Kâsımî’nin Derlediği Şiir Mecmuasında Kendisine Ait Şiirler

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 19, 74 - 98, 30.12.2023

Ahmet İçli

https://doi.org/10.25306/skad.1386523

Öz

Derleme niteliği taşıyan mecmualar arasında şiir mecmualarının önemli bir yeri vardır. Bir şair veya birçok şairden şiir seçkisi mahiyetindeki bu eserlerin antolojik eser olarak nitelendirilmesi mümkündür. Şiir mecmualarının, şiirin/eserin yazıldığı dönemin bir aynası olmak kadar, derlendiği dönemin de aynası olma özellikleri vardır. Şairlerin yaşadıkları dönemin bir yansıtıcısı oldukları düşünüldüğünde, derleyicilerin önemi de gün yüzüne çıkar. Şiir mecmualarının bir kısmı benzer şiir taşımak yönüyle de önem arz eder ki aynı algı ve hayalleri barındıran şiirlerin bir arada bulunması adına kayda değerdir. Bu bağlamda şiir mecmualarının, dönemin yönelimlerini, halkların zevklerini ve dünyaya bakış açılarını, sosyal ve siyasal durumları yansıtması açısından önemli oldukları söylenebilir. Farklı disiplinlere veri sunma özelliklerinin yanı sıra şiir mecmuaları, asıl disiplini olan dil, dil tarihi, edebiyat ve edebiyat tarihine de doğrudan ya da dolaylı olarak katkı sağlar. Şiir mecmualarının öncelikle, sanatçı, muhteva ve biçim yönüyle edebiyatın gelişmişlik düzeyini ortaya koymaları yönlerinden bahsedilebilir. Edebiyat tarihi kaynaklarında adına rastlanmayan kimi sanatçıların mecmualarda yer bulması mümkündür. Kimi şairlerin daha önce varlığı bilinmeyen şiirlerine de aynı şekilde şiir mecmuaları vesilesiyle ulaşılabilir. Şiir mecmuaları, hem şairlerin kendileri hem de şiirleri hakkında yeni bilgi ve belge niteliği taşıyabilir. Bu özellikleriyle şiir mecmuaları, öncelikle edebiyat tarihine doğrudan katkı sağlayan kaynak niteliğinde eserler olarak değerlendirilebilirler. Edebiyat tarihimizde farklı derleme özellikleri gösteren, derleyeni belli olan ve/veya belli olmayan birçok şiir mecmuasından bahsedilebilir. Bunlardan biri, yazım tarihi ve derleyicisi belli olan Sandukatu’l-Maarif olarak da adlandırılan Kasımî Mecmuası’dır. Bu mecmuada derleyicinin kendisine ait şiirleri de mevcuttur. Bu şiirler, öncül edebiyat tarihi kaynaklarında adına rastlanmayan Kâsımî’nin hayatına dair önemli veriler sunma özelliği taşırlar. Bu makalede, mecmua hakkında kısa bilgiler verildikten sonra, Kâsımî’ye ait bilgilere ve Kâsımî’nin Türkçe şiirlerinin Arap harflerinden Latin harflerine aktarımına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Şiir Mecmuası, Kâsımî, Kâsımî Mecmuası, Kâsımi’nin Şiirleri

Kâsımî’s Own Poems in the Poem Compiling Compiled By Him

Öz

Poetry compilings have an important place among compilation magazines. It is possible to qualify these works, which are a selection of poems from a poet or many poets, as anthological works. Poetry compilings have the feature of not only being a mirror of the period in which the poem/work was written, but also of the period in which it was compiled. Considering that poets are a reflection of the period in which they live, the importance of compilers also comes to light. Some of the poetry compilings are also important in terms of carrying similar poems, which is noteworthy for the coexistence of poems containing the same perceptions and dreams. In this context, it can be said that poetry compilings are important in terms of reflecting the trends of the period, the tastes of the people and their perspectives on the world, and social and political situations. In addition to their ability to provide data to different disciplines, poetry compilings also directly or indirectly contribute to their main discipline, literature and literary history. First of all, poetry compilings can be mentioned as revealing the level of development of literature in terms of artists, content and form. It is possible that some artists whose names are not found in literary history sources can be found in compilings. The previously unknown poems of some poets can also be accessed through poetry compilings. Poetry compilings can provide new information and documents about both the poets themselves and their poems. With these features, poetry compilings can be considered primarily as source works that directly contribute to the history of literature. In the history of Turkish Literature, many poetry compilings with different compilation characteristics and whose compilers are known and/or unknown can be mentioned. One of these is Kasimi Mecmuası (Poetry Compiling of Kasimi), also called “Sandukatu'l-Maarif”, whose writing date and compiler are known. The compiler's own poems are also available in this compiling. These poems have the feature of providing important data about the life of Kasimi, whose name is not found in previous literary history sources. In this article, after giving brief information about this poetry compiling, information about Kasimi and the transcription of Kasimi's Turkish poems from Arabic letters to Latin letters are included.
Key Words: Poetry, Poetry compiling, Kasimi, Kasimi Mecmuası (Poetry Compiling of Kasimi) Kasimi's Poems.

Anahtar Kelimeler

Poetry, Poetry compiling, Kasimi, Kasimi Mecmuası (Poetry Compiling of Kasimi) Kasimi

Kaynakça

• Ergun, S. N. (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, On yedinci Asırdan Beri Bektaşî-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. Maarif Kütüphanesi.
• İçli, A. (2022). “Şeyhülislam Kara Çelebizade Azizi Mecmuası Ve Mecmuada Ona Ait Olduğu Düşünülen Şiirler”. Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi, (18) , 63-93.
• İçli, A. (2018). “Kâsımî Mecmuası’nın İçerik Analizi”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (40), 468–499.
• Kalyon, A. (2011). Peşteli Hisali Metali'ün-neza'ir’i (II. cilt) İnceleme-Metin. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, B. (2003). Hisali Hayatı-Eserleri ve Metaliü'n-Nezair Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme-Metin. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurnaz, C. (1993). “Divan Edebiyatının Bütün Cephelerini Yoklayan Bir İlim Adamı: Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu”, İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XXVI, (XXXIII-XLVI).
• Kurnaz, C. & Aydemir, Y. (2013). “Mecmualara Sorulması Gereken Sorular”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, 51-64.
• Özcan, A. (1989). Şakaik-ı Nu'maniye ve Zeyilleri. Çağrı Yayınları.
• Özcan, A. (1993). “Çuhadar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, 381-382.
• Süngü, Z. (2020) “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Yeni Çalışmalar Bibliyografyası ve MESTAP”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 25, 917-1056
• Tekin, G. (2014). “KASIMÎ, Derviş Kasımî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kasimi-dervis-kasimi , Erişim tarihi: 19.10.2023.