Nöropolitik Verilere Ulaşmanın Siyasal Etik Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 20, 7 - 13, 31.12.2022

Mustafa Aydın

Öz

Son yıllarda, karar verme mekanizması olan beyinin oy verme davranışına çıkan labirentlerine hâkim olmak isteyen politikacılar ve siyaset teorisyenleri, artan bir istekle sinirbilimin iç görülerine ve yeni yaklaşımlarına başvurmaktadır. Multidisipliner bir kavram olan nöropolitika, politik bilimin, psikolojinin, davranış bilimlerin ve nöroloji biliminin verilerini harmanlayarak kitlelerin sosyal ve politik eğilimlerini tespit etmeye çalışan disiplinler arası bir girişimdir. Nöropolitika, hangi motivasyonların kitlelerin oy verme davranışını etkilediğini araştıran, siyasi partilerin ve politikacıların kitleler üzerindeki etki gücüne çalışan, beyinde gözlemlenen dalgalar ile bilinçaltı algıyı ölçerek karar alıcılar ile seçmenler arasındaki etkileşimin verimliliğini ortaya çıkarmayı amaçlayan nörobilimsel bir yaklaşımdır. Bireyin politik yönelimini, nörogörüntüleme yöntemleri ile “okumak”, iki farklı grubun sinirsel aktivitelerinden dünya görüşleri ile ilgili gizli püf noktalara ulaşmak mümkün. Beyinin uyaranlara karşı reaksiyonunun çok yönlü değerlendirilmesinde Elektroensefalogram (EEG), EyeTraking (Göz Tarama), fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) vb. yöntemler kullanılmaktadır. Verilen mesajlara bilinçaltının tepkisini ölçmek için, yüksek frekanslı elektromanyetik darbelerle uyarılan beynin aktif kısımları incelenir. Beynin farklı bölümlerinde meydana gelen elektriksel dalgalanmaların nörometrik ölçümlerinin ya da göz bebeği hareketlerini tespit eden biyometrik ölçümlerin bilgisayara aktarılması ile ortaya çıkan veriler işlenir. Siyasal iletişimde optimal etkinlik arayan politikacılar, doğru söylem, ideal aday ve verimli seçim kampanyaları belirlemede, nörogörüntüleme ölçüm tekniklerinin sunduğu kanıtlara güvenerek, hedef seçmenlere uygun içerik ve iletiler oluşturmayı amaçlamaktadır. Ancak seçmenlerin siyasi eğilimlerini nörogörüntüleme yoluyla belirlemek ya da öğrenmek etik midir sorusu güncelliğini korumaktadır. Karar alıcıların ya da politikacıların politik yönelimin zihinsel mahremiyetini koruyabilecek olgunlukta olup olamayacakları da tartışmalıdır. Sorun şu ki, beyni izlemenin önemli nöroetik etkileri olabilir. Nörogörüntüleme ile politik yaklaşımların kanıtlarına ulaşılırsa, bireyleri belirli amaçlar doğrultusunda manipüle etmek kolaylaşabilir. Sinirbilimin verilerini siyasi liderlerin kamu politikalarını belirlemede kullanabilmeleri, iktidarı ele tutmanın dayanılmaz cazibesi nedeniyle, gücü kötüye kullanma yönünde teşvik edici olabilir. Bu nedenle, nöropolitik araştırmaların seçmenlerin hür iradelerini etkileyebileceği, önyargıları arttırabileceği, geniş halk kitlelerini manipüle edebileceği gerçeği tartışılmakta ve belirli etik kodlamalarla sınırlılıklar getirilmesi tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nöroetik, Nöro-görüntüleme, Nöropolitika, Politik manipülasyon, Politik sinirbilim

Kaynakça

• [1] Haas, I. J., Warren, C., & Lauf, S. J. (2020). Political neuroscience: Understanding how the brain makes political decisions. In Oxford Research Encyclopedia of Politics.
• [2] Schreiber, D. (2017). Neuropolitics: Twenty years later. Politics and the Life Sciences, 36(2), 114-131.
• [3] Dağdemir, E. (2019). NöroPolitika, Politik Eğilimler ve Karar Verme Süreci. http://noroiletisim.blogspot.com/
• [4] Jost, J. T., Nam, H. H., Amodio, D. M., & Van Bavel, J. J. (2014). Political neuroscience: The beginning of a beautiful friendship. Political Psychology, 35, 3-42.
• [5] Chung, D. (2018). Evolutionary Origin of Politics and Political Evolution: Neuropolitics. Journal of Behavioral and Brain Science, 8(10), 538-561.
• [6] Batı, U., & Erdem, O. (2015). Ben bilmem beynim bilir. İstanbul: MediaCat.
• [7] https://embryo.asu.edu/pages/roger-wolcott-sperry-1913-1994
• [8] Oliveira, R.J. Santos, J. H. C. Oliveira, J. B. Rocha and J. M. E. Giraldi,(2015) “Eye Tracking in Neuromarketing: A Research Agenda for Marketing Studies”, International Journal of Psychological Studies; Vol. 7, No. 1; 32 – 42,
• [9]Yücel, A., & Coşkun, P. (2018). Nöropazarlama Literatür İncelemesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 157-177.
• [10] Değirmen, G. C., & ŞARDAĞI, E. (2016). Nöropazarlama uygulamalarının etik bağlamında değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (25), 140-160.
• [11] Ruanguttamanun, C. (2014). Neuromarketing: I put myself into a fMRI scanner and realized that I love Louis Vuitton ads. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 148, 211-218.
• [12] Ungureanu, F., Lupu, R. G., Cadar, A., & Prodan, A. (2017, October). Neuromarketing and visual attention study using eye tracking techniques. In 2017 21st international conference on system theory, control and computing (ICSTCC) (pp. 553-557).
• [13] Stanton, S. J., Sinnott-Armstrong, W., & Huettel, S. A. (2017). Neuromarketing: Ethical implications of its use and potential misuse. Journal of Business Ethics, 144(4), 799-811. [14] Randall, K. (3 Kasım 2015). Neuropolitics, where campaigns try to read your mind. New York Times.
• [15] Rawnaque, F. S., Rahman, K. M., Anwar, S. F., Vaidyanathan, R., Chau, T., Sarker, F., & Al Mamun, K. A. (2020). Technological advancements and opportunities in Neuromarketing: a systematic review. Brain Informatics, 7(1), 1-19.
• [16] Yücel, A., & Şimşek, A. İ. (2018). Tüketici Davranışlarını Analiz Etmede Nöropazarlama Yöntem ve Araçlarının Kullanımı. İnönü University International Journal Of Social Sciences (Inıjoss), 7(1), 118-142.
• [17] Oon, H. N., Saidatul, A., & Ibrahim, Z. (2018, August). Analysis on Non-linear features of electroencephalogram (EEG) signal for neuromarketing application. In 2018 International Conference on Computational Approach in Smart Systems Design and Applications (ICASSDA) (pp. 1-8).
• [18] Girişken, Y., (2015)., “Gerçeği Algıla”, İstanbul: Beta.
• [19] Fieser, J. Internet Encyclopedia of Philosophy. (n.d.). [online] Internet Encyclopedia of Philosophy. Available at: http://www.iep.utm.edu/ethics/ E.T: 01.02.2021
• [20] Çobanoğlu, N. (2020). Bireysel, profesyonel, toplumsal, bilimsel ve siyasal etiği yeniden sorgulatan Covid-19 pandemisi. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(Special Issue on COVID 19), 36-42.
• [21] Eken, A. (2017) “Sosyal Beyni” Anlamak İçin Disiplinlerarası Yeni Yaklaşımlar. Pivolka, Ekim, Cilt: 7, Sayı: 25
• [22] Petlach, M. A. R. T. I. N. (2019). Ideology and neuroscience: A very apt connexion?. International Journal of Interdisciplinary Social Science Studies, 5.
• [23] Scheufele, D. (2018). (New) political interfaces in the life sciences. Politics and the Life Sciences, 37(1), 78-87.
• [24] Rantalainen, L., ve Gurung, B. (2014), A Critical Comparison Between The Marketing And Propaganda Methods Developed By Edward Bernays And Modern Neuromarketing Methods. Laurea University of Applied Sciences Bachelor’s Thesis. Leppävaara, Otaniemi.
• [25] Svoboda, E. (2018). The “neuropolitics” consultants who hack voters’ brains. MIT Technology Review [Online], URL: https://www. technologyreview. com/s/611808/the-neuropolitics-consultants-whohack-voters-brains/.
• [26] Amadio, J., Bi, G. Q., Boshears, P. F., Carter, A., Devor, A., Doya, K., ... & Singh, I. (2018). Neuroethics questions to guide ethical research in the international brain initiatives. Neuron, 100(1), 19-36.
• [27] Turkarslan, A.(2020) Neuromarketing in Politics: The Ethics of a New Age. The journal of the Iyna February Vol.3 Issue2,23-26