XIV. Yüzyılda Yusuf Meddah "Maktal"ında Halk Edebiyatının İzleri ("Maktalı-Huseyin" Mesnevisi Örneği)

Year 2021, Volume: 6 Issue: 2, 476 - 481, 28.08.2021

Sevinc Ağayeva

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.935736

Abstract

Edebiyat türü “maktal” Araplardan edebiyata geldi. Sonra Perslere, sonra da Türk edebiyatına geçti. Peygamber zamanında ve ondan sonra savaşlar ve trajedileri "maktal" olarak adlandırıldı. Arapça maktal kelimesi, "bir kişinin öldürüldüğü ve öldürüldüğü yer anlamına gelir. XIV.Yüzyıl örnekleri daha zengindir ve araştırma için bazı malzemeler sağlar. Yusuf Meddah'ın tarihin karanlığında kaybolan mesnevisi “Maktalı Hüseyin” ile tanışmamız, eserin Azerbaycan'ın XIV.Yüzyıl edebiyat dilini ve tarih dilbilgisini incelemek ve zenginliği, epik şiir tarihinin temaları, biçimleri ve türleri açısından özel bir önem taşıdığını göstermektedir. Eser aynı zamanda şiir türünün edebiyat tarihimize gelişini ve gelişimini incelemek için zengin materyal sağlar. Klasik edebiyatın Poetik eserleri, anlam kapasitesi, türlerin çeşitliliği ve şiirsel manzaralarıyla her zaman araştırma konusu olmuştur.
Klasik Azerbaycan-Türk şiir dilinin, özellikle sözlük yapısı ve sözlük dili bağlamında alıntı kullanımının niteliğinin incelenmesi, düşünceler için ilginç bir malzeme sağlar. Ödünç verme şairinin kullanımının özgüllüğü, bu soruna yaklaşımının özgünlüğü ortaya çıkarılmıştır. XIV.Yüzyıl ana dili örneklerinden olan “Maktalı-Hüseyin” mesnevisi herkesin anlayabileceği bir dilde yazılmıştır. Bu şiir örneğinde Azerbaycan-Türkçe kelimeleri arapça ve farsça kelimelerle birlikte geliştirilmekte ve bu fikrin daha anlaşılır olmasına yardımcı olmaktadır. Mesnevi'de türetmelerden daha çok Azerbaycan-Türkçe kelimelerin olduğu da unutulmamalıdır.

Keywords

Azerbaycan-Türk edebiyatı, halk edebiyatı, maktal, orta çağ, mesnevi türü, destan şiiri, tahlil

Traces of Folk Literature in the "Maqtal" of Yusif Maddah in the XIV century (in Based on the "Maqtali-Hussein" Masnavi)

Abstract

Literary genre “maqtal” came to literature from the arabs. Then it passed to the persians, and then to Turkish literature. During the time of the prophet and after him, wars and their tragedies were called as "maqtal." The arabic word maqtal means "the place where a person is killed and when he is killed." The XIV century specimens are richer than this one and gives some materials for research. An acquaintance with Yusuf Maddah's masnavi of “Maqtali Hussein”, which disappeared in the darkness of history, shows that the work is special importance in terms of studying the literary language and historical grammar of the XIV century of Azerbaijan, as well as the richness of themes, forms and genres of the history of epic poetry. The work also provides rich material for studying the arrival and development of the genre of poetry in our literary history. Poetik works of classical literature has always been the object of research with the capacity for meaning, the diversity of genres, and the poetic landscapes.
The analysis of the classical Azerbaijani-turkic poetic language in particular their dictionary structure and character of use of loans in a context of dictionary language gives an interesting material for reflections. Specificity of use by the poet of loans, originality of its approach to this problem is found out. Native language examples of the XIV century the masnavi of “Maqtali-Hussein” is written in a language that everyone can understand, that is written in the vernacular. Azerbaijani words are developed together with arabic and persian words in this example of poetry, and helps to make the idea more understandable. It should also be noted that there are more Azerbaijani-Turkish words in the Masnavi than derivations.

Keywords

Azerbaijani-turkic literature, folk literature, maqtal, middle-age century, masnavi genre, epic poetry, analysis

References

• Mahammad Fuzuli (2005). Works. In six volumes. I v., Baku: East-West
• Özçelik, Kenan (2008). Yusuf-ı Meddâh ve Maktel-i Hüseyn (İnceleme-Metin-Sözlük) Unpublished Master Thesis. Ankara: Ankara University, Social Sciences İnstitute İslamic History and Arts (Turkish İslamic Literature) Department