İNTERNET VE SAĞLIK BİLGİSİ: ANKARA’DA ALTMIŞ YAŞ ÜSTÜ KADINLARIN SAĞLIK BİLGİ KAYNAĞI OLARAK İNTERNET KULLANIMI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 1, 146 - 179, 07.04.2021

Deniz Bilge Ülker

https://doi.org/10.18490/sosars.911391

Öz

Bu makale, Ankara’da yaşayan farklı sosyo- ekonomik statüdeki altmış yaş üstü kadınların, internette sağlık bilgisi arama deneyimlerini tartışmaktadır. Makaleye kaynaklık eden veri, Aralık 2017 – Mart 2018 arasında ve Eylül 2019’da Ankara’da gerçekleşen derinlemesine mülakatlardan oluşan niteliksel bir araştırmanın sonuçlarına dayanmaktadır. Makale kuramsal olarak sağlık sosyolojisindeki meslek dışı yaklaşımı benimsemektedir. Meslek dışı yaklaşımına göre, meslekten olmayanların öznel sağlık ya da hastalık deneyimleri olmadan üretilen tıbbi bilgi eksik kalmaktadır. İnternetin sağlık bilgisi kaynağı olmasını ele alan çalışmaların birçoğu, internetin kullanıcıların sağlık bilincinin artışına etkilerine odaklanmaktadır. Bu araştırmalardan farklı olarak makale, meslek dışından olanların internette sağlık bilgisi arama deneyimlerinin anlaşılmasının, günümüz tıbbının hastalarla kurduğu iletişim açısından önemli veriler sağladığını öne sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

sağlık sosyolojisi, meslek dışı yaklaşım, internet, sağlık bilgisi, sağlık iletişimi

Kaynakça

• Armstrong, D. (1984). The Patient’s View. Social Science & Medicine, 18(9): 737-744.
• Atabek, Ü., Atabek, G. ve Bilge, D. (2013a). Televizyon Sağlık Programlarında İdeolojik Söylemler. Galatasaray İletişim, Özel Sayı (3), 11-31.
• Atabek, Ü., Atabek, G. ve Bilge, D. (2013b). Sağlık Haberlerinde Dönüşüm 1970-2010 Yılları Arasında Hürriyet Gazetesinde Sağlık Haberleri.
• O. Elbek (Der.). Kapitalizm Sağlığa Zararlıdır içinde (s. 113-132). İstanbul: Hayykitap.
• Binark, M. (2007). Yeni Medya Çalışmalarında Yeni Sorunlar ve Yöntem Sorunu. M. Binark (Ed.). Yeni Medya Çalışmaları içinde (s. 21-44). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bozok, N. (2011). Biyo-Iktidara Özgü Bir Özne(L)Leşme Pratiği Olarak Popüler Sağlıklı Yaşam Söylemi. Toplum ve Bilim, 122, 37-52.
• Bozok, N. (2020). Hastalığını Anlatmak, Dünyaya Doğru Açılmak, Dayanışmak ve Güçlenmek Üzerine: Kadınların Sözlerine Uğrayan Sağaltıcı Diyaloglar. Kültür ve İletişim, 45 (23), 10-32.
• Cline, R. J. W., ve Haynes, K. M. (2001). Consumer Health Information Seeking on the Internet: The State of Art. Health Education Research, 16(6): 671-692.
• Crawford, R. (2006). Health as a Meaningful Social Practice. Health: An Interdisciplinary Journal for the Social Study of Health,Illness and Medicine, 10(4): 401–420.
• Foucault, M. (1972) Archeology of Knowledge and the Discourse on Language. New York: Pantheon Books.
• Görgün Baran, A., Koçak Kurt, Ş. ve Serdar Tekeli, E. (2017). Yaşlıların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 45, 1-24.
• Hardey, M. (1999). Doctor in the House: The Internet as a Source of Lay Health Knowledge and the Challenge to Expertise. Sociology of Health & Illness, 21(6 ): 820–835.
• Herzlich, C. (1973). Health and Illness a Social Pyschological Analysis. London: Academic Press.
• Illich, I. (2011). Sağlığın Gaspı. Sertabiboğlu, S. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İnceoğlu, Y., Özçetin, B., Gökmen Tol, M. ve Alkurt, S. (2015). Sağlık ve Hoşnutsuzlukları: Sağlık Kanaat Önderlerinin Sosyal Medya Söylemleri ve Sağlığın Tıbbileştirilmesi. Alptekin, D. (Ed.). Hasta Toplum Cinsiyetçilik Tıbbileştirme ve Tüketime Dair Sağlık Çözümlemeleri içinde (s. 101-144). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kocabaşoğlu, U. (1980). Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna, TRT Öncesi Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı Içindeki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Koçak, A. ve Bulduklu, Y. (2010). Sağlık Iletişimi: Yaşlıların Televizyonda Yayınlanan Sağlık Programlarını Izleme Motivasyonları. Selçuk İletişim, 6(3), 5-17.
• Korp, P. (2006). Health on the Internet: İmplications for Health Promotion. Health Education Research, 21(1):78-86.
• Lawton, J. (2003). Lay Experiences of Health and Illness Past Researches and Future Agenda. Sociology of Health and Ilnness, 25: 23-40.
• Lupton, D. (1994). Medicine as Culture: Illness, Disease and the Body in Western Societies. London: Sage.
• Meloni, M. (2014). How Biology Became Social, and What It Means for Social Theory. The Sociological Review, 62(3), 593-614.
• Nettleton, S. ve Gustafsson, U. (2006). The Sociology of Health and Illness Reader. Cambridge: Polity.
• Özen, Y. (2016). Sağlık ve Hastalığa Dair Meslek Dışı Yaklaşım. Adak, N. (Ed.). Sağlık Sosyolojisinde Güncel Tartışmalar içinde (s. 137-171). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Parsons, T. (2005). The Social System. London: Routledge.
• Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü (2018). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. Erişim adresi: https://sggm.saglik.gov.tr/TR,56524/turkiye-saglik-okuryazarligi-duzeyi-ve-iliskili-faktorleri-arastirmasi.html
• Scott, W. J. (2013). Feminist Tarihin Peşinde. F. Dinçer ve Ö. Aslan (Der.). İstanbul: bgst Yayınları.
• Sezgin, D. (2011). Tıbbileştirilen Yaşam Bireyselleşen Sağlık. İstanbul: Ayrıntı.
• Sontag, S. (2004). Bir Metafor Olarak Hastalık - Aids ve Metaforları. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Şahin Kaya, Ş. (2011). Televizyonda Kadın, Sağlık ve Hastalık. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14(2), 118-150.
• Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu. Tarihçesi. Erişim Adresi: https://www.trt.net.tr/Kurumsal/Tarihce.aspx
• Turner, B. (2011). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. Tatlıcan, Ü. (Çev.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• TÜİK, (2019). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. Erişim adresi: http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028
• Yılmaz, E. (2013). Türkiye’de Hastaların İnternette Tıbbi Enformasyon Arama Davranışlarının Doktor-Hasta İletişimine Etkileri. Galatasaray İletişim, Özel Sayı (3), 93-108.
• Yüksel, E., Öğüt, P. ve Kaya, A. (2012). Radyo ve Televizyonlardaki Sağlık Konulu Yayınlara Yönelik RTÜK'e Yöneltilen Bildirimler Üzerine Bir İçerik Analizi Çalışması. Selçuk İletişim, 7(2), 32-43.