MODERN KOZMOLOJİ VE KUR’AN PERSPEKTİFİNDE YEDİ-GÖK

Year 2025, Issue: Advanced Online Publication, 105 - 125

Zeki Eker , Yasin İbrahı̇m , Mehmet Mahfuz Ata

https://doi.org/10.17753/sosekev.1776868

Abstract

Bu çalışmada, sınırsız denilebilecek uzayın Kur’an’daki “yedi-gök” kavramıyla ilgisinin araştırılması, “sema=gök” kavramının modern astrofizik ve Kur’an ayetlerinin yorumuna uygun şekilde tanımlanması amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi ile doküman incelemesi deseni kullanılmıştır. Modern bilim çerçevesinde tümevarım yöntemi ile söz konusu göklerin tasviri yapılmış, bu açıdan literatür taraması yapılarak, ilgili kaynaklar incelenmiş ve çalışmanın konusu ile ilgili birtakım çıkarımlar yapılmıştır. Hareket eden bir veya çok sayıda cisim düşünüldüğünde, bu cisimlerin hareketine imkân tanıyan bir uzay parçasının, Kur’an lisanıyla bir göğün var olması mantıksal bir gerekliliktir. Var olup hareket edebilen tüm madde ve maddi cisimleri içinde barındıran yapıyı evren olarak tanımlarsak, evren tanımı ile birlikte evren uzayını da tanımlamış oluruz. İlk defa Isaac Newton tarafından ortaya atılan, Albert Einstein ve günümüz astrofizikçileri tarafından devam ettirilen kozmolojik prensip çerçevesinde evren büyük ölçekte [326 MIy (100 Mpc) den büyük] homojen ve izotropiktir. Bu anlamda modern bilim lisanıyla evrendeki tüm maddeyi barındıran tek bir uzay (gök) vardır. Küçük ölçeklerde evren homojen ve izotropik değildir çünkü o her biri diğerine göre hareket eden homojen ve izotropik olmayan galaksi kümeleri, galaksiler, yıldızlar, gezegenler ile doludur. Modern kozmoloji ve astrofizik kitaplarında konu edilip tartışılmasa da tümden gelim yöntemi ile evren uzayından başlayıp insanların içinde gezdiği Dünya uzayına kadar aynı merkezli olmayan, uzaylara özgü ölçeklerde hareketli, iç içe farklı uzaylar tanımlamak mümkün olduğu gibi, tam tersi bir yaklaşımla insanların içinde gezdiği Dünya uzayından başlayan “Her gök daha büyük gök içinde hareket eder” kuralı çerçevesinde tümevarım yöntemi ile evren uzayına varıncaya kadar ölçekleri farklı bir biri içinde farklı uzaylar (gökler) tanımlamak da mümkündür. Bu çalışmada, tümevarım yöntemi kullanılarak astronomik gözlemlerden elde edilen çağdaş astrofizik ve kozmolojik bilgiler çerçevesinde biyolojik hayat barındıran bir gezegende yaşayan (Dünya örneğinde olduğu gibi) herhangi bir gözlemciye göre önce hareketi ve sonra o hareketin referans sistemi olarak büyüklüğü ile tanımlı göklerin sayısının yedi (7) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kur’an-ı Kerim’de bazı ayetlerin bu semalara işaret ettiği anlaşılmıştır.

Keywords

Tefsir , Bilimsel bilgi , Yedi gök , Kozmos , Koordinat sistemleri

Seven-Skies in Perspective of Qur’an and Modern Cosmology

Abstract

In this study, Relationship between Qur’anic “seven-sky” and endless space in modern astrophysics are studied and a new definition of “sky”, which could fit Qur’anic verses with “seven-skies” and the modern astrophysics, were investigated. Description of the skies were done using the inductive method and literature search. Interpretation of related verses was given. Motion of one or many objects, the existence of a volume or a spatial domain enabling their movements—named "sky in English" (gök in Turkish, sema in Arabic) in the language of Qur’an—is a logical necessity. If we define the structure which covers all matter and material bodies as the universe, we do not only define the material universe itself, but we also define the space containing the universe. According to the cosmological principle which was introduced by Isaac Newton and later developed by Albert Einstein and still used by contemporary astrophysicists, the universe is homogeneous and isotropic on the large scale [326 MLy (100 Mpc) or larger]. Thus, modern scientific terminology describes a single cosmic space (sky) that contains all matters in the universe. However, on smaller scales, the universe is neither homogeneous nor isotropic, as it consists of galaxy clusters, galaxies, stars, and planets, all of which exhibit relative motion. Although modern cosmology and astrophysics do not explicitly discuss the existence of multiple nested spaces, it is possible to define different spatial domains using a deductive approach—starting from the cosmic space and descending down to the smallest space which is known as lowermost sky covering the Earth and the Moon. Conversely, by employing an inductive approach, one can also define a hierarchy of spatial domains from an observer's perspective on Earth, following the principle that "each sky moves within a larger sky," ultimately leading to concept of the universe consisting of multiple skies. In this study, using the inductive method, it has been determined that, within the framework of contemporary astrophysical and cosmological knowledge derived from astronomical observations, the number of heavens, defined first by their motion and then by their size, is seven (7) according to an observer living on a planet that harbors biological life (Earth). It has also been discussed that certain Qur’anic verses, which can be referred to as the guiding verses, inform these heavens.

Keywords

Tafsir , Scientific Knowledge , Seven-skies , Cosmos , Coordinate systems

References

• Abdülbâkî, M. F. (1990). Mu’cemü’l-Müfehres, Çağrı.
• Sayılı, A. (1998). The Observatory’in Islam. Türk Tarih Kurumu.
• Bahcall, J. N. (2000). How the Sun shines. Journal of the Royal Astronomical Society of Canada, 94, 219. https://doi.org/10.48550/arXiv.astro-ph/0009259
• Baş, Erdoğan. (2009). Sema. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt 36, ss. 453-455). Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/sema--gok.
• Buhârî, M. İ. (2001). el-Câmiʿu’s-Sahîh. Thk., Muhammed Züheyr b. Nasr (2. baskı). Dâru Tavki’n-Necât.
• Cevherî, İ. H. (1987). es-Sıhâh:Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhü’l-Arabiyye. Thk. Ahmed Abdulğafur Attâr, Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn.
• Chadwick, J. (1933). The Bakerian lecture: The neutron. Proceedings of the Royal Society of London. Series A, 142 (A846), 1–25.
• Clayton, D. D. (1968). Principles of stellar evolution and nucleosynthesis. Mc Graw-Hill. https://doi.org/10.1098/rspa.1933.0152
• Çelik, A. (2015). Ali Rıza Çelik, Kur’an’ı Kerim’de Evren Tasavvuru. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Demir, Z. (2023). Kur’an Ayetleri ve Bilimler Işığında Gökler -I-. Uluslararası Sempozyum (8-10 Mayıs 2023). Ankara, 2024. Ed. Bayram Köseoğlu, Mahmut Kayış, Mehmet Yazıcı.
• Dupuy, A., & Courtois, H. M. (2023). An effective description of Laniakea: Impact on cosmology and the local determination of the Hubble constant. Astronomy & Astrophysics, 678, A176. https://doi.org/10.1051/0004-6361/202347839
• Einstein, A. (1905). Ist die Trägheit eines Körpers von seinem Energieinhalt abhängig? Annalen der Physik, 323(13), 639–641. https://doi.org/10.1002/andp.19053231314
• Eker, Z. (1996). İnsan, bilim, İslam. Köprü Dergisi, 53, 99–112.
• Eker, Z. (2020). “Ve güneş cereyan eder” mealindeki ayetin astronomi açısından değerlendirilmesi. Katre International Human Studies Journal, 9, 81–110. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1185172
• Eker, Z. (2022). Bilimsel bilgiyi yorumlama metodu üzerine. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi, 13, 1–31. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2051030
• Eker, Z., & İbrahim, Y. (2023). Bilim ve Kur’an Penceresinden Güneşin Cereyanları ve Silkinmesi. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi. 8(2), 1–28. https://doi.org/10.53427/katre.1382290
• Eker, Z. (2023). Kur’an Ayetleri ve Bilimler Işığında Gökler -I-, Uluslararası Sempozyum (8-10 Mayıs 2023). Ankara, 2024. Ed. Bayram Köseoğlu, Mahmut Kayış, Mehmet Yazıcı.
• Ezherî, M. (2001). Tehzîbu’l-Luga. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-ʿArabî.
• Giani, L., Howlett, C., Said, K., Davis, T., & Vagnozzi, S. (2024). Dynamic cosmography of the local universe: Laniakea and five more watershed superclusters. Journal of Cosmology and Astroparticle Physics, 2024(01), 071. https://doi.org/10.1088/1475-7516/2024/01/071
• Han, H. S. (1992). Fethu’l-Beyân. Thk. Abdullah b. İbrâhim el-Ensârî. Beyrut.
• Hawking, S. W. (1988). A brief history of time: From the big bang to black holes. Bantam.
• Hubble, E. (1929). A relation between distance and radial velocity among extra-galactic nebulae. Proceedings of the National Academy of Sciences, 15(3), 168–173. https://doi.org/10.1073/pnas.15.3.168
• Holliday, K. (1999). Introductory Astronomy. John Wiley & Sons Ltd.
• İbn Fâris. (1979). Mu’cemu Mekâyîsi’l-Luga. Thk. Muhammed ʿAbdusselâm Hârûn, Dâru’l-Fikr.
• İbn Manzur, E. C. (trs.). Lisanü’l-Arab. (3. baskı). Dâru Sâdır.
• İbn Sîde, E. H. A. (2000). el-Muhkem ve Muhîtu’l-A’zam. Thk Abdulhamid Hindâvî. Dâru’l-Kütübi’l-İmiyye.
• İsfahanî, E. M. (1987). Kitabu’l-ʿAzame. Daru’l-ʿÂsime.
• İsfahânî, R. (1991). el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvan Adnan ed-Dâvûdî, Daru’l-Kalem, Daru’ş-Şamiye.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analiz yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kirmânî, T. B. ( trs.). Ğarâibu’t-Tefsir ve Acâibu’t-Te’vîl. Müessesetü Ulûmü’l-Kur’ân.
• Koupelis, T. (1917). Yer merkezli sistemden güneş merkezli sisteme Evreni Anlama Serüveni (Z. Eker, Çev.). Nobel.
• Mâtüridî, E.M. (2005). Te’vilatü’l-Kur’ân. Thk Mecdî Bâselûm. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Mustafavî, H. (1993). et-Tahkîk fî Kelimati’l-Kur’âni’l-Kerim. Tahran.
• Mücahid b. C. (1989). Tefsiru Mücahid. Thk Muhammed Abdusselam Ebu’n-Neyl. Dâru’l-Fikr el-İslamî el-Hadise.
• Nasr, S. H. (1968). İslâm’da Bilim ve Medeniyet. (N Avcı, & K Turhan Çev.). İnsan.
• Nasr, S. H. (1989). İslam ve İlim: İslâm Medeniyetinde Aklî İlimlerin Tarihi ve Esasları. (İ. Kutluer Çev.) İnsan.
• Nasr, S. H. (2007). Science and civilization in Islam. Kazi.
• Nursî, S. (1996). Lem’alar. Envâr Neşriyat.
• Râzî, F. (1999). Mefâtîhu’l-Gayb. (3. baskı). Beyrut, Dâru’l-İhyâu’t-Turâsü’l-Arabî.
• Riess, A. G., Filippenko, A. V., Challis, P., et al. (1998). Observational evidence from supernovae for an accelerating universe and a cosmological constant. The Astronomical Journal, 116(3), 1009–1038. https://doi.org/10.1086/300499
• Riess, A. G., Filippenko, A. V., Challis, P., et al. (1998). Observational Evidence from Supernovae for an Accelerating Universe and a Cosmological Constant. The Astronomical Journal, 116, 1009-1038. https://iopscience.iop.org/article/10.1086/300499/pdf
• Rugh, S., & Zinkernagel, H. (2002). The quantum vacuum and the cosmological constant problem. Studies in History and Philosophy of Modern Physics, 33(4), 663–705. https://doi.org/10.1016/S1355-2198(02)00033-3
• Ryden, B. (2017). Introduction to cosmology (2nd ed.). Cambridge University.
• Serway, R.A. (1990). Physics for Scientists and Engineers with Modern Physics (3rd ed.) Saunders College.
• Schellenberger, G., David, L., O’Sullivan, E., Vrtilek, J. M., & Haines, C. P. (2019). Forming one of the most massive objects in the universe: The quadruple merger in Abell 1758. The Astrophysical Journal, 882(1), 59. https://doi.org/10.3847/1538-4357/ab30c2
• Taberî, E.C. (2000). Câmi’u’l-Beyân fî Te’vîli Ayi’l-Kur’ân. Thk Ahmed Muhammed Şâkir. Mü’essesetü’r-Risâle. Tantâvî, C. (1931). Cevâhir. Kahire.
• Tully, R. B., Courtois, H., Hoffman, Y., & Pomarède, D. (2014). The Laniakea supercluster of galaxies. Nature, 513(7516), 71–73. https://doi.org/10.1038/nature13674
• Zeilik, M., & Gregory, S. A. (1998). Introductory astronomy and astrophysics (4th ed.). Saunders College.