ENGELLİ BEBEĞİ OLACAĞINI ÖĞRENEN KADINLARIN GEBELİĞE İLİŞKİN KARAR VERME SÜREÇLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 2, 104 - 132, 31.10.2020

Zeki Duman Emine Akçakaya

https://doi.org/10.18490/sosars.818973

Cited By: 2

Öz

Bu makalede gebelik sürecinde engelli bebeği olacağını öğrenen kadınların gebeliği devam ettirip ettirmeme konusunda nasıl karar verdikleri ve bu kararlarında sosyal, ekonomik ve dini faktörlerin ne derecede etkili olduğu tartışılmaktadır. Bilindiği gibi gebelik sürecinde yapılan doğum öncesi testlerle fetüsün sağlığı ve bedensel özellikleri hakkında bilgi edinilebilmekte ve bu edinilen bilgilerle fetüste bir anomali olması durumunda anne adayının ya kürtaj olması ya da gebeliği devam ettirmesi beklenmektedir. Doğum öncesinde bebeğin engelli olduğunun anlaşılması hem ebeveynlerde hem de diğer aile üyelerinde yoğun üzüntüyle beraber kızgınlığa, kaygıya, depresyona ve strese neden olmakta özellikle de anne adayına bebeğini dünyaya getirip getirmeme konusunda zorlu bir süreç yaşatmaktadır. Bu süreçte hayal kırıklığına uğrayan anne-babalar hem bireysel ve psikolojik gibi içsel hem de ekonomik ve sosyolojik gibi dışsal faktörlerin/aktörlerin etkisinde kalmaktadır. Söz konusu faktörlerin gebeliğin sürdürülmesi veya sonlandırılması kararında ne kadar etkili olduğunu anlamayı amaçlayan bu çalışma aynı zamanda kadınların engelliliğe ve kürtaja nasıl baktıklarını da ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Seçici Kürtaj, Kadın, Ebeveyn, Aile

Kaynakça

• Akandere, M & Acar, M & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve Fiziksel Engelli Çocuğu Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:22. 23-32.
• Avşaroğlu, S & Okutan, H. (2018). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Yaşam Doyumları, İyimserlik ve Psikolojik Belirti Düzeylerinin İncelenmesi. Manas Journal of Social Studies, Vol:7, No:1. 59-76.
• Balcı, S & Kızıl, H & Savaşer, S & Dur, Ş & Mutlu, B. (2019). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Yaşadığı Güçlüklerin ve Aile Yükünün Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 10(2). 124-130.
• Beckman, P. J. (1983). Influence of Selected Child Characteristics on Stress in Families of Handicapped Infants. American Journal of Mental Deficiency, 88 (2). 150-156.
• Burcu, E. (2015). Engellilik Sosyolojisi, Ankara: Anı Yayınları.
• Ciğerli, Ö & Topsever, P & Alvur, T. M. & Görpelioğlu, S. (2014). Engelli Çocuğu Olan Anne-Babaların Tanı Anından İtibaren Ebeveynlik Deneyimleri: Farklılığı Kabullenmek. Turkish Journal Of Family Medicine and Primary Care, Vol.8, No.3. 75-81.
• Çaha, H. (2016). Engellilerin Toplumsal Hayata Katılmasına Yönelik Politikalar: Türkiye, ABD ve Japonya Örnekleri. İnsan ve Toplum, 5(10). 123-150.
• Çan Aslan, Ç. (2010). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Anne ve Babaların Psikolojik Belirtileri, Sosyal Destek Algıları ve Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, K. (2018). Engelli Çocuklara Sahip Ailelerin Çocuklarını Kabul-Reddi ile Sosyal Destek İlişkisinin Çeşitli Değişkenlerce Yordanması. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimler Dergisi, Sayı:9(2). 137-154.
• Deniz, İ & Göller, L. (2017). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Aile İşlevselliği ve Evlilik Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, Cilt:3, Sayı:1. 53-69.
• Deniz, M.E & Dilmaç, B & Arıcak, O.T. (2009). Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Durumluk- Sürekli Kaygı ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:6, Sayı:1. 953-968.
• Dirik, M. (2018). “İslam Hukuku Açısından Kürtaj”, Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4, 73-96.
• Doğan, M. (2016). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynler ile Sağlıklı Çocuk Sahibi Ebeveynlerin Dini Başa Çıkma, Umut ve Sabır Düzeylerinin Karşılaştırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt:5, Sayı:8. 3214-3245. Dyson, L. L. (1996). The Experience of Families of Children with Learning Disabilities: Parental Stress, Family Functioning and Sibling Self-Concept”, Journal of Learning Disabilities. 29, No:3. 280- 286.
• Ercan, F.Z & Kırlıoğlu, M & Kalaycı Kırlıoğlu, H.İ. (2019). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Bu Durumu Kabulleniş Süreçleri ve Bu Duruma Dair Görüşleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Sayı:44. 597-628.
• Ergin, D & Şen, N & Eryılmaz, N & Pekuslu, S & Kayacı, M. (2007). Engelli̇ Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Depresyon Düzeyi̇ ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi̇. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10:1. 41-48.
• Eryiğit Bader, A. (2019). Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’da Kürtaj”, Antakiyat: Journal of Social and Theological Studies, 2(1), 116-141.
• Giddens, A. (2014). Mahremiyetin Dönüşümü. İdris Şahin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları,
• Giulio, P.D & Philipov, D & Jaschinsk, I. (2014). Families with Disabled Children in Different European Countries: Families with Disabled Children in Different European Countries. Families and Societies (23). 1-44).
• Illich, I. (2011). Sağlığın Gaspı. Süha Sertabiboğlu (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Işıkhan, V. (2005). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Psiko-Sosyal ve Sosyoekonomik Sorunları. Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt:16, Sayı:2. 35-52.
• İçmeli, C & Ataoğlu, A & Canan, F & Özçetin, A. (2008). Zihinsel Özürlü Çocukları Olan Ebeveynler ile Sağlıklı Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Karşılaştırılması. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 3. 21-28.
• Johnson, S.L.M. (2011). Kürtaj: Ahlaki Perspektifler. Kamuran Tıbık (Çev.). Dini Araştırmalar, Cilt:14, Sayı:39. 139-160.
• Karakuş, Ö & Kırlıoğlu, M. (2019). Engelli Bir Çocuğa Sahip Olmanın Getirdiği Yaşam Deneyimleri: Anneler Üzerinden Nitel Araştırma. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41). 96-112.
• Kaytez, N & Duralp, E. (2015). Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Gereksinimlerinin ve Stres Düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt:4, Sayı:1.197-214.
• Lafçı, D & Öztunç, G. & Alparslan, Z.N. (2014). Zihinsel Engelli Çocukların (Mental Retardasyonlu Çocukların) Anne ve Babalarının Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2). 723-735.
• Lansdown, R. (1980). More Than Sympathy: The Everyday Needs of Sick and Handicapped Children and Their Families, London: Tavistock Publications.
• McCubbin, H.I & Cauble, E & Patterson, J.M. (1982). Family Stress, Coping and Social Support. Springfield: Charles C Thomas Publication.
• Menolascino, F.J (1968). Parents of The Mentally Retarted an Operational Approach to Diagnosis and Management. Journal of the American Academy of the Child, Vol:7, Issue:4. 589-602.
• Mıdık Özpak, A. & Tekin, O & Arslan, İ & Gürhan, B & Özdaş, M.S & Çelik, M & Arıman, O.Ö & Evmez, M & Fidancı, İ. (2017). Engelli Çocuk Sahibi Olan Ebeveynlerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 9(3).12-19.
• Muwafak, A.E. & Hathab, J. & Asirvatham, R. (2012). Alexithymia Among Arab Mothers of Disabled Children and Its Correlation with Mood Disorders. Saudi Medical Journal, Vol:33(9). 995-1000.
• Olsson, M.B & Hwang, P.C. (2003). Influence of Macrostructure of Society on the Life Situation of Families with a Child with Intellectual Disability: Sweden as an Example. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4-5). 328- 341.
• Özmen, D & Çetinkaya, A. (2012). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadığı Sorunlar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(3). 35:49.
• Paulk, Lauren B. (2014), "Embyonic Personhood: Implications for Assisted Reproductive Technology In International Human Rights Law." American University Journal of Gender Social Policy and Law 22(4). 781-823.
• Postman, N. (2009). Teknopoli. Mustafa Emre Yılmaz (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Rüstemova, N. (2018). Engelli̇ Çocuk Sahibi̇ Anne Babaların Aile Hayatı ve Çocuk Yetı̇ştı̇rme Tutumları İle Kabul Red Düzeyi̇ İlı̇şkı̇sı̇nı̇n İncelenmesi̇. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ticaret Ünı̇versı̇tesı̇, Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü̈.
• Sivberg, B. (2002). Family System and Coping Behaviors: A Comparison Between Parents of Children with Autistic Spectrum Disorders and Parents with Non-Autistic Children. Autism, Vol:6(4). 397-409.
• Tarsuslu Şimşek, T & Taşçı, M & Karabulut, D. (2015). Kronik Engelli Çocuğu Olan Ailelerde Başka Çocuk Yapma İsteği ve Anne-Baba Birlikteliğine Etkisi. Türk Pediatri Arşivi, 50. 163-169.
• Toprak, F. (2018). Zihinsel Engelli ve Üstün Yetenekli Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşam Doyumları, Yaşam Kaliteleri ve Sosyal Destek Algılarının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümlü, C & Eraslan Çapan, B. (2018). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Duygusal Sağırlık ve Psikolojik İyi Oluş Düzeylerinin İncelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2). 493-518.
• Ünal, V. (2018). Engellilerin Engelliliğe Bakışı ve Dine Yaklaşımları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, Cilt:22, Sayı:3. 1457-1482.
• Yıldırım, A. & Hacıhansanoğlu Aşılar, R. & Karakurt, P. (2012). Engelli Çocukların Annelerinin Ruhsal Durumlarının Belirlenmesi. İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi, Cilt:20, Sayı: 3. 200-209.