, İmametin Hz. Ali ve ehli Beyt’in hakkı olduğunu kabul eden insanların ortak adıdır. Tarihçiler ve özellikle mezhep tarihçileri Şia’nın ne zaman tarih sahnesine çıktığı hususunda değişik görüşler serdetmişlerdir. Ben bu çalışmamda bu konunun temellerinin ne zaman atılmaya ve ne zaman gelişmeye başladığını tarihsel olarak ele almaya çalıştım. Ancak Şia’nın imamet hususundaki ortaya attıkları görüşleri ele almadım. Hz. Peygamber’in vefatıyla birlikte ortaya çıkan halifelik veya imamet konusu Müslümanlar arasında önemli bir yer işgal etmiş, üzerinde çok ciddi münakaşa ve münazaralar yapılmıştır. Konuya başlamazdan mukaddem şunu özellikle belirtmek istiyorum;  Ben burada İmamet hususunda Şia’nın ortaya koyduğu siyasi prensipleri ve Şii fırkalarıuzun uzun ele alacak değilim. Ancak bir tarihçi gözüyle konuya bakarak, Şiiliğin ortaya çıkışını tetikleyen siyasi ve tarihi olayların özetini sunabilirsem kendimi bahtiyar addedeceğim.

Anahtar Kelimeler

Şiilik, Halifelik, İmamet

The Effects Which Affected The Emergence of The Shi’a Which Is The Origin of The Alawism

Öz

The Shi’a is the common name of those who believe that both Hazrat Ali and Ahl-al Bayt (the family of the Islamic prophet Muhammad) have the right to be the Imam. Historians, especially those who study the history of Shi’ite sects, express various opinions about the time when the Shi’a had come to stage of history. In this study, I tried to handle the time when this issue was founded and began to develop historically. On the other hand, I didn’t handle those ideas which the Shi’a suggest about the Imamate.The Caliphate or Imamate issue which came to light with the death of the Islamic prophet Muhammad, had taken an important place among Moslems, and very serious quarrels and discussions had been made about that issue. Before entering into the subject, I would like to emphasize that I will handle neither the political principles of the Imamate which the Shi’a set forth nor the Shi’ite sects in detail. However, from the point of view of a historian, if I can summarize political and historical events which gave birth to the Shi’ite, I will account myself happy

Anahtar Kelimeler

Shi’a, Caliphate, Imamate

Kaynakça

• Abdülhamid, İrfan, İslâm’da İtikadi Mezhepler ve Akaid Esasları, (trc. M.SaimYeprem), İstanbul, Marifet Yay. Üçüncü baskı, 1994.
• Fığlalı, E. Ruhi, “Şiiliğin Doğuşu ve Gelişmesi”, Milletlerarası Ta- rihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu, İstanbul, İlmi Neşri- yat, 1993.
• Fığlalı, E.Ruhi. “Abdullah b. Sebe”, DİA.
• Gölpınarlı, Abdülbakıy, Tarih Boyunca İslâm Mezhepleri ve Şiilik, İs- tanbul, Der Yay., 2007.
• İbn Kesir, İmamüddin Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer, el-Bidaye ve’n- Nihaye, V, Beyrut, Mektebetü’l-Maarif, 1973.
• Koyuncu, Mevlüt, Emeviler Döneminde Saray Hayatı, İstanbul, Be- yan Yay, 1997.
• Mes’udi, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin, Mürucü’z-Zeheb ve Meadinü’l- Cevher, II, Beyrut, 1988. b. İbnü’l-Esir, İzzüddin Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, el-Kamil fi’t-Tarih, II, Beyrut, Daru Sadır, 1979-1982.
• Muhammed Ebu Zehra, İslâm’da Fıkhi Mezhepler Tarihi, (trc., A. Şe- ner), İstanbul, Hisar Yayınevi, 2. Baskı, tz.
• Mustafa, Nevin A., İslâm Siyasi Düşüncesinde Muhalefet, (terc.V.Akyüz), İstanbul, İz yayıncılık, 1990.
• Onat, Hasan, Emeviler Devri Şii Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, An- kara, TDV Yay,1993
• Öz, Mustafa, Başlangıçtan Günümüze İslâm Mezhepleri Tarihi, İstan- bul, Ensar yay, 2012.
• Özek, Ali, “İmamiye-İsnaaşeriye Şiası ve Tefsir Anlayışı”, Milletlera- rası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu, İstanbul, İlmi Neşriyat, 1993.
• Rayyıs, M.Ziyauddin, İslâmda Siyasi Düşünce Tarihi, İstanbul, Ne- hir yay, 1990.
• Sarıçam, İbrahim, Emevi Haşimi İlişkileri İslâm Öncesinden Abbasile- re Kadar, Ankara, TDV. Yay. 1997.
• Şehristani, Muhammed b. Abdülkerim, Dinler ve Mezhepler Tarihi, (trc.,M.Tan), İstanbul, Akademi Yay. 2006.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Tarihu’l-Ümemve’l-Müluk, Beyrut, Dairatü’l-Kalem, tz.
• Wellhausen, Julius, Arap Devleti ve Sukutu, (trc.,F.Işıltan), Ankara, Ankara Üni. İlahiyat Fak. Yay, 1963.
• Wellhausen, Julius, İslâmiyetin İlk Devrinde Dini-Siyasi Muhalefet Partileri, (trc., F. Işıltan), Ankara, TTK. Yay, 1996.
• Ya’kubi, Ahmed b. Ebi Ya’kub, Tarihu’l-Yakubi, Daru Sadır, Beyrut, 1992.