Taraklı’nın Kırsal Turizm Potansiyeli: Sürdürülebilirlik Çerçevesinde Koruma- Kullanım Dengesi

Year 2025, Volume: 22 Issue: 2, 323 - 349

Esra Erşahin , Selin Usta , Said Kıngır

https://doi.org/10.24010/soid.1615927

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Taraklı ilçesinin turizm potansiyelinin değerlendirilmesi sürecinde meydana gelen değişimleri inceleyerek, kırsal turizm bağlamında koruma-kullanma dengesini eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmektir. Araştırma, Taraklı ilçe merkezine odaklanmış olup, köyler kapsam dışı bırakılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş; veriler, kartopu örnekleme yöntemiyle belirlenen 9 katılımcı (5 erkek, 4 kadın) ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kapsamında görüşme tekniği kullanılarak 1 Mart-1 Nisan 2024 tarihleri arasında elde edilmiştir. Veriler MAXQDA program aracılığıyla iki bağımsız kodlayıcı tarafından belirlenen 9 ana tema altında kodlanmıştır. Elde edilen genel sonuçlar, Taraklı’nın sürdürülebilir turizm gelişimi için kapsamlı, bütüncül ve yerel değerlere duyarlı bir planlama sürecine ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Turizm yatırımlarının sürdürülebilirlik ilkelerine uygun şekilde gerçekleştirilmesi, geleneksel mimari dokunun korunması ve doğal çevreyle bütünleşik bir kalkınma stratejisinin benimsenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda çalışma, kırsal turizm destinasyonlarında koruma-kullanma dengesinin sağlanmasına yönelik literatüre katkı sunmaktadır.

Keywords

Taraklı turizmi, Kırsal turizm, Koruma-kullanma dengesi, Sürdürülebilir turizm

Ethical Statement

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Rektörlüğü Etik Kurulu’nun 15 Kasım 2024 tarihli, E-26428519-050.99-149251 ve 8 Ağustos 2024 tarihli E-26428519-050.99-136484

Rural Tourism Potential of Taraklı: Balance of Protection and Use within the Framework of Sustainability

Abstract

The aim of this study is to examine the changes that occurred during the evaluation of the tourism potential of Taraklı district and to evaluate the protection-use balance in the context of rural tourism from a critical perspective. The research focused on Taraklı district center and villages were excluded. A qualitative research method was adopted in the study; data were obtained between March 1 and April 1, 2024, using the interview technique within the scope of the semi-structured interview form with 9 participants (5 male, 4 female) determined by the snowball sampling method. The data were coded under 9 main themes determined by two independent coders through the MAXQDA program. The general results obtained show that Taraklı needs a comprehensive, holistic and local value-sensitive planning process for sustainable tourism development. It is of great importance that tourism investments are carried out in accordance with the principles of sustainability, the traditional architectural texture is preserved and a development strategy integrated with the natural environment is adopted. In this context, the study contributes to the literature on ensuring the protection-use balance in rural tourism destinations.

Keywords

Taraklı Tourism, Rural Tourism, Protection-Use Balance, Sustainable Tourism.

References

• Akman Dömbekci, H., ve Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 141-160.
• Aktaş Y. (2014). Kırdan kentten tarih kokan ilçe: Taraklı. Mimarlık Dergisi, 378. Erişim: http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=392&RecID=3435 [Erişim Tarihi: 31.01.2025].
• Aktürk, İ., (2021). Protection problems in rural areas: The case of Bursa Cumalikizik village, Journal of Environmental and Natural Studies, 3(2), 214-223.
• Apay, A. C., Önür, Ö. Ö. ve Bideci, A. (2019). Taraklı’daki sivil mimarlık örnekleri ile Ali Pektaş Evi’nin restorasyonu. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 160-179.
• Bozkurt S.G. (2021). Kültürel peyzaj değerlerinin önemi ve sürdürülebilirliği üzerine bir araştırma; Şirince (İzmir) Örneği. PAUD- Peyzaj Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1),19-27.
• Arpacı, Ö., ve Aylan, S. (2016). Ön Lisans öğrencilerinin kırsal turizm algıları üzerine bir araştırma: Karaman İli örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 229-252.
• Ataberk, E. (2017). Tire (İzmir)’de turizm türlerini bütünleştirme olanakları: Kültür turizmi, kırsal turizm, agroturizm ve gastronomi turizmi. Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 153-164.
• Aydın, O. (2012). AB’de kırsal turizmde ilk 5 ülke ve Türkiye’de kırsal turizm. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(2), 39-46.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Dergisi, 7(1), 231-274.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Çeken, H., Karadağ, L. ve Dalgın, T. (2007). Kırsal kalkınmada yeni bir yaklaşım kırsal turizm ve Türkiye’ye yönelik teorik bir çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-14.
• Çolak, O., ve Batman, O. (2021). Turizmin sosyo-kültürel etkileri: Taraklı’da bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 149-148.
• Collin, P. H. (2004). Dictionary Of Environment & Ecology. London: Bloomsbury Publishing Plc.
• Demir, B. ve Boz, İ. (2017). Bursa İli Yıldırım İlçesi Cumalıkızık Köyü’nde kırsal turizm çalışmalarının kırsal kalkınma açısından değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 10(1), 50-55.
• Demir, E. ve Baykal, F. (2020). Paylaşım ekonomisinin kırsalda yükselişi: Kırsal turizm için fırsatlar ve riskler. International Journal of Contemporary Tourism Research, 4(2), 163-178. https://doi.org/10.30625/ijctr.781514
• Demircioğlu, G. (1993). Kırsal turizm nedir? Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(5), 8-10.
• Demirkol, Ş., ve Taşkıran, Ö. (2019). Turizmde destinasyon markalaşma süreci: Cittaslow Taraklı örneği. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 56-69.
• Dereli, A. B. (2023). MAXQDA: Yaratıcı veri analizi üzerine notlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 13(1), 149-152. https://doi.org/10.53495/e-kiad.1319405
• Deveci, B., Türkmen, S. ve Avcıkurt, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 29-34.
• Dursun, C., Demiral, M., Zengin, B., ve Batman, O. (2019). 2023 Türkiye turizm stratejisi kapsamında kırsal turizmin değerlendirilmesi. Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi (IRTAD), 1(1), 1–5.
• Ekiztepe, A. B. (2020). Kırsal yoksulluğun azaltılmasında kırsal turizmin yeri ve önemi: Aşağı Büyük Menderes Havzası örneği (Doktora Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Ersoy, Y., Tehci, A. ve Ersoy, B. (2018). Kırsal turizm potansiyelinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi: Yozgat ili örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 649-664. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.369468
• Güngör, Ş. (2016). Koruma statülerinin koruma-kullanma dengesine etkisi: Zelve Açık Hava Müzesi (Nevşehir/Avanos). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(1), 205-223.
• Gürdoğan, A., ve Tetik, S. (2016). Salihli’nin kırsal turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 6(2), 95-104.
• Gürer, N. (2003). Kırsal geleneksel konut dokusunun turizm bağlamında değerlendirilmesi: Cumalıkızık örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Sakarya Taraklı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü (2023). Taraklı. Erişim: https://tarakli.meb.gov.tr/www/tarakli/icerik/180 [Erişim Tarihi: 04.10.2024].
• T.C. Taraklı Belediyesi (t.y. (a)). Buram buram tarihi dokusuyla Taraklı. Erişim: https://www.tarakli.bel.tr/ [Erişim Tarihi: 04.10.2024].
• T.C. Taraklı Belediyesi (t.y. (b)). Kültür ve Turizm. Erişim: https://www.tarakli.bel.tr/tarakli/tarakli-kultur-ve-turizm [Erişim Tarihi: 04.10.2024].
• Karakaş, A., Gungor, Y. ve Fındıkdalı, Ö. (2013). Kırsal turizm kırsal kalkınma ilişkisi ve dünyadan kırsal turizm örnekleri. (Editör Haspolat K.). Tarih Kültür Ve İnanç Kenti Diyarbakır (ss. 32-46). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Kızılaslan, N. ve Unal, T. (2014). Tokat ilinin ekoturizm/kırsal turizm potansiyeli ve SWOT analizi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, (9), 45-61.
• Koçan, N. (2011). Mudurnu (Bolu) kentsel sit alanı üzerine bir araştırma. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 11(1), 44-51.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Kurak Açıcı, F., Ertaş, Ş., ve Sönmez, E. (2017). Sürdürülebilir turizm: Kültür turizmi ve kültürel miras. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 52-66.
• Kuter, N., ve Ünal, H. (2009). Sürdürülebilirlik kapsamında ekoturizmin çevresel, ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 9(2), 146-156.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap (1. Baskı). (Çeviri Editörleri S. Akbaba Altun ve A. Ersoy). Ankara: Pagem Akademi.
• Ongun, U., Gövdere, B. ve Çiçek, U. (2016). Yeşilova’nın kırsal turizm potansiyelinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(16), 75-88.
• Önür, Ö. Ö., Mutlu, E. ve Apay, A. C. (2022). Geleneksel Türk konutu üzerine bir envanter çalışması: Fatma Sevim Dönmez Evi, Taraklı. Kültürel Miras Araştırmaları Dergisi, 3(1), 17-25.
• Örmeci Güney, G., ve Karataş, A. (2018). Sürdürülebilir kalkınma açısından mekan tüketiminin koruma ve kullanma dengesi üzerine etkisi: Bodrum Türkbükü örneği. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 7(2), 160-173.
• Öztaş, E. B. (2006). Sakarya’nın Taraklı ilçesinde bulunan tarihi evlerin tespiti ve ilçenin sosyo- kültürel yapısındaki değişimlerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Resmî Gazete. (1983, 21 Temmuz). Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Kanun No. 2863). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2863&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Sezer B., Küçükaltan D. ve Çakir A. (2013). Edirne -Çamlıca Beldesi’nde kırsal turizm ve turizm algısı. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3 (2), 4654. ISSN: 1307-1149, E-ISSN: 2146-0086.
• Soykan, F. (2003). Kırsal turizm ve türkiye turizmi için önemi. Ege Coğrafya Dergisi, 12(1), 1-11.
• Süzer, Ö., ve Doğdubay, M. (2022). Sürdürülebilir turizm hareketliliğinde yerel gıdaların önemi ve rekabet avantajı (kavramsal bir analiz). Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 255-269.
• Uğurlar, A. (2017). Turizmde sürdürülebilirlik: bir ölçülebilirlik aracı olarak göstergelerin önemi. İDEALKENT, 8(21), 118-140.
• Üzümcü, T., Çelik, A., ve Karataş, M. (2017). Koruma-kullanma ikileminde sürdürülebilirlik ve kirsal turizm: Konya-Sille örneği. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 10(1), 53-64.
• WCED (1987). Our common future. Oxford: Oxford University Press.
• Wijijayanti, T., Agustina, Y., Winarno, A., Istanti, L. N., and Dharma, B. A. (2020). Rural tourism: A local economic development. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 14(1), 5-13.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, A., Tuncer, M., ve Zorlu, K. (2016). Yavaş şehir (sürdürülebilir yerel kalkınma) potansiyelinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Güzelyurt, Aksaray. Studies of The Ottoman Domain (Osmanlı Hakimiyet Sahası Çalışmaları), 6(10), 1-18.
• Yılmaz, G. Ö., ve Gürol, N. K. (2012). Balıkesir ilinin kırsal turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(2), 23-32.
• Zengin, B., ve Eker, N. (2016). Sakarya ili termal turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 165-181.
• Zhou, J. (2021). Statistical research on the development of rural tourism economy industry under the background of big data, Mobile Information Systems, 2021: 1-11.