ERİCH FROMM’UN MODERNİTE ELEŞTİRİSİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 59 - 69, 30.12.2019

Yakup Subaşı

Öz

Bu
çalışmada 20. yüzyılın önemli sosyal bilimcilerinden biri olan Erich Fromm’un
modernite eleştirisi ele alınmıştır. Fromm, dünyayı derinden sarsan birinci ve ikinci
Harbi Umuminin öncesini, savaş esnasını ve sonrasını bu savaşlardan en çok
etkilenen merkezlerde şahit olup yaşamıştır. Eleştirel düşünce geleneği içinde
önemli bir yer tutan Fromm, modern toplumu farklı ve kendine has bir bakış
açısıyla irdeler. O, modernitenin doğuşunu batı insanının despot kilisenin
tekelinden kurtuluşuna dayandırır. Ona göre kilisenin tekelinden özgürlüğe
giden yolda insanlık bütün zamanların en kötü koşullarını kendisinde barındıran
modernitenin kucağına düşmüştür. O, moderniteyi insani özellikleri birer birer
ortadan kaldıran sistemler bütünü olarak görür. Fromm’a göre modernite
insanları başarılı bir şekilde istediği şekle dönüştürmektedir, kurulan
modernite sistemi öylesine muazzam bir şekilde işlemektedir ki bu sistemi
durduracak bir güç görünmemektedir. O, modernitenin hâkim olmaya başladığı
toplumlarda bilumum herkes bu çarkın ağzına girdiğinden dolayı bu çarkın
yanlışlarını görecek nazarların kalmayacağı (kalmadığı) kanaatindedir. Fromm’un
modernite de eleştirdiği temel konuların başında; makineleşme, aynılaşma,
cansıza yönelme, karar verememe, iletişimsizlik, tüketicilik, vb. gelir.

Anahtar Kelimeler

Erich Fromm, Modernite, Eleştirel Düşünce

Kaynakça

• FROMM, Erich. (1995). Umut Devrimi. Çev., Şemsa Yeğin. 2. Baskı. İstanbul: Payel Yayınevi.
• FROMM, Erich. (2001). İtaatsizlik Üzerine. Çev., Ayşe Sayın. 1. Baskı. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• FROMM, Erich. (2004a). Çağdaş Toplumların Geleceği. Çev., Aydın Arıtan ve Kaan H. Ökten. İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• FROMM, E. (2004b). Psikanaliz ve Din. Çev., Aydın Arıtan. İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• FROMM, Erich. (2006). Sağlıklı Toplum. Çev., Yurdanur Salman ve Zeynep Tanrısever. 4. Baskı. İstanbul: Payel Yayınevi.
• FROMM, Erich. (2008). Sevginin ve Şiddetin Kaynağı. Çev., Yurdanur Salman ve Nalan İçten. 7. Baskı. İstanbul: Payel Yayınevi.
• FROMM, Erich. (2011). Özgürlük Korkusu. Çev., Selma Koçak. İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• GÜNER, Mustafa. (2012). Erich Fromm’un Ahlak Anlayışı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• SMİTH, Anthony. D. (1988) Toplumsal Değişme Anlayışı. Çev., Ü. Oskay. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• SUBAŞI, Yakup. (2014). Erich Fromm ve Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adıyaman.
• YERLİKAYA, Turgay. (2013). “Teknolojik Modernlik Eleştirisi: Nurettin Topçu ve Batı Düşünürlerinin Mukayeseli Bir İncelemesi”, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi (701-711), Bildiriler Kitabı – III, 6-8 Mayıs, Bursa.
• YILDIRIM, Emre. (2014). Modernite ve Milliyetçilik: Modern Milliyetçilik Kuramları Üzerine. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6). 23-37.