KÜLTÜREL BİR MİRAS OLAN TAŞPINAR (AKSARAY) EL DOKUMA HALILARININ KORUNMASI VE TURİSTİK ÜRÜN OLARAK SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

Year 2023, Volume: 24 Issue: 44, 229 - 247, 31.01.2023

Serdar Ceylan , Fatma Emiroğlu Aydın , İhsan Bulut

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1177586

Cited By: 2

Abstract

Araştırmanın amacı, araştırma sahasındaki el dokuma halı kültürünün geçmişini ve günümüzdeki durumunu anlamak ve bu kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirlik durumunu değerlendirmektir. Çalışma nitel araştırma yöntemi ile yapılmış olup, görüşme ve gözlem tekniği uygulanmıştır. Nitel bulgular, alıntılama tekniğine göre kelime, cümle ve paragraflar şeklinde betimlenerek yorumlanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, el dokuma halıcılığının araştırma sahasında Selçuklu döneminden günümüze kadar yapılageldiği tespit edilmiştir. Önceden her evde halı dokunmakta iken, yaklaşık 25 yıldır Taşpınar Belediyesi’nin halı dokuma evinde halılar dokunmaktadır. Kasabada kadınların sosyal güvencesiz ve düzenli bir ücret almadan halı dokudukları, dokudukları halı miktarına göre düşük bir ücret aldıkları belirlenmiştir. Sonuç olarak, geleneksel el dokuma halılarının turizmde pazarlanabilme durumunda, kadınların ücretlerinde artış ve devamlılık olacaktır. Bu durumda yörenin geleneksel halı kültürünün korunması ve sürdürülebilirliği sağlanacaktır.

Keywords

turizm, turistik ürün, el dokuma halı, Taşpınar, Aksaray

Conservation of Hand-Woven Carpets which are Cultural Heritage, and Their Sustainability as a Touristic Product: Case of Taşpınar, Aksaray

Abstract

The aim of the study is to understand that cultural and historical situation of hand-woven carpet in the study area, and to evaluate the conservation and sustainability of this cultural heritage. The study was made in the qualitative method, and interview and observation technics also had been applied in the study. Qualitative data which is form of words, sentences and paragraphs, was interpreted as descriptive. According to the findings of the study, hand woven carpet had been made in the study area since the Seljuk period. While carpet was woven in every house in the past, they do to woven in the carpet house of Taşpınar Municipality for the last 25 years. It is determined that the women who hasn’t any social insurance and a regular income, take a very low fee for carpet which is woven. As a result, if hand woven carpet which is traditional and original, can be marketed in the tourism, there will be an increase and continuity in wages of the women. In this situation, conservation and sustainability of the hand woven carpet which is traditional in the region, will be ensured.

Keywords

Taşpınar, Aksaray, tourism, touristic product, hand-woven carpet

References

• Akın, A. (2018). El sanatlarının turizme etkisi: Gaziantep örneği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 241-263.
• Akpulat, N. A. & Polat Üzümcü, T. (2010). Geleneksel Türk el sanatlarının yaratıcı turizm kapsamında değerlendirilmesi: Ödemiş yerel halkının bakış açısı. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(51), 584-597.
• Alagöz, G., Çalık, İ., Güneş, E. (2018). Kültürel miras turizmi açısından Erzincan bakır işleme sanatının mevcut durumu ve sürdürülebilirliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (55), 174-191.
• Altıntaş, K. M. (2016). Kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel Türk el sanatkârlarının karşı karşıya bulunduğu ticari sorunların analizi. Bilig, (77), 157-182.
• Arıoğlu, İ. E. & Aydoğdu Atasoy, Ö. (2015). Somut olmayan kültürel miras kapsamında geleneksel el sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı. Turkish Studies, 10(16), 109-126.
• Aslan, T. & Yazar, T. (2015). Geleneksel el sanatları bağlamında kültür ürünleri olarak Türk cam sanatı: Surname-i Hümayun analizi. Turkish Studies, 10(5), 13-26.
• Aslanapa, O. (2005). Türk halı sanatının bin yılı. İnkılap Kitabevi.
• Aşık, N. A. (2014). Yaratıcı (kreatif) turizm. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 786-795.
• Bal, A. (2018). Erdemli yörük kadınlarının el dokumacılığı ve bu geleneğin turizme kazandırılması. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(24), 59-72.
• Bayazit, M., Ceylan, U., Saylan, U. (2012). Geleneksel el sanatlarının bölge turizmine etkisi: Güneydoğu Anadolu bölgesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 899-908.
• Begiç, H. N. & Öz, C. (2019). Geleneksel el sanatlarımızdan Elazığ “Palu Çakması”nın sürdürülebilirliği üzerine bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 181-190.
• Birinci, S. & Camcı, A. (2016). Korunması gereken geleneksel el sanatlarına bir örnek: Sivas bıçağı üretimi. Marmara Geographical Review, (33), 493-509.
• Can, M. (2017). Kırsal turizmde yöresel el sanatlarında özgünlüğün korunması. Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi, 1(1), 55-57.
• Çalık, İ. & Ödemiş, M. (2018). Gümüşhane ilinin somut olmayan kültürel miras değerlerinin sürdürülebilir turizm çerçevesinde incelenmesine yönelik nitel bir araştırma. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 8(2), 233-249.
• Demirbulat, Ö. G., Özdemir, S. S., Bozok, D. (2015). El sanatları ve turizm ilişkisi çerçevesinde Türk halı dokumacılığının UNESCO somut olmayan kültürel miras listesinde yer alan örnekler doğrultusunda değerlendirilmesi, 14. Geleneksel Turizm Paneli (16 Nisan 2015), Sakarya.
• Deniz, B. (1998). Geçmişte ve günümüzde Aksaray halıları 1: eski Aksaray halıları. Arış Dergisi, (4), 90-103.
• Deniz, T. & Çelik, Ö. (2020). Somut olmayan kültürel miras taşıyıcıları: Safranbolu el sanatları ustaları üzerine bir inceleme. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 123-138.
• Dilmaç, O. (2013). Erzurum’da kaybolmaya başlayan yöresel el sanatları. Akdeniz Sanat, 6(11), 93-101.
• Doğanay, H. & Zaman, S. (2013). Türkiye turizm coğrafyası. Pegem Akademi.
• Doğanay, H. & Çavuş, A. (2014). Geleneksel el sanatlarına bir örnek: Sürmene bıçağı üretimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 51-64.
• Duymaz, A. Ş. & Aydoğdu, G. (2008). Geleneksel Türk el sanatı Alem’in son ustalarından: Sandıklılı Hacı Süleyman Sallı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 247-256.
• Er, B. & Sarıkaya Hünerel, Z. (2012). Bir iletişim aracı olarak el sanatları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 169- 177.
• Ekici, S. E. (2018). Somut olmayan kültürel miras unsurlarından el sanatları geleneğinin kırsal Turizm bağlamında değerlendirilmesi: Muğla-Milas örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eren, A. S. & Erkol Bayram, G. (2021). El sanatlarının turizme katkısı, mevcut durumu sorunları ve çözüm önerileri üzerine Sinop örneğinde bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(5), 387-400.
• Eroğlu, E. & Köktan, Y. (2013). Geleneksel Türk el sanatlarından çömlekçilik (Sakarya örneği). Akademik Bakış Dergisi, 36, 1-14.
• Etikan, S. & Çukur, T. (2011). Kırsal turizm faaliyetlerinin Çomakdağ-Kızılağaç köyü el sanatları üzerine etkisi. Art-e Sanat Dergisi, 4(8), 1-15.
• Güllü, S. & Çatır, O. (2017). Uşak halı dokuma sanatının gelişimi, özellikleri ve turizme etkilerine yönelik nitel bir araştırma. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), (10), 1285-1302.
• Günal, V. (2011). Turizmin olumlu etkileri ve Midyat ilçesindeki geleneksel taşçılık sanatı örneği. Marmara Geographical Review, (24), 433-470.
• Gür, S. (2012). Anadolu’nun sanat objesine dönüşen kültürel değeri keçe. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 1173-1181.
• Gür, Z. Y. (1995). Anadolu geleneğinde Taşpınar halıları. Türkiyemiz Dergisi, (76), 20-33.
• Harbelioğ, Y. (2011). Taşpınar halı ipliklerinin boyanmasında uygulanan doğal boyama yöntemlerinin reçetelendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, M. & Erol, N. (2021). El sanatları ürünlerinin kırsal turizm kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Humanities and Tourism Research, 11(1), 226-240.
• Kılıç Karatay, S. (2019). Taşpınar halılarında kullanılan motifler ve anlamları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 8(53), 75-80.
• Kılıç Karatay, S. & Oyman, N. R. (2017). Günümüz Taşpınar halıları. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 393-408.
• Kıraç, M. C. (1998). Aksaray ilimizde halı kilim konusundaki faaliyetler. Arış Dergisi, (4), 83-89.
• Kocakaya, E. (2022). Kültür turizmi kapsamında geleneksel el sanatlarının turizme olan etkilerinin karşılaştırılması: Safranbolu-Amasra örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karabük: Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Konyalı, İ. H. (1974). Abideleri ve kitabeleri ile Aksaray ve Ortaköy tarihi. Cilt I, Fatih Yayınevi Matbaası.
• Köşker, H. & Karacaoğlu, S. (2019). Turizm bağlamında geleneksel Türk el sanatı lületaşı işlemeciliğinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 991-1013.
• Kurgun, H. & Yumuk, Y. (2013). Yöresel el sanatlarının kültürel turizmin gelişimindeki rolü: Görece (Boncukköy) ve Nazarköy örnekleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(1), 27-32.
• Labadi, S. (2013). UNESCO, cultural heritage and outstanding universal value: Value-based analyses of the world heritage and intangible cultural heritage conventions. AltaMira Press.
• Leimgruber, W. (2010). Switzerland and the UNESCO convention on intangible cultural heritage. Journal of Folklore Research: An International Journal of Folklore and Ethnomusicology, 47(1-2), 161-196.
• McKercher, B. & Du-Cros, H. (2002). Cultural tourism: The partnership between tourism and cultural heritage management. Haworth Press.
• Okano, H. & Samson, D. (2010). Cultural urban branding and creative cities: A theoretical framework for promoting creativity in the public spaces. Cities, 27(1), 10-15.
• Orhan, F., Zaman, S., Çavuş, A. (2016). Erzincan’da bakırcılığın dünü, bugünü ve yarını. H. Akın (Ed.), Uluslararası Erzincan Sempozyumu (28 Eylül - 01 Ekim 2016) Bildiriler Kitabı 2 içinde (61-69. ss.), Erzincan Üniversitesi.
• Ödemiş, M. & Çalık, İ. (2019). Çömlekçilik (guduculuk) el sanatının sürdürülebilir turizm kapsamında incelenmesi: Gümüşhane Dölek köyü örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1274-1288.
• Öter, Z. (2010). Türk el sanatlarının kültür turizmi bağlamında değerlendirilmesi. Milli Folklor, 22(86), 174-185.
• Öz, Y. (2019). Kültür turizmi bağlamında geleneksel el sanatları ürünlerinin coğrafi işaretlerle korunması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1536-1549.
• Özbek, Ö. & Çevik, S. (2018). Somut olmayan kültürel mirasın taşıyıcısı olarak geleneksel el sanatları: Gönen ilçesinin yaşayan mirası. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 588- 603.
• Özdemir, M. (2019). Geleneksel meslekler ve bir ustanın hikâyesi: Giresun’da demircilik. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 493-510.
• Özdoğan, O. N. (2014). Sürdürülebilir turizm ve kültürel miras. M. Kozak (Ed.), Sürdürülebilir Turizm Kavramlar-Uygulamalar içinde (45-62. ss.), Detay Yayıncılık.
• Özkoca, B. & Bozkurt, H. (2013). Çorum ili İskilip ilçesi geleneksel el sanatlarına genel bir bakış. Akdeniz Sanat Dergisi, 6(12), 95-105.
• Öztürk, İ. (2005). Türk el sanatlarının günümüzdeki durumu: Tarihçe, sorunlar, öneriler. Sanat Dergisi, (7), 67-75.
• Pekerşen, Y. & Çalık, İ. (2017). Konya’da keçecilik geleneğinin somut olmayan kültürel miras açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 339-356.
• Sarıkaya Hünerel, Z. & Er, B. (2012). Halk kültürünün tanıtılmasında el sanatlarının yeri veri önemi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1), 179-190.
• Sarıoğlu, H. (2005). El sanatlarını milli değer olarak algılamak. Milli Folklor Dergisi, (66), 72-74.
• Soysaldı, A. & Kayadibi, P. (2014). Taşpınar örneklik halıları. Arış Dergisi, (10), 52-59.
• Taş, E. (2021). Sakarya’da tespit edilen geleneksel el sanatları ve ustaları. Sanat Tarihi Dergisi, 30(2), 1245-1279.
• Türker, A. & Çelik, İ. (2012). Somut olmayan kültürel miras unsurlarının turistik ürün olarak geliştirilmesine yönelik alternatif öneriler. Yeni Fikir Dergisi, (9), 86-98.
• UNEP & UNWTO (2005). Making tourism more sustainable: A guide for policy makers. https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284408214
• UNESCO (1989). Recommendation on the safeguarding of traditional culture and folklore, UNESCO. 25th General Conference, Twenty-Fifth Session (17 October- 16 November-16), Paris. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000084696.page=242
• UNESCO (2003). Text of the convention for the safeguarding of the intangible cultural heritage. https://ich.unesco.org/en/convention
• Ünsal, D. (2012). Kültürel miras yönetimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Varol, E. & Ertürk, N. (2016). Geleneksel Türk el sanatlarından çorap örücülüğü: Eskişehir Çifteler ilçesi örneği. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 75-88.