Pomakların Dili Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 14, 95 - 106, 28.05.2021

Engin Yılmaz

https://doi.org/10.25306/skad.896420

Cited By: 25

Öz

Balkan coğrafyası sakinleri, nüfusları nispeten az olmakla birlikte, çeşitlilik bakımından oldukça zengindir. Balkanlarda, bugünkü Yunanistan’ı da sınırları içerisine alan coğrafi bölge, Türk milleti için tarihî, siyasi, sosyal ve kültürel açıdan son derece önemlidir. Osmanlılardan çok önceleri bölgeye yerleşen Gagavuz, Kuman-Kıpçak, Peçenek gibi Türk boylarının akıbeti Türk tarihi açısından önemli bir problematik olarak görülmektedir. Balkanlarda Bulgarlar, Sırplar, Yunanlılar, Arnavutlar, Boşnaklar ve Hırvatlar gibi var olan milletlerin kökenleri haklarında, istisnai iddialar dışında aşağı yukarı ortak kanaatler varken, Pomaklar, Goralılar ve Torbeşler’in kökenleri hakkında, genel bir kabul yoktur. Bu çerçevede Sırplar; Pomaklar, Torbeşler ve Goralılar ile ilgili olarak “Müslümanlaştırılmış Sırplar”, Makedonlar; “Müslümanlaştırılmış Makedonlar”, Bulgarlar; “Müslümanlaştırılmış Bulgarlar” şeklinde tezler ileri sürmektedir. Pomaklar, bugün itibarıyla Yunanistan, Bulgaristan ve Makedonya’nın dağlık bölgelerinde yoğunlaşmış, kimlik ve yaşam mücadelesi vermektedir. Pomakların tarihi, kökeni, bugün iskân hâlinde bulundukları bölgeye gelirken izledikleri göç yolları ve kullandıkları dil tartışmalıdır. Kanaatimizce bu mesele ile ilgili ortaya atılan tezler, akademik ve tarafsız olmaktan ziyade, politik ve ideolojik bir karakter taşımaktadır. Konunun aydınlatılmasında ortaya konulan Bulgar, Sırp, Yunan ve Makedon kaynaklarının objektif olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu itibarla, yaptığımız saha araştırması çerçevesinde, Bulgaristan’da ve Yunanistan’da yaşayan Pomaklar ile doğrudan görüşmeler yapılmış, sosyo-kültürel yapı, dil kullanımları tespit edilmiş ve elde edilen bulgular karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Sonuç olarak, yukarıda adı geçen tezlerin karşısında, tarihî gerçeklere daha uygun olan “Türk Tezi”nin de işlenmesi ve gündemde tutulması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pomaklar, Pomakça, Kimlik, Dil, Saha Araştırması

Kaynakça

• Alp, İlker (2008). Pomak Türkleri Kumanlar-Kıpçaklar, Edirne: Trakya Üniv. Yay.
• Hersak, Emil (2002). “Avarlar; Etnik Yaratılış Tarihlerine Bir Bakış”. Türkler Ansiklopedisi, c. 2, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss. 221-247.
• Memişoğlu, Hüseyin (2007). “Pomaklar”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 34, ss. 320-321.
• Pritsak, Omeljan (2002). “Türk-Slav Ortak Yaşamı; Güneydoğu Avrupa’nın Türk Göçebeleri”. Türkler Ansiklopedisi, c. 2, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss. 509-521.