YAŞLILAR İÇİN ÜCRETSİZ TOPLU TAŞIMAYA İLİŞKİN WEB 2.0 TARTIŞMALARI: SOSYAL VATANDAŞLIK TEMELLİ BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 1, 19 - 39, 30.04.2023

Selin Atalay

https://doi.org/10.18490/sosars.1290145

Öz

Bu çalışmada bir Web 2.0 platformu olan Ekşisözlük’te, 65 yaş üstü kişilerle ilişkili en fazla sayıda girinin paylaşıldığı, ‘Toplu taşımada 65 yaş beleşçiliği kaldırılsın’ başlığı altındaki 1548 giri, temellendirilmiş kuram yaklaşımıyla nitel ve nicel içerik analizi yöntemiyle, MAXQDA 25 programı kullanılarak, analiz edilmiştir. Başlık altındaki girilerde, 65 yaş üstü kişilerin toplu taşıma kullanıma yönelik olumsuz bir pozisyon benimsendiği, yaşlıların kendilerine verilmiş hakları suistimal ettikleri ve toplu taşımayı ‘gereksiz’ bir şekilde kullandıklarına yönelik genel bir söylemin ortaya çıktığı görülmüştür. İncelenen başlık altında oluşturulmuş içeriklerde hizmetin kısıtlanması önerisi öne çıkmaktadır. Çalışma kapsamında farklı ülke örnekleri üzerinden tüm vatandaşlar, yaşlılar ve öğrenciler gibi gruplar için ücretsiz toplu taşıma uygulamaları ele alınmıştır. Böylesi bir uygulamanın özellikle yoksulluk tehdidi, yalnızlık ve sosyal izolasyon sorunu ile karşı karşıya olan yaşlı kişiler için kent hakkı kapsamında değerlendirilebilecek bir sosyal politika olduğu görülmektedir. Ekşisözlük’te uygulamaya karşı olan kişilerin oluşturdukları içeriklerde pozisyonlarını; sosyal vatandaşlık anlayışını dışlayan, sözleşme temelli vatandaşlık ve sosyal yardım devleti merkezli bir devlet-vatandaş ilişkisi üzerine kurduğu görülmüştür. Bu pozisyonu benimseyen Ekşisözlük kullanıcıları, böylesi bir uygulamayı, kendileri de dahil olacak şekilde daha fazla grup için talep edilecek bir hak olarak görmemektedir. Neoliberal bir retorik üzerinden, yaşlıların ücretsiz toplu taşıma kullanımının toplum üzerinde bir yük oluşturduğu ve ekonomik insan tahayyülüne uygun bir şekilde yalnızca ihtiyaç sahibi ve işe gitme gibi yükümlülükleri olan kişilerin toplu taşıma kullanımının ‘gerekli’ görüldüğü belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Devlet-vatandaş ilişkisi, kent hakkı, sosyal vatandaşlık, ücretsiz toplu taşıma, yaşlılar.