EVLİLİK UYUMU, ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMU VE AİLE İŞLEVSELLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Year 2021, Issue: 86, 149 - 170, 24.05.2021

Ayşe Rüveyde Günay Ahmet Erdem

Abstract

Bu araştırmanın amacı evli ve çocuk sahibi bireylerin evlilik uyumu, çocuk yetiştirme tutumu ve
aile işlevselliği arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaçla değişkenler
arasındaki nedensel ilişkiyi inceleyen model test edilmiştir. Çalışma gurubu, uygun örnekleme
yöntemiyle seçilmiş 659 evli ve çocuk sahibi bireyden (kadın n= 391; erkek n=268) oluşmaktadır.
Araştırma verileri Evlilikte Uyum Ölçeği (EUÖ), Aile Değerlendirme
Ölçeği (ADÖ) ve Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği (PARI) aracılığıyla toplanmıştır.
Verilerin analizi IBM SPSS 23 ve AMOS 24 programları kullanılarak yapılmıştır. Verilerin analizinde
değişkenler arası korelasyonel ilişkiler Pearson korelasyon analizi ile hesaplanmıştır.
Değişkenler arasındaki nedensel ilişki ve bu ilişkinin yönünü
ortaya koyan modelin gücü ise yapısal eşitlik modeli path analizi kullanılarak test
edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre çocuk yetiştirme tutumu ile aile işlevselliği arasında
negatif yönlü; aile işlevselliği ile evlilik uyumu arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki
olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda, çocuk yetiştirme tutumu aile işlevselliği üzerinde,
aile işlevselliği de evlilik uyumu üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir.

Keywords

Evlilik Uyumu, Aile İşlevselliği, Çocuk Yetiştirme Tutumu, Yapı- sal Eşitlik Modeli, Aile Danışması.

References

• Açık, Ö. (2008). Evlilik uyumu ve bağlanma stilleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alayi, Z., AhmadiGatab, T. ve Khamen A. B. Z. (2011). The relationship between parents’marital adjustment, parents rearing style and health of children in azad university. Social and Behavioral Sciences, 30, 1969-1975.
• Algan, C. (2018). Ebeveynini kaybetmiş evli bireylerde evlilik doyumunun aile işlevselliği açısından açıklanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayyıldız, T. (2005). Zonguldak il merkezinde 0-6 yaş çocuğu olan annelerin çocuk yetiştirme tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bahr, S. J., Chappell, C. B. ve Leigh, G. K. (1983). Age at marriage, role enactment, role consensus, and marital satisfaction. Journal of Marriage and Family, 45(4), 795-803.
• Basharpoor, S. ve Sheykholeslami, A. (2015). The relation of marital adjustment and family functions with quality of life in women. Europe's Journal of Psychology, 11(3), 432-441.
• Bulut, I. (1993). Ruh hastalığının aile işlevlerine etkisi. Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayınları.
• Butt, Y. A. (2001). Breastfeeding, marital satisfaction, and family functioning in primiparous couples. Unpublished degree master of arts, Coumbia: Department of Social Work and Family Studies of University of British Columbia.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Choi, H. ve Yoo, J. (2019). Husband’s emotional support provision to adult children and wife’s marital satisfaction in later life. Innovation in Aging, 3(1), 670.
• Civan, A. (2011). Eşlerin duygu dışavurum tarzları ile algılanan evlilik kalitesinin ilişkisi ve duygusal farkındalığın rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2013). Türkiye’de aile, iş ve toplumsal cinsiyet raporu. Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve UygulamaMerkezi. http:// kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/11/turkiyedeaileisvetoplumsalcinsiyetraporu2. pdf adresinden 20 Nisan 2019 tarihinde alınmıştır.
• Çelik, H. E. ve Yılmaz, V. (2013). Yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar – uygu- lamalar – programlama. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dai, L. ve Wang, L. (2015). Review of family functioning. Open Journal of Social Scien- ces, 3, 134-141. DOI: 10.4236/jss.2015.312014
• Demiray, Ö. (2006). Evlilikte uyumun demografik özelliklere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demircioğlu, H., Tezel Şahin, F. ve Günindi, Y. (2011). Anne babaların görüşlerine göre aile işlevleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 93-105.
• Düzgün, G. (2009). Evli kişilerde depresyon, ilişkiye ilişkin inanç, kendini ayarlama düzeyinin evlilik uyumu ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Epstein, N. B., Baldwin, L. M. ve Bishop, D. S. (1983). The McMaster family assessment device. Journal of marital and family therapy, 9(2), 171-180.
• Erbek, E., Beştepe, E., Akar, H., Eradamlar, N., ve Alpkan, R. L. (2005). Evlilik uyumu. Düşünen Adam, 18(1), 39-47.
• Erdoğan, S. (2007). Evlilik uyumu ile psikiyatrik rahatsızlıklar, bağlanma stilleri ve mizaç ve karakter özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Tıpta uzmanlık tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• Eroğlu, M. (2014). 0-6 yaş arası çocuğa sahip anne babaların sosyo ekonomik durumlarının ve benlik saygılarının çocuk yetiştirme tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Eskin, M. (2012). Evlilik terapisi için başvuran çiftlerin evlilik doyumu ve evlilik terapisiyle hakkındaki görüşleriyle ilişkili etmenler. Klinik Psikiyatri, 15, 226-237.
• Garip, E. S. (2010). 5-6 yaş döneminde, okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocuğu olan eşlerin çocuk yetiştirme stilleri ile evlilik uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gavazzi, S. M., McKenry, P. C., Jacobson, J. A. Julian, T. W. ve Lohman, B. (2000). Modeling the effects of expressed emotion, psychiatric symptomology, and marital quality levels on male and female verbal aggression. Journal of Marriage and Family, 62(3), 669-682.
• Ghaemian, A. ve Gholami, J. (2010). An investigation into the relationship between personality types and interpersonal problem solving styles with marital adjustment in the married students at Islamic Azad University. The Arab Journal of Psychiatry, 21(1), 70-84.
• Güzel, H. Ş. (2013). Psikiyatri kliniğine başvuran çocuklarda mizaç özellikleri, aile işlevleri ve çocuk yetiştirme tutumları ile içe yönelim/dışa yönelim sorunları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kabadayı, Ö. (2019). Annenin çocuk yetiştirme tutumuna evlilik uyumunun etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Biruni Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kalkan, M. (2002). Evlilik ilişkisini geliştirme programının, evlilerin evlilik uyum düzeyine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatitistiksel analizler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kim, H-Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: Assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 38(1), 52-52. doi: 10.5395/rde.2013.38.1.52
• Kodan Çetinkaya, S. (2018). Evlilik uyumuna ilişkin model araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Le Compte, G., Le Compte A. ve Özer, S. A. (1978). Üç sosyo-ekonomik düzeyde, Ankaralı annelerin çocuk yetiştirme tutumları: bir ölçek uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi, 1(1), 5-8.
• Locke, H. J. ve Wallace, K. M. (1959). Short marital-adjustment and prediction tests: Their reliability and validity. Marriage and Family Living, 21(3), 251-255.
• Malkoç, G. ve Güren, A. S. (2017). Evli ve çocuk sahibi çiftlerin evlilik uyumu, evlilik çatışması, yakın ilişki düzeyi ve yalnızlık düzeylerinin çocuk yetiştirme tutumları ile ilişkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(1), 225- 239.
• Matejevic, M. D. ve Jovanovic, D. R. (2011). The functionality of families with children with special needs from the systemic perspective. Psychology and History, 10(1), 57- 66.
• Matejevic, M., Jovanovic, D. ve Illic, M. (2015). Patterns of family functioning and parenting style of adolescents with depressive reactions. Social and Behavioral Sciences, 185, 234-239.
• Mirgain, S.A., ve Cordova,J. V. (2007). Emotion skills and marital health: The association between observed and self-reported emotion skills, intimacy, and marital satisfaction. Journal of Social and Clinical Psychology, 26(9), 983-1009.
• Nalbantoğlu, G. (2016). 6 ile 11 yaş arasında çocuklarda görülen ruhsal sorunların annelerin bağlanma düzeyi, çocuk yetiştirme tutumu ve aile işlevleri ile olan ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Öngider, N. (2013). Anne-baba ile okul öncesi çocuk arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4), 420-440.
• Özen, A. (2010). Evlilik uyumu ve evlilikte çatışma yönetimi. T. Solmuş (Ed.). Romantik ilişkiler, evlilik ve ana-baba-çocuk ilişkileri (s.133-151). Ankara: Nobel Yayın.
• Öztürk, N. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinde, ailelerin çocuk yetiştirme tutumu ile istismar arasındaki bağlantının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pedro, M. F., Ribeiro, T. ve Shelton, K. H. (2015). Romantic attachment and family functioning: The mediating role of marital satisfaction. Journal of Child Family Study, 24, 3482-495.
• Serpen, A. S. ve Maçkan, A. Ç. (2017). The effect of problem solving skills and resilience to the marital adjustment in old ages. The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences, 7, 169-174.
• Schaefer, E. S. ve Bell, R. Q. (1958). Development of a parental attitude research instrument. Child Development, 29(3), 339-361.
• Sıbğatullah, Y. (2018). Okul öncesi dönemde çocuğu olan evli bireylerin duygusal zekâ düzeylerinin ve problem çözme becerilerinin evlilik uyumu ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Söylemez, İ. (2011). Evlilikte uyum ve aile işlevleri ölçeği geliştirme: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• Şafak Öztürk, C. (2014). Cinsel işlev bozukluğu olan çiftlerde mizaç ve karakter boyutları, evlilik uyumu ve cinsel doyum arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış doktora tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education, Inc.
• Tellioğlu, P. ve Özdemir, H. (2018). Kırsal kesimde yaşayan evli kadınların aile işlevlerinin evlilik uyumuna etkisi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 127-140.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte Uyum Ölçeğinin (EUÖ) güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Psikoloji, Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 7(1), 50-57.
• Tutarel-Kışlak, Ş. ve Göztepe, I. (2012). Duygu dışavurumu, empati, depresyon ve evlilik uyumu arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 27-46.
• Türkmen, G. K. (2018). Evli ve çocuk sahibi kadınların evlilik uyumlarının çocuk yetiştirme tutumları üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuzer, H. (2004). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazıcıoğlu, Y. (2015). Aile ve yaşam döngüsü. M. B. Acat (Ed.). Aile içi uyumlu etkileşim (s. 2-25). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Yıldırım, E. (2011). Aile ve evlilik türleri. K. Canatan ve E. Yıldırım (Editörler). Aile sosyolojisi (s. 65-83). İstanbul: Açılımkitap.
• Yılmaz, A. (2016). Lise öğrencilerinin ders dışı sportif etkinliklere katılımlarına yönelik ebeveyn tutum ve görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yörükoğlu, A. (2003). Çocuk ruh sağlığı. Ankara: Özgür Yayınları.
• Zhang, Z. ve Hayward, M. D. (2006). Gender, the marital life course, and cardiovascular disease in late midlife. Journal of Marriage and Family, 68, 639-657.