Gökyüzünün Altındaki Huiler Bir Ailedir: Diasporal Bağlamda Çinli Müslümanların Dayanışma Bilincinin Kaynağı Tartışması (“All Huis Under Heaven are One Family”: A Discussion on the Origin of Chinese Muslims’ Solidarity in Diaspora Context)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 10, 187 - 220, 24.10.2019

Chih-hui Chıu

https://doi.org/10.25306/skad.597072

Öz

Diyaspora
teorilerine göre, örf, gelenek toplumsal ağ, değer sistemi ve psikolojik
özellik gibi diyaspora topluluklarının asli kültürel unsurları, yerli toplumda
hâkim olandan çok farklı ve egzotik bir kültür oluşturabilir. Diyaspora
kültürlerinin oluşumunun nedenselliği, muhtevası, yerli toplumlarla etkileşimi
ve üzerindeki etkileri vb. diyaspora araştırmalarının odaklandıkları
konulardır. Çinli Müslümanların psikolojik özelliği üzerine yürütülen
araştırmalar bu hususlar arasında yer alabilir. Çinli Müslümanlar Çin tarihinde
dayanışma bilinciyle tanınmıştır. Bu ruhu tasvir eden “Gökyüzü altındaki Huiler
bir ailedir”, Müslümanlar ve gayrimüslimler arasında yaygın olarak kullanılan bir
Çin atasözüdür.

Bu
makalede Çin İslamının tarihsel bağlamında Çinli Müslümanların dayanışma
bilicinin ortaya çıkışı ve gelişmeleri, dini inanç ve sosyolojik teoriler
ışığında tartışılacaktır. Dini inanç ve diyaspora ortamının bu bilincin
gelişimine katkıda bulunabileceği ifade edilecektir. Bunun yanısıra makalenin
son kısmında modern Çin’in politikası ve modernleşme sürecinin, bu dayanışma
bilincini zayıflatıp zayıflatmayacağı tartışılacaktır. Sonuç olarak, bu hususu
daha iyi cevaplamak için, Çinli Müslümanların dayanışma bilinci üzerinde
birbirleriyle etkileşimde bulunan çeşitli unsurların aynı zamanda göz önünde
bulundurulması gerektiğine işaret edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hui Zu, etnik kimlik, bizlik/ötekilik, gerçekçi çatışma teorileri, toplumsal kimlik teorisi

Kaynakça

• ABOUD, F. E. (2003). “The Formation of In-Group Favoritism and Out-Group Prejudice in Young Children: Are They Distinct Attitudes?”, Development Pyschology, cilt 39, sayı 1:48-60.
• ANDERSON, B. (1991). Imaged Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, London & New York: Verso.
• ARONSON, E., WILSON, T. D., ve AKERT, R. M. (2012). Sosyal Psikolojisi, GÜNDÜZ, çev. Okhan Gündüz, Istanbul: Kaknüs Yayınları.
• ASHIWA, Y. ve WANK, D. L. (Eds.). (2009). Making Religion, Making the State: The Politics of Religion in Modern China, Stanford: Stanford University Press.
• AUSTIN, W. G. ve WORCHEL, S. (1979). The Social Psychology of Intergroup Relations, Monterey: Brooks/Cole.
• BULADI, K. (2011). Kuran’da Sosyal Dayanışma: Müessese-Vakıf-Kültü, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• CAPOTARTI, F. (1979). Study on the Rights of Persons Belonging to Ethnic, Religious and Linguistic Minorities, New York: United Nations.
• Çin İslam Derneği, (Ed.). (2013). Çin İslamının Basit Kayıtları (Zhongguo Yisilanjiao Jianzhi), Beijing: Zongjiao Wenhua Chubanshe.
• Çin İslam Derneği, “Ülke Çapındaki Her Müslüman Etnik Grubun Nüfusu”, 7 Temmuz 2019 tarihinde http://www.chinaislam.net.cn/cms/whyj/yslgk/201205/21-59.html adresinden alındı.
• Çin Metinleri Projesi, “Çince Karakterlerin Menşeleri (Shuowen Jiezi)”, 2 Temmuz 2019 tarihinde https://ctext.org/shuo-wen-jie-zi adresinden alındı.
• Demirtaş, H. A. (2003). “Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar,” İletişim: Araştırmaları Dergisi, cilt 1, sayı 1:123-144.
• DILLON, M. (Ed.). (2009). Islam in China: Key Papers, cilt 1 ve 2, Folkestone: Global Oriental.
• DÖNMEZ, A. (1992). “Bilişsel Sosyal Şemalar,” Araştırma, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, cilt 14: 131-146.
• FUN, Y.-L. (2019). Çin Felsefesi Tarihi, çev. Fuat Aydın, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• GIDDENS, A. (2012). Sosyoloji, çev. Cemal Güzel, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• GLADNEY, D. C. (1998a). Ethnic Identity in China: The Making of a Muslim Minority Nationality, Fort Worth: Harcourt Brace College Publishers.
• GLADNEY, D. C. (Ed.). (1998b). Making Majorities: Constituting the Nation in Japan, Korea, China, Malaysia, Fiji, Turkey, and the United States, Stanford: Stanford University Press.
• GLADNEY, D. C. (2004). Dislocating China: Reflection on Muslims, Minorities, and Other Subaltern Subjects. London: Hurst & Company.
• GÜNAY, Ü. (2011). Din Sosyolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• HORTAÇSU, N. (2014). Grup İçi ve Gruplar Arası Süreçler, Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
• ISRAELI, R. (1987). Muslim in China: A Study in Cultural Confrontation, London: Curzon Press.
• ISRAELI, R. (2002). Islam in China: Religion, Ethnicity, Culture, and Politics. Lanham: Lexington Books.
• KETTANI, M. A. (1986). Muslim Minorities in the World Today, New York: Mansell Publishing.
• LI, D. -J. (2013). “Tüccarlığı Bastırmadan Onu Teşvik Etmeye Doğru: Düşünsel ve Siyasi Bir Mütalaası (Cong Zhongshang Dao Yishang: Sixiang Yu Zhengce De Kaocha)”, Bulletin of the Institute of Modern History, Academia Sinica, sayı 82: 1-53.
• LIN, C. -K. (1996). Çin İslam’ının Gelişmeleri ve Hareketleri (Zhongguo Huijiao Zhi Fazhan Jiqi Yundong), Taipei: Zhonghuaminguo Alabo Wenhua Jingji Xiehui
• LIN, C.-K. (Ed.). (2015). İslam’ın Yerleşmesi: Çin İslam’ının Gelişmesi Tartışması (Yisilan Zaidihua: Zhongguo Yisilan Fazhan Zhi Tantao), Hong Kong: Hong Kong Chinese University.
• MI, S. -J. ve YOU, J. (2000). Çin İslamının Kısa Tarihi (Zhongguo Yisilanjiao Jianshi), Beijing: Zongjiao Wenhua Chubanahe.
• OKUMUŞ, E. (2012). Toplumsal Değişme ve Din, İstanbul: İnsan Yayınları.
• PILLSBURY, B. L. K. (1973). Cohesion and Cleavage in A Chinese Muslim Minority, (yayımlanmamış doktora tezi). Columbia University, New York.
• WANG, L. -G. (2010). Çin İslamı Tarihi (Zhongguo Yisilanjiao Shi), Beijing: Zhongguo Youyi Chuban Gongsi.
• YAO, D. -L. (2004). “Hui Zuların Anavatanı ve Hui Zu Kimliğinin Tarihteki Değişmeleri (Huihui Zuguo Yu Huizu Rentong De Lishi Bianqiaın)”, Çin Akademisi(Zhongguo Xueshu), sayı 1:90-135.
• YAPICI, A. (2004). Din Kimlik ve Ön Yargılar, Adana: Karahan Kitabevi.
• ZANG, X. -W. (2008). Ethnicity and Urban Life in China: A Comparative Study of Hui Muslims and Han Chinese, New York: Routledge.