PÍO BAROJA’NIN “LOS PANADEROS” ADLI ÖYKÜSÜNDE “TOPLUMSAL DAYANIŞMA”

Year 2025, Volume: 16 Issue: 2, 306 - 316, 30.07.2025

Gül Ilgin Büyükkurt , Hayal Şebnem Atakan

Abstract

19. yüzyılın sonunda Amerika ile yaptığı savaşta yenik düşen ve 1898 yılında imzalanan Paris Antlaşması ile elinde kalan son kolonileri de kaybeden İspanya’nın içinde bulunduğu hem ekonomik hem de sosyal sorunlara duyarsız kalmayan yazar ve düşünürlerin oluşturduğu “98 Kuşağı” adlı edebiyat topluluğunun önde gelen yazarlarından biri olan Pío Baroja (1872-1956) öykü ve romanlarında kendi hayatından çok yararlanan bir yazardır. Tıp eğitimi sonrası iki yıl boyunca doktor olarak görev yaptığı kırsalda aradığını bulamayan Baroja, altı yıl boyunca Madrid’de teyzesinin fırınında çalışmış ve buradaki gözlemlerini eserlerindeki karakterlere yansıtmıştır. Bu çalışmada Pío Baroja’nın 1900 yılında yayınlanan ve 35 öyküden oluşan ilk kitabı olan “Vidas sombrías”taki “Los Panaderos” adlı öyküsünde İspanya’nın Madrid şehrinde bir fırıncı ustasının cenaze töreni sırasında cenaze arabasına eşlik eden iki rakip fırın çalışanları arasındaki iletişim, Fransız sosyolog Émile Durkheim’ın “toplumsal dayanışma” kavramı temelinde irdelenmiştir. Çalışmanın analiz bölümünde “Mala hierba” (1904) ve “Aurora roja” (1905) ile beraber Pío Baroja tarafından yazılan “La Lucha por la vida” (Yaşam Savaşı) üçlemesinin ilk kitabı olan “La Busca” (1904) adlı romanda fırının mekân olarak geçtiği bölümlerden de yararlanılmıştır. Durkheim, toplumsal dayanışmayı ilkel ya da geleneksel toplumlarda gözlemlenen mekanik dayanışma ve modern toplumlarda gözlemlenen organik dayanışma olarak ikiye ayırmaktadır. Herkesin her işi yaptığı geleneksel toplumlarda bireyler benzer işleri yaptığı için bireyler arasında benzerlik gözlemlenmektedir. Modern toplumlarda ise artan nüfus sebebiyle iş bölümü ve uzmanlaşma artmakta, bu da farklılaşmayı getirmektedir. “Los Panaderos”ta toplumsal iş bölümü sonucu fırıncılık sektöründe çalışan işçilerin, toplumsal bir olgu olan ölüm teması etrafında bir araya gelmeleri ve dayanışmaları ele alınmıştır. Yapılan çalışmada toplumsal dayanışmanın günlük hayatın akışını kesen ve toplumu olumsuz etkileyen ölüm gibi olaylar karşısında bireyin kaybı ile oluşan yoksunluk hissinin atlatılmasına ve bireyin günlük hayatına dönüşü üzerinde yoğunlaşılmıştır.

Keywords

Pío Baroja , Los panaderos , Durkheim , Ölüm , Toplumsal dayanışma

“SOCIAL SOLIDARITY” IN PIO BAROJA’S STORY “LOS PANADEROS”

Abstract

Pío Baroja (1872-1956) is one of the leading writers of the literary community called “Generation of 98”, formed by writers concerned about the economic and social problems of Spain following the loss of its last colonies and the defeat in the Spanish-American War in 1898. After completing his medical education, Baroja worked as a doctor for two years in the countryside. Not having found what he was looking for in the countryside or in practicing medicine, he moved to Madrid and worked in his aunt’s bakery for six years. As a writer who draws a lot from his own life, he reflected the observations he made there in his works. In this study, the story titled “Los Panaderos” from his first book called “Vidas sombrías” (1900) has been examined based on the concept of “social solidarity” by the French sociologist Émile Durkheim. In the analysis, the sections in which the bakery appears as a setting in the novel “La Busca” (1904) have also been used. The story is woven around the interaction among two rival bakery workers during the funeral of a master baker in Madrid, Spain. Durkheim divides social solidarity into two as mechanical solidarity observed in primitive or traditional societies and organic solidarity observed in modern societies. In traditional societies where everyone does everything, individuals are similar because they do similar jobs. In modern societies, however, due to the increasing population, division of labor and specialization also increase, leading to differentiation. In “Los Panaderos” the solidarity among the bakers in the face of death is discussed with regard to social division of labor. Social solidarity contributes to overcoming the feeling of deprivation caused by the loss of the individual and to the transition process of individuals to daily life, ensuring the recovery of social order.

Keywords

Pío Baroja , Los panaderos , Durkheim , Death , Social solidarity

References

• Baroja, P. (1935). La formación psicológica de un escritor, s. 74, Erişim Tarihi: 24.12.2024 https://www.rae.es/sites/default/files/Discurso_ingreso_Pio_Baroja.pdf
• Baroja, P. (2012). La Busca. Nueve Novelas y un Prólogo. (1. Baskı) içinde Madrid: Ediciones Catedra.
• Baroja, P. (2017). Juventud, Egolatría, Salamanca: Imprenta Kadmos.
• Baroja, P. (2023). Cuentos, Madrid: Alianza Editorial, S. A.
• Baydemir, R. (2023). “Toplumsal Dayanışma”, Afet Ansiklopedisi içinde, Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, ss. 416-419.
• Centro Virtual Cervantes, (1997-2025a) Erişim Tarihi: 5.4.2025 https://cvc.cervantes.es/lengua/refranero/ficha.aspx?Par=58635&Lng=0
• Centro Virtual Cervantes, (1997-2025b) Erişim Tarihi: 5.4.2025 https://cvc.cervantes.es/literatura/clasicos/quijote/edicion/parte1/cap19/cap19_03.htm
• Crippa, F. (2011). La imagen de España en Vidas sombrías de Pío Baroja entre la búsqueda de la identidad y la crítica social. Lejana: Revista Crítica de Narrativa Breve. ISSN-e 2061-6678, Nº. 3. DOI: https://doi.org/10.24029/lejana.2011.3.31
• Çoban, B. (2022). Durkheim’ın bilgi ve toplum anlayışı üzerine bir değerlendirme. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, s. 9. KONTROL ET.
• Durkheim, E. (2003). Sosyoloji Dersleri. Önsöz: Hüseyin Nail Kubalı, Giriş: Georges Davy, (Ali Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları, 14. Erişim Tarihi: 22.12.2024 https://iletisim.com.tr/Images/UserFiles/Documents/Gallery/sosyoloji-dersleri.pdf?srsltid=AfmBOop9ahETYR6gNKo6VvVXWrPEZOnedAddUY5iW2TdD4O_M5N047UT
• Durkheim, E. (2006). Sosyoloji Dersleri. (A. Berktay, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları
• Durkheim, E. (2013). Toplumbilimin Yöntem Kuralları. (Prof. Dr. Özer Ozankaya, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi. Durkheim, E. (2015). Sosyoloji Dersleri, (Ali Berktay, Çev. ), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durkheim, E. (2023). Toplumsal İşbölümü (Prof. Dr. Özer Ozankaya, Çev.) İzmir: Cem Yayınevi.
• Ecevit, M. C. ve Güneş, F. (Ed.) (2020) Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik. Bölüm 5. Vatandaşlık, Eşitsizlikler ve Tabakalaşma. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
• Echavarri, D. (3 Mart 2024) Esta es la comunidad autónoma más odiada por los españoles: un estudio revela las preferencias Erişim Tarihi: 04.06.2025 https://www.elespanol.com/sociedad/20240303/comunidad-autonoma-odiada-espanoles-estudio-revela-preferencias/836166556_0.html
• Ekinci, O. (2018). Adorno, Habermas ve Rorty’de Toplumsal Dayanışma. İnsan ve Toplum, 8(1), ss. 1-36.
• Erbuğ, E. (2021). Ölüm sosyolojisi: geleneksel ve modern toplumda ölümün toplumsal anlamları. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi (8). https://doi.org/10.48131/jscs.1005591
• Ergun, D. (2008). 100 Soruda Sosyoloji El Kitabı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ergüney, Y. D. (2015) Ondokuzuncu Yüzyılın İkinci Yarısında Dünya Fuarları ve Osmanlı Devleti’nin Mimari Temsili. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, İstanbul.
• Giddens, A. (2010). Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori: Marx, Durkheim ve Max Weber'in Çalışmalarının Bir Analizi. (Ümit Tatlıcan ve Kıvanç Koçak, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve Bireysel Kimlik/Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, (Ümit Tatlıcan, Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Işık, G. (1991). İspanya: Bir Başka Avrupa. İstanbul: Metis Yayınları.
• Mechtraud, S. (1955). Durkheim’s Concept of Solidarity. Philippine Sociological Review, Vol. 3, No. 3, ss. 23–27. http://www.jstor.org/stable/41853340. Erişim Tarihi: 22.12.2024.
• Mejía Argüello, J. E., & González Ángel, L. A. (2023). El trabajo como un factor de riesgo en la Enfermedad Pulmonar Obstructiva Crónica (EPOC) y otras patologías respiratorias. Revisión narrativa de literatura. Revista Colombiana De Salud Ocupacional, 13(1), e-8773.
• Melgosa Olaechea, M. (1912). Las subsistencias en Madrid. Madrid: Imprenta Municipal. Meral, K. (2020) Modernist Kültürde Ölüm. Kültür ve Toplumbilim, Sayı 95. Erişim Tarihi: 17.6.2025 https://www.dusunuyorumdergisi.com/modernist-kulturde-olum/
• Moral, C. (1972). La Sociedad Madrileña Fin de Siglo y Baroja, Madrid: Ediciones Turner, S. A.
• Ökten, K. (2010) Ölüm Kitabı Ölüm Düşüncesinin Temel Metinleri. İstanbul: İdil Matbaacılık.
• Pan de Calidad (2019). Pío Baroja, escritor con mucha miga Erişim Tarihi: 14.12.2024 https://pandecalidad.com/pio-baroja-escritor-con-mucha-miga
• Ritzer, G. (2011). Sociological Theory, New York: The McGraw-Hill Companies, Eighth Edition.
• Ritzer, G. (2014). Klasik Sosyoloji Kuramları (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Sağır, A. (2016). Ölüm sosyolojisi bağlamında yemek, cenaze ve ölümün sofra pratikleri üzerine. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(1), 271-298. https://doi.org/10.20296/tsad.92248
• Sağır, A. (2017). Ölüm Sosyolojisi. Ankara: Phoenix Yayınları.
• San Andrés Corral, J. (2021). De la resistencia artesanal a la lucha por la ciudadanía. Acción colectiva y sociabilidad socialista: las sociedades obreras en Guadalajara (1900-1909). Sociología del Trabajo, 98, ss. 25-41.
• Türk Dil Kurumu [TDK], (2022). https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 22.12.2024
• Uğur, S., vd. (Ed.) (2018). Klasik Sosyoloji Tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Viena Capellanes (2025) Artesanos desde 1873 Erişim Tarihi: 3.6.2025 https://old.vienacapellanes.com/historia/artesanos-desde-1873/