READING OĞUZ ATAY'S " UNUTULAN" STORY IN THE CONTEXT OF GADAMERIAN HERMENEUTICS

Year 2024, , 1322 - 1337, 31.12.2024

Yusuf Aydoğdu , İnci Çağdaş Aslan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1557421

Abstract

Hermeneutics is an important approach in literary theory and criticism, focusing on analyzing a text with the aims of interpretation, explanation, and exegesis. Over time, it has evolved into a multifaceted method that emphasizes language, historical context, the author’s intent, and the reader's experiences in the process of understanding the meaning of texts. With roots in Ancient Greece, the term itself is derived from the Greek verb "hermeneuein," meaning "to interpret" or "to explain," and during that period, it was often associated with the messenger god Hermes. Hermes, as the figure who mediated communication between the gods and humans, became a symbol of hermeneutics as he delivered and made sense of divine messages.
In the subsequent period, hermeneutics was examined and deepened in the context of the relationship between meaning and language by thinkers like Plato and Aristotle. It later gained further prominence in Christianity as a critical method of study. In the Bible, the statement: “In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God,” underscores the notion that meaning originates with the Word, but the essential task is to interpret and understand this Word, making hermeneutics indispensable.
In the modern era, the theory was particularly shaped in the 19th century by German philosophers Friedrich Schleiermacher and Wilhelm Dilthey, and was further developed by thinkers such as Martin Heidegger and Hans-Georg Gadamer. Hermeneutics posits that the reader plays an active role in understanding a text, and each act of reading creates a new meaning. Gadamer’s two-volume work Truth and Method deepened modern debates on hermeneutics, arguing that interpretation is not merely explanation but also a dialogic process.
This study aims to interpret and analyze Oğuz Atay's short story Unutulan ("The Forgotten") within the framework of Gadamerian hermeneutics, focusing on how its complex narrative world compels the reader to engage in the effort of understanding the text, thus reflecting Gadamer's ideas of meaning-making.

Keywords

Hermeneutics, Schleiermacher, Dilthey, Gadamer, Oğuz Atay, Story, Unutulan

Gadamerci Hermeneutik Kuram Bağlamında Oğuz Atay’ın “Unutulan” Öyküsü

Abstract

Hermeneutik, edebiyat kuramı ve eleştirisinde önemli bir yaklaşım olup bir metni; açımlama, yorumlama, şerh etme gibi amaçlar bakımından incelemeye odaklanmış, daha sonraki süreçte metinlerin anlamını anlamaya çalışırken dil, tarihsel bağlam, yazarın niyeti ve okuyucunun deneyimlerine de vurgu yapmaya başlayan çok yönlü bir yönteme dönüşmüştür. Kökeni Antik Yunan'a dayanan ve kelimenin kendisi, Yunanca "hermeneuein" (yorumlamak, açıklamak) fiilinden türetilmiş olan hermeneutik, bu dönemde genellikle haberci tanrı Hermes ile ilişkilendirilmiş ve Hermes, Tanrılar ile insanlar arasında iletişimi sağlayan, mesajları taşıyan ve bu mesajları anlamlandıran bir figür olarak hermeneutiğin sembolü haline dönüşmüştür. Sonraki süreçte Platon ve Aristo ile birlikte anlam-dil ilişkisi bağlamında ele alınan ve daha da derinleşen hermeneutik, Hristiyanlıkta da önemli bir inceleme yöntemi olarak öne çıkar. İncil’de yer alan: ”Başlangıçta söz vardı. Söz Tanrı’yla birlikteydi ve söz Tanrı’ydı” ifadeleri bağlamında mananın önce sözle başladığı, ancak esas olanın bu sözü anlamlandırmak ve yorumlamak olduğu düşüncesi hermeneutiği vazgeçilmez kılmıştır. Modern dönemde ise bu kuram, özellikle 19. yüzyılda Alman filozofları Friedrich Schleiermacher ve Wilhelm Dilthey tarafından şekillendirilmiş ve daha sonra Martin Heidegger ve Hans-Georg Gadamer gibi düşünürler tarafından daha da geliştirilmiştir. Hermeneutik, okuyucunun metni anlama sürecinde aktif bir rol oynadığını ve her okuma eyleminin yeni bir anlam yaratabileceğini savunur. Gadamer'in iki ciltlik Hakikat ve Yöntem adlı eseri, hermeneutik üzerine modern tartışmaları derinleştirerek yorumlamanın yalnızca bir açıklama değil, aynı zamanda diyalojik bir süreç olduğunu ortaya koymuştur.
Bu çalışma da Çağdaş Türk edebiyatının aykırı ve önemli isimlerinden biri olan Oğuz Atay’ın “Unutulan” adlı öyküsünü içerisinde barındırdığı karmaşık kurgu dünyası ile okuru metni anlamlandırma çabasına sevk etmesi bakımından Gadamerci hermeneutik anlayışı ile çerçevesinde yorumlamayı ve anlamlandırmayı amaçlamaktadır.

Keywords

Hermeneutik, Schleiermacher, Dilthey, Gadamer, Oğuz Atay, Öykü, Unutulan

References

• Atay, Oğuz (2023). Korkuyu Beklerken. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bilen, Osman. (2002). Çağdaş Yorum Bilim Kuramları. Ankara: Kitabiyat Yayınları.
• Gadamer, Hans-George (2009). Hakikat Ve Yöntem 2. Cilt. Hüsamettin Arslan, İsmail Yavuzcan (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Kılıçkaya, Derya. (2016). “Oğuz Atay’ın “Unutulan” Ve Korkuyu Beklerken” Hikâyelerinde Gotik Unsurlar”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı. 7/1, s. 685- 696.
• Kurucu, Nesligül. (2021). “Oğuz Atay’ın Öykülerinde Bireyin Eşyaya Yabancılaşması”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 35, s. 185-198.
• Özlem, Doğan (1995). Hermeneutik (Yorum Bilim) Üzerine Yazılar. Ankara: Ark Yayınevi.
• Palmer, Richard E. (2008) Hermönitik. İbrahim Görener (Çev.). İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Taşdelen, Vefa. (2007). “Çağdaş Hermeneutiğe Doğru: Schleiermacher ve Genel Hermeneutik”. Felsefe Dünyası Dergisi, S. 2, s. 46.
• Toprak, Metin (2016). Hermeneutik ve Edebiyat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Toprakkaya, Arslan (2020). Antik Yunan’dan Günümüze Hermeneutik. İstanbul: Nobel Yayınları.