HUMOR IN ORHAN VELİ POEMS WITHIN THE CONTEXT OF THE “THEORY OF INCOMPATIBILITY”

Year 2023, Volume: 8 Issue: 3, 881 - 896, 30.12.2023

Musa Eraslan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1372007

Abstract

Many genres related to laughter have been evaluated under the title of "humor" for many years. İn this respect, humor represents a general approach that includes discourse types such as irony and satire, whose boundaries have been tried to be determined by recent theoretical studies. However, although many of the discourses containing criticism, ridicule and insult are related to humor, it is a narrative choice focused on making you laugh and entertain. The reason why humor is often associated with irony and satire is that these genres make a lot of use of it, in other words, the element of laughter. Laughter, which is a human characteristic, appears in various forms. The most preferred of these, both in daily life and in the literary field, is the laughter that occurs when the logical flow of the expression is disrupted, the expression is created astonishment or the expression ends in an unexpected way. This kind of laughter observed in the formation of humor is called the “incompatibility theory”. Turkish literature has a rich history of humor, as it can be mentioned that there is humor in the literary accumulation of every nation for a long time. One of the poets who benefited most from humorous discourse in the Republican phase of Turkish literature is Orhan Veli Kanık, the leader of the Garip movement. It is seen that the poet, who can find almost every kind of humorous discourse in his poems, mostly exemplifies the humor (the theory of incompatibility) originating from incompatibility.

Keywords

Humor, Incompatibility Theory, Turkish Literature, Poetry, Orhan Veli Kanık

Uyumsuzluk Kuramı Bağlamında Orhan Veli Şiirlerinde Mizah

Abstract

Gülmeye bağlı birçok tür, uzun yıllar boyunca “mizah” başlığı altında değerlendirilir. Bu itibarla mizah, aslında yakın zamanlardaki teorik çalışmalarla sınırları tayin edilmeye çalışılan ironi ve hiciv gibi söylem türlerini de içine alan genel bir yaklaşımı temsil eder. Ancak her ne kadar eleştiri, alay ve hakaret içeren söylemlerin birçoğu mizahla ilintilense de o, daha çok güldürüp eğlendirmeye odaklı bir anlatım tercihidir. Mizahın genellikle ironi ve hicivle birlikte anılmasının nedeni ise bu türlerin ondan, bir başka deyişle gülme unsurundan, çokça yararlanmasından ileri gelir. İnsanî bir özellik olan gülme çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Hem gündelik yaşamda hem de yazınsal alanda bunlardan en çok tercih edileni ise ifadede mantıksal akışın bozulması, şaşkınlık yaratılması ya da ifadenin beklenilmez bir şekilde bitirilmesi ile ortaya çıkan gülmelerdir. Mizahın teşekkülünde gözlenen bu tür gülmeler, “uyumsuzluk kuramı” olarak adlandırılır. Öteden beri her ulusun edebiyat birikiminde mizahın varlığından söz edilebileceği gibi Türk edebiyatı da zengin bir mizah geçmişine sahiptir. Türk edebiyatının Cumhuriyet evresinde mizahî söylemden en çok istifade eden şairlerinden birisi de Garip hareketinin önderi Orhan Veli Kanık’tır. Şiirlerinde mizahî söylemin hemen her çeşidine rastlanan şairin en çok da uyumsuzluktan kaynaklı mizahı (uyumsuzluk kuramını) örneklediği görülür.

Keywords

Mizah, uyumsuzluk kuramı, Türk edebiyatı, şiir, Orhan Veli Kanık

References

• Cebeci, Oğuz (2016). Komik Edebi Türler Parodi Satir ve İroni. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Eker, Gülin Öğüt (2009). İnsan Kültür Mizah Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Eşitti, Şakir (2019). “Dijital Yeniden Üretim Çağında Katılımcı Siyasal Mizah ve Parodi Habercilik: ‘Resmigaste’ Üzerine Bir İnceleme”. Yalçın Kâhya (Ed.), Mizah Kitabı içinde (s. 49-92). İstanbul: Tedev Yayınları.
• Fırat, Tahsin Emre (2020). “Mizahın Arka Sokakları: Gülmece Kültürü ve Argo Üzerinden Karikatürü Yeniden Okumak”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(2), s. 289-310.
• Kâhya, Yalçın (2019). “Ön Söz”. Yalçın Kâhya (Ed.), Mizah Kitabı içinde (s. 7-10). İstanbul: Tedev Yayınları.
• Kanık, Orhan Veli (2016). Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.