Gençlerin Göçmenlere Yönelik Olumsuz Tutumların Gelecek Kaygıları Üzerindeki Etkisi

Year 2025, Issue: 104, 245 - 262

Adnan Karataş

https://doi.org/10.17753/sosekev.1629250

Abstract

Göç, sosyal, ekonomik ve kültürel boyutlarıyla giderek daha önemli bir olgu haline gelmiş ve kişilerarası etkileşimleri çeşitli şekillerde şekillendirmiştir. Bu çalışma, özellikle Bütünleşik Tehdit Teorisi, Sosyal Kimlik Teorisi ve Rekabet Teorisi'ne teorik temeller olarak odaklanarak, göç sosyolojisi ve sosyal psikoloji alanları içerisinde yer almaktadır. Bu çerçeveler, göçmen algılarının gençler arasında korku, umutsuzluk ve toplumsal gerginliğe nasıl yol açabileceğini açıklamaya yardımcı olmaktadır. Bu çalışma, özellikle TRA1 bölgesindeki (Erzurum, Erzincan, Bayburt) Türkiye'deki üniversite öğrencilerine odaklanarak, gençlerin göçmenlere yönelik tutumlarının gelecek kaygıları üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Saha araştırmaları, göçmenlere yönelik olumsuz tutumların gelecekle ilgili korku ve umutsuzluğu anlamlı şekilde yordadığını göstermektedir. Moderatör analizi ayrıca cinsiyet, yaş, istihdam durumu, ikamet edilen şehir ve eğitim düzeyinin bu ilişkinin gücünü etkilediğini ortaya koymaktadır. Özellikle bu etkiler kadınlar, çalışmayan öğrenciler, daha genç bireyler ve küçük şehirlerdeki öğrenciler arasında daha belirgindir. Bu araştırma, sosyolojik ve psikolojik bakış açılarını bir araya getirerek, sınır dışı bölgelerdeki göçün psikososyal dinamiklerine dair anlayışımızı derinleştirmektedir. Bulgular, göçmen nüfusunun sınırlı olduğu bölgelerde bile olumsuz tutumların gençlerin gelecek algılarını güçlü bir şekilde şekillendirdiğini göstererek göç literatürüne katkıda bulunmaktadır.

Keywords

Göç , Göçmenlere yönelik olumsuz tutum , Gelecek kaygısı , Kamu Politikası , Türkiye

THE EFFECT OF YOUTH’S NEGATIVE ATTITUDES TOWARDS IMMIGRANTS ON THEIR FUTURE CONCERNS

Abstract

Migration has become an increasingly significant phenomenon with social, economic, and cultural dimensions, shaping interpersonal interactions in diverse ways. This study situates itself within the fields of migration sociology and social psychology, with a particular focus on Integrated Threat Theory, Social Identity Theory, and Competition Theory as theoretical foundations. These frameworks help explain how perceptions of immigrants can generate fear, hopelessness, and social tension among youth. This study aims to examine the impact of young people’s attitudes toward immigrants on their future concerns, focusing on university students in Türkiye, particularly in the TRA1 region (Erzurum, Erzincan, Bayburt). Field research indicates that negative attitudes toward immigrants significantly predict fear and hopelessness about the future. Moderator analysis further reveals that gender, age, employment status, city of residence, and education level influence the strength of this relationship. Specifically, these effects are more pronounced among women, non-working students, younger individuals, and students in smaller cities. By combining sociological and psychological perspectives, this research deepens our understanding of the psychosocial dynamics of immigration in non-border regions. The findings contribute to the migration literature by showing that even in areas with limited immigrant populations, negative attitudes strongly shape youth’s future perceptions.

Keywords

Migration , Negative Attitude Toward Immigrants , Future Anxiety , Public Policy , Türkiye

References

• A.A. (2023). Türkiye'de 10 Milyon Suriyeli Sığınmacı Olduğu İddiası. Anadolu Ajansı. Retrieved 24.09.2024 from https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/politika/turkiyede-10-milyon-suriyeli-siginmaci-oldugu-iddiasi-/1815962
• Aktürk, İ., Karaman, H., Acar, B., & Koçak, O. (2024). Üniversite öğrencilerinde göçmenlere yönelik olumsuz tutumun, empati ve gelecek kaygısı açısından değerlendirilmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 361-379. https://doi.org/10.56597/kausbed.1380242
• Ankaralı, H., Pasin, Ö., Karacan, B., Tokar, M., Künüroğlu, M., Çaça, Özilam, M. E., & Şahingöz, N. B. (2017). Üniversite öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara bakış açısı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 122-132.
• Balta, E., & Özel, S. (2021). Turkey's foreign policy: Opportunities and constraints in a new era. Social Research: An International Quarterly, 88(2), 539-560. https://doi.org/10.1353/sor.2021.0024
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
• Biehl, K., & Danış, D. (2020). Giriş. In K. Biehl & D. Danış (Eds.), Toplumsal cinsiyet perspektifinden Türkiye’de göç araştırmaları (pp. 8-17). SU Gender & GAR.
• Blank, S. J., Johnsen, W. T., & Pelletiere, S. C. (2002). Turkey's strategic position at the crossroads of world affairs. University Press of the Pacific Publisher.
• Bobo, L., & Hutchings, V. L. (1996). Perceptions of racial group competition: Extending Blumer's theory of group position to a multiracial social context. American Sociological Review, 61(6), 951-972. https://doi.org/10.2307/2096302
• Brettell, C. B., & Hollifield, J. F. (2022). Migration theory: Talking across disciplines. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003121015
• Croucher, S. M. (2013). Integrated threat theory and acceptance of immigrant assimilation: An analysis of Muslim immigration in Western Europe. Communication Monographs, 80(1), 46-62. https://doi.org/10.1080/03637751.2012.739704
• Czaika, M., & Reinprecht, C. (2022). Migration drivers: Why do people migrate? In P. Scholten (Ed.), Introduction to migration studies: An interactive guide to the literatures on migration and diversity (pp. 49-82). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-92377-8_3
• Çetin, H., & Demirel, B. (2023). Üniversite öğrencilerinin göçmenlere yönelik tutumları: Kırıkkale üniversitesi örneği. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(10), 1314-1328. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1316
• Çoban, B., & Gülerce, H. (2023). Zorunlu göç sürecinde sığınmacılar ve yerel üniversite öğrencilerinin ilk karşılaşma deneyimleri. Sosyolojik Bağlam Dergisi, 4(1), 1-18. https://doi.org/10.52108/2757-5942.4.1.1
• Dagi, D. (2020). The EU–Turkey migration deal: Performance and prospects. European Foreign Affairs Review, 25(2), 197-216. https://doi.org/10.54648/eerr2020019
• Demir, H. (2018). Suriyeli göçmenlerde radikalleşme: Riskler ve fırsatlar. Retrieved 05.12.2024 from https://www.tepav.org.tr/tr/blog/s/6253/Suriyeli+Gocmenlerde+Radikallesme_+Riskler+ve+Firsatlar
• Dingle, H., & Drake, V. A. (2007). What is migration? Bioscience, 57(2), 113-121. https://doi.org/10.1641/B570206
• DNI. (2021). Deeper looks: The future of migration. Office of the Director of National Intelligence. Retrieved 12.11.2024 from https://www.dni.gov/index.php/gt2040-home/gt2040-deeper-looks/future-of-migration
• Doğan, F., & Ünal, S. (2021). Suriyeli göçmenlere yönelik ayrımcı, dışlayıcı söylem ve eylemlerin meşrulaştırıcı kaynakları: Mardin ili örneği. Sosyolojik Bağlam Dergisi, 2(3), 14-40. https://doi.org/10.52108/2757-5942.2.3.2
• Ersoy, A. F., & Turan, N. (2019). Sığınmacı ve göçmen öğrencilerde sosyal dışlanma ve çeteleşme. Third Sector Social Economic Review, 54(2), 828-840. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.05.1103
• François, A., & Magni-Berton, R. (2013). Individual gendered attitudes toward immigrants: Empirical evidence from French surveys. The Social Science Journal, 50(3), 321-330. https://doi.org/10.1016/j.soscij.2013.02.004
• Geylani, M., & Yıldız, C. Ç. (2022). “Üniversite öğrencilerinde gelecek kaygısı ölçeği”nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10(1), 284-300. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1011330
• Günay, G., Ersoy, A. F., Boylu, A. A., & Kiliç, C. (2019). Göçmenlere yönelik olumsuz tutum ölçeğinin Türkçe geçerlilik güvenirliği. Third Sector Social Economic Review, 54(4), 1827-1843. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.12.1230
• Hainmueller, J., & Hopkins, D. J. (2014). Public attitudes toward immigration. Annual Review of Political Science, 17(1), 225-249. https://doi.org/10.1146/annurev-polisci-102512-194818
• Hayes, A. F. (2022). The PROCESS macro for SPSS, SAS, and R. Retrieved 05.01.2022 from https://www.afhayes.com/spss-sas-and-r-macros-and-code.html
• Heiman, G. W. (2013). Basic statistics for the behavioural sciences (Vol. 7). Cengage Learning.
• Hoxhaj, R., & Zuccotti, C. V. (2021). The complex relationship between immigrants’ concentration, socioeconomic environment and attitudes towards immigrants in Europe. Ethnic and Racial Studies, 44(2), 272-292. https://doi.org/10.1080/01419870.2020.1730926
• İçduygu, A., & Aksel, D. B. (2012). Türkiye’de düzensiz göç. Uluslararası Göç Örgütü Türkiye.
• İKA. (2019). Türkiye'de kalkınmaya duyarlı göç politikalarının uygulanmasına destek (SIDEM) projesi ve TRC1 bölgesi kalkınmaya duyarlı göç araştırması. İpekyolu Kalkınma Ajansı. https://ika.org.tr/assets/upload/dosyalar/trc1-bolgesi-goc-profili-ve-bolgesel-degerlendirme-raporu.pdf
• Janmaat, J. G., & Keating, A. (2019). Are today’s youth more tolerant? Trends in tolerance among young people in Britain. Ethnicities, 19(1), 44-65. https://doi.org/10.1177/1468796817723682
• Karasu, M. A. (2021). Kentin eğreti sakinleri: Göçmenler. In S. Ersavaş Kavanoz, A. Uzun, & H. Şengün (Eds.), Karmaşık Sorunlar ve Kent (pp. 169-188). Astana.
• Karataş, A. (2022). A security case in the context of national and international migration policies: The case of migrations from Afghanistan. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences, 8(47), 768-775. https://doi.org/10.29228/ideas.66461
• Karataş, A. (2023). The effect of COVID-19 anxiety and awareness on smoking urges: the moderator effect of demographic factors. Journal of Substance Use, 28(6), 995-1003. https://doi.org/10.1080/14659891.2023.2250849
• Karataş, K., & Ayyıldız, A. (2021). Bugünün Türkiye’sinde göç gerçeği: Küresel hareketliliğin neresindeyiz? İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 473-500.
• Kaya, A. (2023). The world’s leading refugee host, Turkey has a complex migration history. Migration Information Source. https://www.migrationpolicy.org/article/turkey-migration-history
• Kaya, Ö. S. (2019). Çokkültürlülük algısı ve diğerkâmlık Suriyelilere yönelik tutumu etkiler mi? Öğretmen adayları gözünden bir çalışma. SDU International Journal of Educational Studies, 6(2), 86-100. https://doi.org/10.33710/sduijes.612077
• Kobayashi, Y., & Tanaka, S. (2024). How gender shapes attitudes and concerns about immigration. Politics, Groups, and Identities, 1(1), 1-20. https://doi.org/10.1080/21565503.2024.2378023
• Köse, A. M., Sunata, U., & Deniz, E. (2018). Sosyal baskınlık yönelimi ve empatinin Suriyeli sığınmacıların tehdit olarak algılanması ile ilişkileri: Çankaya ve Altındağ örnekleriyle bir yapısal eşitlik modeli. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2(Göç Özel Sayısı), 283-314. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.441396
• Kusow, A. M., & DeLisi, M. (2021). Attitudes toward immigration as a sense of group position. The Sociological Quarterly, 62(2), 323-342. https://doi.org/10.1080/00380253.2020.1756518
• Küçük, H. (2022). Toplumsal cinsiyet bağlamında göç sürecinde kadın ve erkek. Toplumsal Politika Dergisi, 3(1), 26-37.
• Kül, Y. (2016). Opportunities and challenges of international migration for sending and receiving countries. Dışişleri Bakanlığı Yayınları, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi. Retrieved 24.12.2024 from https://www.mfa.gov.tr/opportunuties-and-challenges-of-international-migration-for-sending-and-receiving-countries.tr.mfa
• LeVine, R. A., & Campbell, D. T. (1972). Ethnocentrism: Theories of conflict, ethnic attitudes and group behavior. Wiley.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları (Vol. 2). Detay.
• Özcan, E. D. E. (2017). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215.
• Papadakaki, M., Ratsika, N., Pelekidou, L., Halbmayr, B., Kouta, C., Lainpelto, Solinc, M., Apostolidou, Z., Christodoulou, J., Kohont, A., Lainpelto,J., Pithara C., Zobnina, A., & Chliaoutakis, J. (2021). Migrant domestic workers’ experiences of sexual harassment: A qualitative study in four EU countries. Sexes, 2(3), 272-292. https://doi.org/10.3390/sexes2030022
• Parsak, B., & Saraç, L. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin göçmenlere yönelik tutumu. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 1105-1120. https://doi.org/10.37669/milliegitim.959434
• Phinney, J. S., Berry, J. W., Vedder, P., & Liebkind, K. (2022). The acculturation experience: Attitudes, identities, and behaviors of immigrant youth. In J. W. Berry, J. S. Phinney, D. L. Sam, & P. Vedder (Eds.), Immigrant youth in cultural transition (pp. 71-118). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780415963619
• Riek, B. M., Mania, E. W., & Gaertner, S. L. (2006). Intergroup threat and outgroup attitudes: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 10(4), 336-353. https://doi.org/10.1207/s15327957pspr1004_4
• Sarı, A. Ç. (2023). Mültecilere yönelik ön yargıları azaltmak için ev sahibi toplumdan çocuklar ve ergenlere yönelik geliştirilmiş müdahale programlarının incelenmesi: Bir kapsam derlemesi. Nesne-Psikoloji Dergisi, 11(27), 139-157. https://doi.org/10.7816/nesne-11-27-09
• Senyücel-Gündoğar, S., & Dark, G. (2019). Turkey’s evolving response to migration management: Facts and policy steps. MENARA Future Notes, (17), 1-9. https://www.iai.it/sites/default/files/menara_fn_17.pdf
• Skeldon, R. (2006). Interlinkages between internal and international migration and development in the Asian region. Population, Space and Place, 12(1), 15-30. https://doi.org/10.1002/psp.385
• Stephan, W. G., Diaz-Loving, R., & Duran, A. (2000). Integrated threat theory and intercultural attitudes: Mexico and the United States. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(2), 240-249. https://doi.org/10.1177/0022022100031002006
• Şen, G., & Keskin, H. Ş. (2019). Türkiye’deki kamu yönetimi öğrencilerinin Suriyeli sığınmacılara ilişkin tutumları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1958-1974. https://doi.org/10.33206/mjss.459684
• Şengül, F. N. (2022). Türkiye’de yaşayan göçmenlere yönelik tutumlar: Üniversite öğrencileri örneği. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 5(2), 120-140. https://doi.org/10.38004/sobad.1145410
• Stephan, W. G., & Stephan, C. W. (2000). An integrated threat theory of prejudice. In S. Oskamp (Ed.), Reducing prejudice and discrimination (pp. 23-45). Psychology. https://doi.org/10.4324/9781410605634
• Stephan, W. G., Ybarra, O., Martnez, C. M., Schwarzwald, J., & Tur-Kaspa, M. (1998). Prejudice toward immigrants to Spain and Israel: An integrated threat theory analysis. Journal of Cross-Cultural Psychology, 29(4), 559-576. https://doi.org/10.1177/0022022198294004
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Pearson.
• Tajfel, H. (1981). Human groups and social categories: Studies in social psychology. Cambridge University.
• Tajfel, H., & Turner, J. C. (1985). The social identity theory of intergroup behavior. In S. Worchel & W. G. Austin (Eds.), Psychology of intergroup relations (pp. 7-24). Nelson-Hall.
• UNHCR. (2025). Total Registered Syrian Refugees. Retrieved 29.09.2025 from https://data.unhcr.org/en/situations/syria
• Varela, J. G., Gonzalez Jr, E., Clark, J. W., Cramer, R. J., & Crosby, J. W. (2013). Development and preliminary validation of the negative attitude toward immigrants scale. Journal of Latina/o Psychology, 1(3), 155. https://doi.org/10.1037/a0033707
• Yazgan, P., Utku, D. E., & Sirkeci, I. (2015). Syrian crisis and migration. Migration Letters, 12(3), 181. https://doi.org/10.33182/ml.v12i3.273
• Yeşildağ, İ. (2022). Göçmen karşıtlığına etki eden faktörler. Sosyoloji Notları, 6(1), 24-47.