Antalya İlinde Yer Alan 5 Yıldızlı Otel Yöneticilerinin Liderlik Tarzlarının Örgütsel Değişim Üzerindeki Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 2, 404 - 422, 30.08.2018

Gürkan Alagöz

https://doi.org/10.24010/soid.453190

Öz

Bu araştırma, otel
yöneticilerinin liderlik tarzının örgütsel değişim üzerindeki etkisini  ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma
Antalya’da bulunan beş yıldızlı oteller üzerinde gerçekleştirilmiştir.  Veriler anket yoluyla Aralık 2014 – Mayıs
2015 tarihleri arasında 157 otelden 157 sayıda yöneticiden toplanmıştır.
Araştırma kapsamında dönüşümcü ve etkileşimci liderlik tarzlarına sahip olan
yöneticilerin örgütsel değişim üzerindeki etkisi ölçülmüştür. Yöneticilerin
liderlik tarzını ölçmek için Bass ve Avolio (1995) tarafından geliştirilen “çok
faktörlü liderlik ölçeği”, otel işletmelerinde gerçekleşen örgütsel değişim
performansını ölçmek için ise araştırmacı tarafından oluşturulan “örgütsel değişim
ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda yöneticilerin liderlik tarzı,
örgütsel değişimin motivasyon boyutu üzerinde anlamlı pozitif etkiye sahipken,
işleyiş, katılım, iletişim ve eğitime yönelik değişim üzerinde etkiye sahip
olmadığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dönüşümcü Liderlik, Etkileşimci Liderlik, Örgütsel Değişim, Otel

Kaynakça

• Adair, J. (2005), Etkili Değişim, (Çev: F. Beşenek), 2. Baskı, İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Ak, B. (2010), ‘Parametrik Hipotez Testleri’, İçinde Ş. Kalaycı (Editör.) SPPS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım, ss. 73-82.
• Akbaba, A. ve Erenler, E., (2008), ‘Otel İşletmelerinde Yöneticilerin Liderlik Yönelimleri ve İşletme Performansı İlişkisi’ Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19 (1), ss. 21-36.
• Akoğlan Kozak, M. (2008) ‘Otel İşletmeciliğinde Yeni Eğilimler’, İçinde N. Kozak (Editör). Otel İşletmeciliği, Genişletilmiş 2. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara, ss. 395-427.
• Aksaraylı, M. F., (2015), ‘Dönüştürücü Liderlik ve Değişimde Dönüştürücü Liderlik Paradigması’ Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6 (12), ss. 108-124.
• Allen, D. K. (2003), ‘Organisational Climate and Strategic Change in Higher Education: Organisational Insecurity’ Higher Education, 46 (1), ss. 61-92.
• Altunışık, R, Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Geliştirilmiş 5. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (AİKTM), 2014, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Arslan, A. ve Kırık, A. M. (2013), ‘Sosyal Paylaşım Ağlarında Konum Belirleme Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması’ Öneri, 10 (40), ss. 223-231.
• Avcı, U. ve Topaloğlu, C. (2009), ‘Hiyerarşik Kademelere Göre Liderlik Davranışlarını Algılama Farklılıkları: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma’ KMU İİBF Dergisi, 11 (16), ss. 1-20.
• Aytürk, N. (2010), Örgütsel ve Yönetsel Davranış: Örgütlerde İnsan İlişkileri ve Yönetsel Davranış Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Barnett, W. P. ve Carroll, G. R. (1995), ‘Modeling Internal Organizational Change’ Annual Rewiew of Sociology, 21, ss. 217–236.
• Bass B. M. (1985), ‘Leadership: Good, Better, Best’ Organizational Dynamics, 13 (3), ss. 26-40.
• Bass, B. M. (1990), ‘From Transactional To Transformational Leadership: Learning to Share The Vision’ Organizational Dynamics, 18(3), ss. 19-31.
• Bass, B. M. (1996), A New Paradigm Of Leadership: An Inquiry Into Transformational Leadership. Virginia: U.S. Army Research Institute for the Behavioral and Social Sciences.
• Bass, B. M. (1999), ‘Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership’ European Journal Of Work And Organizational Psychology, 8 (1), ss. 9-32.
• Bass, B. M. Ve Avolio (1995). Multifactor Leadership Questionnaire (Leader and Rater form), English and Turkish Form, www.mindgarden.com, (erişim tarihi: 23 Ekim 2014).
• Beyer, J. M. (1999), ‘Taming and Promoting Charisma to Change Organizations’ The Leadership Quarterly, 10 (2), ss. 307-330.
• Boeker, W. (1997), ‘Strategic Change: The Influence of Managerial Characteristics and Organizational Growth’ Academy of Management Journal, 40 (1), ss. 152-169.
• Bouckenooghe, D., Devos, G. ve Broeck Van Den, H. (2009), ‘Organizational Change Questionnaire–Climate of Change, Processes, and Readiness: Development of a New Instrument’ The Journal of Psychology, 149 (6), ss. 559-599.
• Brown, E. A. ve Arendt, S. W. (2011), ‘Perceptions of Transformational Leadership Behaviors and Subordinates' Performance in Hotels’ Journal of Human Resources in Hospitality and Tourism, http://www.tandf.com/10.1080/15332845.2010.500205, (erişim tarihi: 20.05.2014), ss. 1-21.
• Buluç, B. (2009), ‘Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki’ Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (57), ss. 5-34.
• Burke, W. ve Litwin, G. (1992), ‘A Causal Model Of Organizational Performance And Change’ Journal of Management, 18 (3), ss. 523–545.
• Büyüköztürk, Ş. (2010), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 11. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Chiang, C. F. (2010), ‘Perceived Organizational Change In The Hotel İndustry: An İmplication Of Change Schema’ International Journal of Hospitality Management, 29, ss. 157-167.
• Chiang, C.F. ve Wang, Y.Y. (2012), ‘The Effects of Transactional and Transformational Leadership on Organizational Commitment in Hotels: The Mediating Effect of Trust’ Hotel And Business Management, 1 (1), ss. 1-12.
• Claiborne, N., Auerbach, C., Lawrence, C. ve Schudrich, W. Z. (2013), ‘Organizational Change: The Role of Climate and Job Satisfaction In Child Welfare Workers' Perception Of Readiness For Change’ Children and Youth Services Review, 35, ss. 2013-2019.
• Cornell, J. (1996), ‘Aspects of the Management of Change’ Journal of Management in Medicine, 10 (2), ss. 23-30.
• Crawford, L. ve Nahmias, A. H. (2010), ‘Competencies For Managing Change’ International Journal of Project Management, 28, ss. 405-412.
• Çağlar, İ. (2005), Türk İşletmeciliğinde Değişim ve Değişim Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çatır, O. ve Ünlüönen, K. (2015), ‘Otel Çalışanlarının Dönüşümcü Liderlik Tarzına İlişkin Algılarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma’ İşletme Araştırmaları Dergisi, 7 (3), ss. 96-122.
• Çelik, V. (2014), Örgütsel Öğrenme Kapasitesi, Yenilik ve Finans Performans İlişkisi: Dönüşümcü Liderliğin Ilımlaştırıcı Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Çınar, İ. (2005), ‘İnsan Kaynağını Geliştirme Bağlamında Değişim Yönetimi’ Ege Eğitim Dergisi, 6 (1), ss. 81-93.
• Çolakoğlu, M. (2005), ‘Eğitim Örgütlerinde Değişim ve Liderlik’ Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, ss. 63-77.
• Daft, R. L. (2003), Management, Sixth Edition, USA: Thomson South-Western West.
• Davy, J.A., Kinicki, A., Kilroy, J. ve Scheck, C. (1988), ‘After The Merger: Dealing With People’s Uncertainty’ Training and Development Journal, 42 (11), ss. 57–61.
• Demir, H. ve Okan, T. (2008), ‘Etkileşimsel ve Dönüşümsel Liderlik: Bir Ölçek Geliştirme Denemesi’ Yönetim, 19 (61), ss. 72-90.
• Dinçer, Ö. (2008), Örgüt Geliştirme Teori, Uygulama ve Teknikleri, 2. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Dolan, S. L., Garcia, S. ve Auerbach, A. (2003), ‘Understanding and Managing Chaos in Organizations’ International Journal of Management, 20 (1), ss. 23-35.
• Erdil, O. ve Keskin, H. (2004), ‘Örgütsel Değişim Sürecinin Özellikleri, Enformasyon Sisteminin Etkinliği, İş Değişimlerini Uygulama Etkinliği, Rekabet Stratejileri ve İşletme Performansı Arasındaki İlişkiler’ Yönetim, 15 (47), ss. 3-14.
• Erdoğan, Y., Bayram, S. ve Deniz, L. (2007), ‘Web Tabanlı Öğretim Tutum Ölçeği: Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizi Çalışması’ Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4 (2), ss. 1-11.
• Farrell, M. A. (2000), ‘Developing A Market-Oriented Learning Organization’ Australian Journal of Management, 25 (2), ss. 201-222.
• French, R., Charlotte Rayner, Gary Rees, Sally Rumbles, John Schermerhorn Jr., James Hunt ve Richard Osborn (2011), Organizational Behaviour, 2nd Edition, India: John Wiley & Sons.
• Guimares, T. ve Armstrong, C. (1998), ‘Empirically Testing The İmpact Of Change Management Effectiveness On Company Performance’ European Journal of Innovation Management, 1 (2), ss. 74-84.
• Guinn, S. L. (1997), ‘Change Before You Have To: For CEOs Who Recognize The Need, The Tools Exist Now For Organizational Change’ Career Development International, 2 (5), ss. 225-228.
• Hersey, P. ve Blanchard, K. H. (1977), Management Organizational Behavior: Utilizing Human Resources, Third Edition, New Jersey, USA: Prentice – Hall, Inc., Englewood Cliffs.
• Horner, M. (1997), ‘Leadership Theory: Past, Present and Future’ Team Performance Management, 3 (4), ss. 270-287.
• Johnson, D. M. (2004), ‘Adoptation of Organizational Change Models to the Implementation Of Quality Standar Requirements’ International Journal Of Quality & Reliability Management, 21 (2), ss. 154-174.
• Kalaycı, Ş. (2010), ‘Faktör Analizi’ İçinde Ş. Kalaycı (Editör), SPPS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım, ss. 321-331
• Kandt, R. K. (2002), ‘Organizational Change Management Principles and Practices’ http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/bitstream/2014/10570/1/02-2625.pdf. (erişim tarihi: 03.09.2014), ss. 1-9.
• Kayış, A. (2010), ‘Güvenilirlik Analizi’, İçinde Ş. Kalaycı (Editör.) SPPS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım, ss. 403-419.
• Keçecioğlu, T. (2001), Bir Değişimin Anatomisi, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kılınç, T. (2001), ‘Değişimi Kim Yönetmeli’ Rota Yayınları Executuve Excellence, 5 (49), ss. 1-3.
• Korkmaz, M. (2007), ‘Örgütsel Sağlık Üzerinde Liderlik Stillerinin Etkisi’ Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 49, ss. 57-91.
• Kozak M. A. ve Güçlü, H., (2003), ‘Turizm İşletmelerinde Değişim Yönetimi Üzerine Kavramsal Bir İnceleme: Eskişehir’ İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5 (1), İnternet adresi: http://www.ısgucdergi.org. (erişim tarihi: 05.05.2014).
• Kozak, M. A. ve Genç, V. (2014), ‘Değişim Sürecinde Ortaya Çıkan Direnci Önlemede Duyguların Yönetiminin Önemi: Hizmet İşletmeleri Açısından Bakış’ Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1 (14), ss. 81-92.
• Kurt, T. (2009). Okul Müdürlerinin Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Kolektif Yeterliliği ve Öz Yeterliliği Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lehman, W. E. K., Greener, J. M. Simpson, D. (2002), ‘Assesing Organizational Readiness For Change’ Journal Of Substance Abuse Treatment, 22, ss. 197-209.
• Lievens, F., Van Geit, P. ve Coetsier, P. (1997), ‘Identification of Transformational Leadership Qualities: An Examination of Potential Biases’ European Journal Of Work And Organızatıonal Psychology, 6 (4), ss. 415-430.
• Manning, T. (2012), ‘Managing Change In Hard Times’ Industrial and Commercial Traning, 44 (5), ss. 259-267.
• Masry, S. E., Kattara, H. ve Demerdash, J. E. (2004), ‘A Comparative Study on Leadership Styles Adopted By General Managers: A Case Study in Egypt’ Anatolia:An International Journal of Tourism and Hospitality Researh, 15 (2), ss. 109-124.
• Moss, S. A., McFarland, J., Ngu, S. ve Kijowska A.(2007), ‘Maintaining an Open Mind to Closed Individuals: The Effect Of Resource Availability and Leadership Style on the Association Between Openness to Experience and Organizational Commitment’ Journal of Research in Personality, 41, ss. 259-275.
• Nikezic, S., Puric, S. ve Puric, J. (2012), ‘Transactional and transformational Leadership: Development Through Changes’ International Journal For Quality Research, 6 (3), ss. 285-296.
• Odumeru, J. A. ve Ifeanyi, G. O. (2013), ‘Transformational vs. Transactional Leadership Theories: Evidence in Literature’ International Review of Management and Business Research, 2 (2), ss. 355-361.
• Okçu, V. (2011), Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ve Yıldırma Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Okumuş, F. ve Hemmington, N. (1998), ‘Barriers and Resistance To Change In Hotel Firms: An Investigation At Unit Level’ International Journal of Contemporary Hospitality Management, 10 (7), ss. 283-288.
• Özalp, İ. ve Öcal, H. (2000), ‘Örgütlerde Dönüştürücü (Transformational) Liderlik Yaklaşımı’ Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (4), ss. 207-227.
• Özgen, I. ve Günlü, E. (2008), ‘Turizm İşletmelerinde Değişim Yönetimi’ İçinde F. Okumuş ve U. Avcı (Editörler), Turizm İşletmelerinde Çağdaş Yönetim Teknikleri, Ankara: Detay Yayıncılık, ss. 371-400.
• Özözer, Y. (2012), Değişimi Yönetmek ve Liderlik Etmek, Ankara: Akademi Consulting&Training.
• Patiar A. ve Mia, L. (2009), ‘Transformational Leadership Style, Market Competition and Departmental Performance: Evidence From Luxury Hotel in Australia’ International Journal of Hospitality Management, 28, ss. 254-262.
• Saylı, H. ve Tüfekçi, A. (2008), ‘Başarılı Bir Örgütsel Değişimin Gerçekleştirilmesinde Dönüştürücü Liderliğin Rolü’ Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, Ocak – Haziran, ss. 193-210.
• Sığrı, Ü. ve Tığlı, M. (2006), ‘Hofstede’ nin ‘ Belirsizlikten Kaçınma’ Kültürel Boyutunun Yönetsel- Örgütsel Süreçlere ve Pazarlama Açısından Tüketici Davranışlarına Etkisi’, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 21 (1), ss. 321-342.
• Şenel, M. (2011), Liderlik Tarzının Stratejik Değişime Etkisi Üzerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Taş, A. (2009), ‘Ortaöğretim Okulu Müdürlerinin Değişimi Yönetme Davranışlarına İlişkin Öğretmen Algılarının Değerlendirilmesi’ İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2), ss. 1-18.
• Taşkıran, E. (2010), Liderlik Tarzının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Adaletin Rolü ve Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Tetik, S. (2008), Değişim Yönetiminde Dönüştürücü Liderin Rolü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Tracey, J. B., ve Hinkin, T. R. (1994), ‘Transformational Leaders in the Hospitality Industry’ Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 35 (2), ss. 18-24.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2011), Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss İle Veri Analizi, 3. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Waterman, R. H., Peters, T.J. ve Philips, J. R. (1980), ‘Stucture Is Not Organization’ Business Horizons, June, ss. 14-26.
• Wheatley, J. (2015), ‘Leading Organizational Change With Safety’ Professional Safety, AUGUST 2015, ss. 28-31.
• Wilkins, A.L. ve Dyer, W.G. (1988), ‘Toward Culturally Sensitive Theories Of Culture Change’ Academy of Management Review, 13, ss. 522-533.
• Yeşil, S. (2009), ‘Kültürel Farklılıkların Yönetimi ve Alternatif Bir Strateji: Kültürel Zeka’ KMU İİBF Dergisi, 11 (16), ss. 100-131.
• Yücel, İ., McMillan, A. ve Richard, O. C. (2014), ‘Does CEO Transformational Leadership İnfluence Top Executive Normative Commitment’ Journal of Business Research, 67, ss. 1170-1177.