KOMODOR DAVID PORTER'İN İSTANBUL MASLAHATGÜZÂRLIĞI

Year 2022, , 2 - 14, 02.01.2022

Ahmet Şamil Gürer

https://doi.org/10.33537/sobild.2022.13.1.1

Abstract

Osmanlı-Amerikan ilişkileri 1830 Ticaret Anlaşmasındaki
Osmanlı taleplerinin Birleşik Devletler kongresi tarafından
reddinden kaynaklanan diplomatik bir krizle başlamıştır.
Bâbıâli'nin bu anlaşmadan beklentisi Osmanlı donanmasının
modernizasyonunda Amerikan teknik yardımını içeriyordu.
Osmanlı tüccarlarının Amerika ile neredeyse hiç ticari ilişkisinin
bulunmadığı dikkate alındığında anlaşmanın teknik yardım
meselesi ile ilgili kısmının reddi ile anlaşma Osmanlı tarafı
açısından bütün anlamını yitirmektedir. Kongrenin kararına
müdahale edemeyen Birleşik Devletler Başkanı Andrew Jackson
anlaşmanın Bâbıâli tarafından feshini önlemek için İstanbul'a
gayri resmi yollardan dönemin yetenekli gemi inşaat
mühendislerinden Henry Eckford'u göndermiştir. Aynı tarihlerde
İstanbul maslahatgüzarı olarak atanan Birleşik Devletler'in ünlü
donanma komutanlarından David Porter'in öncelikli görevi
Bâbıâli'yi ikna ederek anlaşmanın yürürlüğe girmesini
sağlamaktı. İstanbul'a vardığında diplomatik rütbesi ve Amerikan
diplomasisinin hatalarından kaynaklanan başka meseleler
dolayısıyla uzunca bir süre Reisülküttâb ile bile görüşemeyen
Porter Osmanlı donanmasının modernizasyonunda danışmanlık
yapacağına dair Bâbıâli'ye verdiği yazılı teminatla anlaşmanın
onaylanmasını sağlamıştır. Sonraki süreçte teminatını yerine
getirmesi ve bizzat Sultan II. Mahmud ile geliştirdiği kişisel
dostluğu Amerikan diplomasisinin Bâbıâli nezdinde zedelenmiş
olan itibarının restorasyonunda büyük rol oynamıştır. Bu çalışma
yukarıda bahsedilen hususları David Porter'in mektupları ve
hatıraları çerçevesinde incelemektedir.

Keywords

Amerikan Maslahatgüzârı, OsmanlıAmerikan İlişkileri, II. Mahmud.

References

• Abdülaziz Bey. (2000). Osmanlı Âdet Merasim ve Tabirleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları