Bağlanma stilleri, ilişkilere ilişkin bilişsel çarpıtmalar, kişilerarası ilişki tarzları ve kişilik özelliklerinin evlilik uyumunu yordamadaki rolünün incelenmesi

Yıl 2018, Sayı: 40, 89 - 120, 27.06.2018

Gülin Yazıcı Çelebi , Hatice Odacı

https://doi.org/10.21560/spcd.v18i38117.356353

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmada bağlanma stilleri, ilişkilere ilişkin
bilişsel çarpıtmalar, kişilerarası ilişki tarzları ve kişilik özelliklerinin
evlilik uyumunu yordama düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın
çalışma grubunu Trabzon’da yaşayan 423 (Kadın=220, Erkek=203) evli birey oluşturmuştur.
Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Evlilik Uyumu Ölçeği, Yakın
İlişkilerde Yaşantılar Envanteri, İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar
Ölçeği, Kişilerarası Tarz Ölçeği ve Eysenck Kişilik Anketi kullanılmıştır. Veri
analizi için; Spearman Korelasyon Katsayısı ve çoklu doğrusal regresyon analizi
tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda; evlilik uyumu ile kişilik
özelliklerinden nörotizm, bağlanma boyutlarından kaçınma ve kaygı, kişilerarası
ilişki tarzları alt boyutlarından öfkeli tarz ve küçümseyici alaycı tarz,
ilişkilere ilişkin bilişsel çarpıtma alt boyutlarından yakınlıktan kaçınma
boyutu arasında anlamlı ilişkiler olduğu bulgulanmıştır. Çoklu regresyon
analizi sonuçları; kişilik özelliklerinden nörotizmin ve bağlanma boyutlarından
kaçınmanın ve boşanmayı düşünmüş olup olmamanın evlilik uyumunu yordadığını, ancak
dışadönüklüğün, psikotikliğin, kaygının, 
kişilerarası ilişki tarzlarının, ilişkilere ilişkin bilişsel
çarpıtmaların ve çocuk sahibi olup olmama durumunun evlilik uyumunu
yordamadığını göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Evlilik uyumu, bağlanma stilleri, ilişkilere ilişkin bilişsel çarpıtmalar, kişilerarası tarz

InvestIgatIon of the predIctIve role of attachment styles, cognItIve dIstortIons about relatIonshIps, Interpersonal relatIonshIp styles and personalIty traIts on marItal adjustment

Öz

In this research
the aim was to investigate the prediction levels of attachment styles,
cognitive distortions about relationships, interpersonal relationship styles
and personality traits for marital adjustment. The study group for the research
comprised 423 married individuals (female=220, male=203) living in Trabzon. A
personal information form, marital adjustment scale, experiences in close
relationships inventory, interpersonal cognitive distortions scale,
interpersonal style scale and Eysenck personality questionnaire were used to
collect data. The Spearman correlation coefficient and multiple linear
regression analysis techniques were used for data analysis. The results of the
research found that there were significant correlations between marital
adjustment and the personality trait of neuroticism, the attachment dimensions
of avoidance and anxiety, the interpersonal relationship style sub-dimensions
of anger and dismissive contemptuous and the interpersonal cognitive distortion
sub-dimension of avoiding intimacy. Multiple regression analysis results showed
the personality trait of neuroticism and attachment style of avoidance and
whether divorce was considered or not predicted marital adjustment. However,
extraversion, psychosis, anxiety, interpersonal relationship styles, cognitive
distortions about relationships and having children or not did not predict
marital adjustment.

Anahtar Kelimeler

Marital adjustment, attachment styles, cognitive distortions related to relationships, interpersonal style, personality traits

Kaynakça

• Addis, J., & Bernard, M.E. (2002) Marital adjustment and irrational beliefs. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 20(1), 3-13.
• Ainsworth, M.D.S. (1991). Attachments and other affectional bonds across the life cycle. In: C. M. Parkes, J. Stevenson-Hinde & P. Marris (eds.), Attachment across the life cycle. New York: Routledge.
• Akram, H., & Malik, N. (2011). Relationship between personality traits and marital adjustment of teachers. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(4), 718-724.
• Amato, P.R., & Hohmann-Marriott, B. (2007). A comparison of high and low distress marriages that end in divorce. Journal of Marriage and Family, 69(3) 621-638.
• Aydemir, Ö., & Köroğlu,E (2012). Psikiyatride kullanılan klinik ölçekler. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Balkan-Kaya, İ. (2009). Bağlanma stillerinin evlilik ilişkisi üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Balsamo, D.L., Deese, M.A., Kiefer, J.G., & Armstrong, P.J. (2013). Marital satisfaction in relation to age and number of children. University of North Georgia. 18th Annual Research Conference.
• Banse, R. (2004). Attachment style and marital satisfaction: Evidence for dyadicconfiguration effects. Journal of Social and Personal Relationships, 21, 273–282.
• Baron, K.G., Smith, T.W., Butner, J., Nealey-Moore, J., Hawkins, M.W., & Uchino, B.N. (2007). Hostility, anger, and marital adjustment: concurrent and prospective associations with psychosocial vulnerability. Journal of Behavioral Medicine, 30, 1-10.
• Bartholomew, K., & Horowitz, L.M. (1991) Attachment styles among young adults: a test of a four category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226- 244. Beck, J. (2001). Bilişsel terapi temel ilkeler ve ötesi. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Belsky, J., & Pensky, E. (1988). Marital change across the transition to parenthood. Marriage and Family Review, 12,133–156.
• Bouchard, G., Lussier, Y., & Sabourin, S. (1999). Personality and marital adjustment: utility of the five–factor model of personality. Journal of Marriage and the Family, 61, 651-660.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1, Attachment. New York: Basic Books. Bozkurt, S. (2006). Temas biçimleriyle bağlanma stilleri ve kişilerarası şemalar arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bradbury, T.N., & Fincham, F. (1993). Assessing dysfunctional cognition in marriage: A reconsideration of the relationship belief inventory. Psychological Assesment, 5, 92-101.
• Brennan, K.A., Clark, C.L., & Shaver, P.R. (1998). Self-report measurement of adult romantic attachment: An integrative overview. In J.A. Simpson & W.S. Rholes (Eds.), Attachment theory and close relationships (pp. 46-76). New York: Guilford Press.
• Brennan, K., & Shaver, P.R. (1995). Dimensions of adult attachment, affect regulation, and romantic relationship functioning, Personality and Social Psychology Bulletin, 21(3), 267-283.
• Bretherton, I. (1992). The origins of attachment theory: John Bowlby and Mary Ainsworth. Developmental Psychology, 28(5), 759.
• Buren, A.V. & Nowicki, S. (1997). Awareness of interpersonal style and self-evaluation.The Journal of Social Psychology, 137, 429-434.
• Butzer, B., & Campell, L. (2008) Adult attachment, sexual satisfaction and relationship satisfaction: A study of married couples. Personal Relationships, 15, 141-154.
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyükşahin, A. (2007). Yakın ilişkilere bağlanım: Bilişsel ve davranışsal olarak ilişkiyi sürdürme mekanizmaları. Türk Psikoloji Yazıları, 10(19), 55-75
• Chen, Z., Tanaka, N., Masayo, U., Hıramura, H., Shikai, N., Fujihara, S., & Kitamura, T. (2007). The role of personalities in the marital adjustment of Japanese couples. Social Behavior and Personality, 35(4), 561-572.
• Collins, N.L. & Read, S.J. (1990) Adult attachment, working models and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 644-663.
• Costa, P.T., & McCrea, R.R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality andIndividual Differences,13, 653-665.
• Çakmak-Tolan, Ö. (2015). Evlilik Uyumunun Kişilik Özellikleri, İlişkiye dair inançlar ve çatışma çözüm stilleri bağlamında yordanması. Yayınlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Ebenuwa-Okoh, E.E. (2008). Personality variables as correlates of marital adjustment among married persons in Delta State of Nigeria. Educational Research and Review, 3(8), 275-279.
• Emmelkamp, P.M.G., Krol, B., Sanderman, R., & Rüphan, M. (1987). The assessment of relationship beliefs in a marital context. Personal İndividual Differences, 8(6),775-780.
• Epstein, N., Baucom, D.H., & Rankin, L.A. (1993). Treatment of marital conflict: A cognitive–behavioral approach. Clinical Psychology Rewiev, 13(1), 45–57.
• Erişti, A. (2010). Bağlanma stilleri, kişilik özellikleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
• Erwin, P., Salter, K., & Purves, D. (2001). Attachment style, family and romantic relationships. Pschological Reports, 88, 1251–1252.
• Feeney, J.A. (1994). Attachment style, communication patterns and satisfaction across the life cycle of marriage. Personal Relationships, 1, 333–348.
• Feeney, J.A. (2002). Attachment-related dynamics: What can we learn from self-reports of avoidance and anxiety. Attachment and Human Development, 4, 193-200.
• Feeney, J., & Hohaus, L. (2001). Attachment and spousal caregiving. Personal Relationships, 8, 21-39.
• Feeney, J.A., & Noller, P. (1990). Attachment style as a predictor of adult romantic relationships, Journal of Personality and Social Psychology, 58, 281-291.
• Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS (4th ed.). London: Sage Publications.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
• Fraley, R.C., & Shaver, P.R. (2000). Adult romantic attachment: theoretical developments, emerging controversies and unanswered questions. Review of General Psychology, 4, 132-154.
• Francis, L.J., Brown, L.B., & Philipchalk, R. (1992). The development of an abbreviated form of the Revised Eysenck Personality Questionnaire (EPQR-A): Its use among students in England, Canada, the USA and Australia. Personality and Individual Differences, 13, 443-449.
• Grav, I., & Doll, J. (2003). Effects of attachment styles on the experience of equity heterosexual couples relationships. Experimental Pschology, 50(4), 298-310.
• Günay, O. (2000). Evlilik uyumu ile kişisel düşünme modelleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Güngör, H.C. (2007). Evlilik doyumunu açıklamaya yönelik bir model geliştirme. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Güven, N., & Sevim, S. (2007). İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve algılanan problem çözme becerilerinin evlilik doyumunu yordama gücü. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 49-61.
• Hamamcı, Z. (2003). Bilişsel davranışçı yaklaşımla bütünleştirilmiş psikodrama uygulamasının kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve temel inançlar üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(19),7-13.
• Hamamcı, Z. (2005). Dysfunctional reletionship belief in marital satisfaction and adjustment. Social Behavior and Personality, 33(4), 313–328.
• Hamamcı, Z., & Büyüköztürk, Ş. (2003) İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ölçeği, ölçeğin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(25). 107-111.
• Hatch, D.L. (2008). Factors that influence the association between adult attachment and marital satisfaction. PhD Dissertation, Utah State University, Utah.
• Hazan, C., & Shaver, P.R.(1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 511-524.
• Hazan, C., & Shaver, P.R. (2000). Psikolojinin alt alanları bağlanma: yakın ilişkilerle ilgili araştırmalar için bir çerçeve. Çev. Dönmez, A. Türk Psikoloji Bülteni. 6(16), 29-50.
• Hisli Şahin, N., Durak-Batıgün & A., Koç, V. (2011). Kişilerarası tarz, kendilik algısı, öfke ve depresyon. Türk Psikiyatri Dergisi, 22 (1), 17-25.
• İmamoğlu, S. (2008). Genç yetişkinlikte kişilerarası ilişkilerin, cinsiyet, cinsiyet rolleri ve yalnızlık algısı açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Istanbul.
• Juang, S.H., & Tucker, C.M. (1991). Factors in marital adjustment and their interrelationships: A Comparison of taiwanese couples in America and caucasion american couples. Journal Of Multicultural Counseling And Development, 19(1) 22–31.
• Kansız, M., & Arkar, H. (2011). Mizaç ve karakter özelliklerinin evlilik doyumu üzerine etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry, 12, 24-29.
• Karancı, N., Dirik, G., & Yorulmaz, O. (2007). “Eysencik kişilik anketi gözden geçirilmiş kısaltılmış formunun (EKA-GGK) Türkiye’de geçerlik ve güvenilik çalışması.” Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 1-8.
• Kiesler, D.J. (1983). The 1982 Interpersonal circle: A taxonomy for complementarity in human transactions. Psychological Review, 90, 185–214.
• Kirkpatrick, L.A., & Davis, K.E. (1994). Attachment style, gender, and relationship stability: A longitudinal analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 66, 502-512.
• Kobak, R.R., & Hazan, C. (1991). Attachment in marriage: Effects of security and accuracy of working models, Journal of Personality and Social Psychology, 60, 861-869.
• LaFollette, H. (1997). Kişisel ilişkiler: Sevgi, kimlik ve ahlak. Çev. F. Lekesizalın. İstanbul: Ayrıntı.
• Locke, H. J., & Wallace, K. M. (1959). Short marital adjustment and prediction tests: Their reliability and validity. Marriage and Family Living, 21, 251–255.
• Malkoç, B. (2001). İletişim şekilleri ile evlilik uyumu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi. Ankara.
• Malouff, J., Thorsteinsson, E., Schutte, N., Bhullar, N., & Rooke, S. (2010). The five factor model of personality and relationship satisfaction of intimate partners: A meta-analysis. Journal of Research in Personality, 44, 124-127.
• Metts, S., & Cupach, W.R. (1990). The influence of relationship beliefs and problemsolving responses on satisfaction in romantic relationships. Human Communication Research, 17(1), 170-185.
• Mikulincer, M., Erev, I. (1991). Attachment style and the structure of romantic love, British Journal of Social Psychology, 30(4), 273-291.
• Nichols, W. (2005). The first years of marital commitment. M.Harway, (Ed.). Handbook of Couples Therapy. USA: John Wiley & Sons, Inc.
• Özden, M.S. (2013). Önceden edinilmiş ve sonradan kazanılmış gelişim özelliklerinin evlilikteçiftuyumuileilişkisi.Yayınlanmamışdoktora tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Özer, A., & Cihan-Güngör, H. (2012). Yükleme tarzları, bağlanma stilleri ve kişilik özelliklerine göre evlilik uyumu. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 11-24.
• Özgüven, İ.E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: Pdrem Yayınları
• Özmen Süataç, A. (2010). Evlilik uyumunun kişilerarası tarz ve öfke açısından araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Sharif, F., Soleimani, S., Candidate, Mani, A., & Keshavarzi, S. (2013). The effect of conflict resolution training on marital satisfaction in couples referring to counseling centers in Shiraz, Southern Iran. International Journal of Community Based Nursing and Midwifery,1, 26-34.
• Simpson, J.A. (1990). İnfluence of attachment styles on romantic relationships, Journal of Personality and Social Psychology, 59, 971–980.
• Solmuş, T. (2003). Romantik Bağlanma II: İlişkisel değişkenler ve ilişki süreci. Türk Psikoloji Bülteni, 28-29.
• Sullivan, B. F., & Schwebel, A. I. (1995). Relationship belief and expectations of satisfaction in marital relationships: implications for family practitioners. Family Journal, 3(4), 298-305.
• Sümer, N. (2006). Yetişkin bağlanma ölçeklerinin kategoriler ve boyutlar düzeyinde karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 1–22.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte uyum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P, Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 7(1), 50-57.
• Tutarel-Kışlak, Ş., & Çavuşoğlu, Ş. (2006). Evlilik uyumu, bağlanma biçimleri, yüklemeler ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Aile ve Toplum Dergisi, 3(9), 61-68.
• Türkçapar, H. (2011 ). Bilişsel terapi. Ankara, HYB Yayıncılık
• Twenge, M.J., Campbell, K.W., & Foster, A.C. (2003). Parenthood and marital satisfaction: A Meta analytic review. Journal Of Marriage And Family. 65(3), 574– 583
• Verderber, R.F., & Verderber, H.S. (1995). Interact: Using İnterpersonal Communication Skills. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Co.
• Waters, E., & Cummings, E.M. (2000). A Secure base from which to explore close relationships. Child Development, 71(1), 164-72.