Ticari Bankacılıkta Kredi Tayınlaması: Sermaye Grupları Üzerine Nedensellik Analizi

Year 2025, Volume: 33 Issue: 63, 531 - 550

Asuman Koç Yurtkur , Oğuz Öztunç

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2025.01.24

Abstract

Bu çalışma ticari bankacılık sektöründe kredi tayınlamasının geçerliliğini sermaye grupları bakımından test etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç ile 2010Q1-2022Q2 dönemi için bankaların sermaye durumlarına göre kamu sermayeli, özel sermayeli ve yabancı sermayeli bankalar olmak üzere üç panel oluşturulmuştur. Analiz yöntemi olarak Dumitrescu-Hurlin panel nedensellik testinin tercih edildiği bu çalışmada takipteki krediler/toplam krediler ve toplam krediler/toplam varlıklar değişkenleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarında yalnızca kamu sermayeli bankalar paneli için kredi tayınlamasının geçerliliğini destekleyici bulgulara ulaşılmıştır. Özel sermayeli ve yabancı sermayeli bankalar panelleri açısından kredi tayınlamasını destekleyici bulgulara ulaşılamamıştır. Analiz sonuçlarından hareketle kamu sermayeli bankalardan Halkbank ve Vakıfbank'ın analiz döneminde kredi tayınlamasına gittikleri görülmektedir.

Keywords

Kredi Tayınlaması, Ticari Bankalar, Dumitrescu ve Hurlin Nedensellik Testi

Credit Rating in Commercial Banking: Causality Analysis on Capital Groups

Abstract

This study aims to test the validity of credit rationing in terms of capital groups. For this aim, for 2010Q1-2022Q2, three panels were constituted according to banks’ capital status as state-capital, private-capital and foreign-capital banks. In this study, where the Dumitrescu-Hurlin causality test was preferred, NPL/total credits and total credits/total assets variables were used. Analysis results show that findings supporting the validity of credit rationing were reached for only the state-capital banks’ panel but not for other panels. Also, results show that Halkbank and Vakıfbank, state-capital banks, applied credit rationing during the analysis period.

Keywords

Credit Rationing, Commercial Banks, Dumitrescu & Hurlin Causality Test

References

• Akalin, G. (2018), “Kurumsal Kalitenin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Gelişmiş ve Gelişmekte olan Ülkeler İçin Ampirik Bir Analiz”, Doktora Tezi, Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akerlof, G.A. (1970), “The Market for “LEMONS”: Quality Uncertainty and The Market Mechanism”, The Quarterly Journal of Economics, 84(3), 488-500.
• Akyol, M. (2010), “Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Asimetrik Bilgi Sorunu ve Kredi Tayınlaması Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altunöz, U. (2013), “Türkiye’de Banka Kredi Kanalının Etkinliği Üzerine Ampirik Bir Çalışma: Kredi Tayınlaması”, Akademik Bakış Dergisi, 37(2), 1-20.
• Ayrıçay, Y. & H. Altıntaş (2009), “Türkiye’de Asimetrik Bilgi ve Kredi Tayınlamasının Ekonometrik Analizi: 1992-2009”, içinde: Uluslararası 7. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi (271-287).
• Aytun, C. & C.S. Akın (2014), “OECD Ülkelerinde Telekomünikasyon Altyapısı ve Ekonomik Büyüme: Yatay Kesit Bağımlı Heterojen Panel Nedensellik Analizi”, İktisat İşletme ve Finans, 29(340), 69-94.
• Can, İ. (2018), “Asimetrik Bilginin Türk Bankacılık Sektörü Kredi Piyasasına Etkileri Üzerine Bir Uygulama”, International Journal of Academic Value Studies, 4(19), 351-362.
• Das, P. (2019), Econometrics in Theory and Practice, Analysis of Cross Section, Time Series and Panel Data with Stata 15.1, Singapore: Springer Nature Link, Singapore Pte Ltd.
• Dumitrescu, E.I. & C. Hurlin (2012), “Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels”, Economic Modelling, 29(4), 1450-1460.
• Erataş-Sönmez, F. & Y. Sağlam (2019), “Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Finansal Gelişim ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Panel Nedensellik Analizi”, Sosyoekonomi, 27(42), 87-106.
• Erben-Yavuz, A. vd. (2022), “TFRS 9 ve BDDK Düzenlemelerinin Bankaların Kredi Karşılığı Ayırmadaki Etkilerinin Analizi”, Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(67), 99-114.
• Eren, M.V. (2020), “The Relationship Between External Debt, Internal Debt And Economic Growth: An Empirical Analysis on BRICS-TM Countries”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 276-296.
• Gündüz, H.İ. (2014), “Panel Veri Modellerinde Parametre Homojenlik Testlerinin Performanslarının Karşılaştırılması ve Risk İle Getiri Oranı Arasındaki İlişkinin Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hopoğlu, S. (2019), “Yükselen Ekonomilerde İhracat-İthalat İlişkisi: Bir Panel Nedensellik Analizi”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 24-56.
• Karadağ, M.M. & H. Selimler (2014), “Kredi Değerlendirme Sürecinde Asimetrik Bilgiyi Azaltmaya Yönelik Uygulamalar, Tespit ve Öneriler”, Maliye Finans Yazıları, 1(101), 91-131.
• Karahan, P. & N. Çağlarırmak-Uslu (2018), “Kredi Tayınlamasının Türk Bankacılık Sektöründe Geçerliliğinin Kalman Filtresi Tekniği İle Test Edilmesi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(635), 9-20.
• Kidwell, S.D. et al. (2012), Financial Institutions, Markets, And Money (11th Edition), New Jersey: John Wiley & Sons.
• Köksel, B. & T. Yöntem (2014), “Türk Bankacılık Sektöründe Kredi Tayınlaması: 2002-2013 Dönemi Üzerine Bir Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (43), 107-131.
• Kutlar, A. & M. Sarıkaya (2003), “Asimetrik Enformasyon ve Marjinal Maliyet Fiyatlama Modeli Çerçevesinde Türkiye’de Kredi Tayınlaması ve Faiz Oranlarının Tahmini”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 1-18.
• Lopez, L. & S. Weber (2017), “Testing for Granger Causality in Panel Data”, The Stata Journal, 17(4), 972-984.
• Mishkin, F.S. (2014), The Economics of Money Banking and Financial Markets, Harlow: Pearson.
• Müslümov, A. & G. Aras (2004), “Kredi Piyasalarında Asimetrik Bilgi ve Bankacılık Sistemi Üzerindeki Etkileri”, İktisat, İşletme ve Finans, 19(222), 55-65.
• Okuyan, H.A. (2014), “The Effect of Asymmetric Information on Turkish Banking Sector And Credit Markets”, Revue Économique, 65(5), 699-708.
• Özatay, F. (2022), Kredi Tayınlaması, <https://www.tepav.org.tr/tr/blog/s/7108>, 25.05.2024.
• Pesaran, M.H. & T. Yamagata (2008), “Testing Slope Homogeneity in Large Panels”, Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
• Petek, A. & A. Çelik (2016), “İktisadi Kriz, Asimetrik Bilgi Sorunu ve Türk Bankacılık Sisteminde Kredi Tayınlamasına Yönelik Bir Model Analizi”, içinde: International Conference of Strategic Research in Social Science and Education (134-154).
• Şenyüz, N. (2008), “Kredi Piyasalarında Asimetrik Bilginin Bankacılık Sistemi Üzerindeki Etkileri: “Türkiye Örneği””, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Timur, E. & B. Günay (2022), “Asimetrik Bilgi Sorununun Türkiye Bankacılık Sektörü Kredi Piyasasına Etkisi: Dumitrescu And Hurlin Panel Nedensellik Testi İle Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 72-84.
• Tunçay, C.M. & A. Gökçe (2017), “Asymmetric Information, A Causality Analysis of The Stiglitz -Weiss Model for The Credit Markets, Related to The Textile Sector in Turkey”, Advances in Social Sciences Research Journal, 4(19) 32-43.
• Ünsal, E.M. (2007), Mikro İktisat, Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Yerdelen-Tatoğlu, F. (2020a), Panel Veri Ekonometrisi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Yerdelen-Tatoğlu, F. (2020b), Panel Zaman Serileri Analizi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.