SUCCESSFUL AGING IN PLACE FROM THE PERSPECTIVE OF THE ELDERLY

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 55, 399 - 427, 29.06.2022

Emine Akbayrak , Ümmügülsüm Aysan

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1053840

Cited By: 6

Öz

The demographic transformation and social change experienced in our country in recent years has brought up the issue of where the elderly will spend the rest of their lives. Aging in place is a care model developed as an alternative to institutional care in developed countries where the elderly population is dense, with its positive effects on the physical and psychological well-being of the elderly and its low cost. In order for this model to be applicable for our country, it is essential to determine the opinions and service expectations of the elderly. However, no study has been found in the literature in which successful aging in place is discussed from the perspective of the elderly. The aim of this study is to examine the perceptions of the elderly regarding successful aging and their attitudes towards aging in place. The research was carried out with 20 (10 female, 10 male) elderly adults in Kadıkoy district of Istanbul. Semi-structured interview technique was used and the data were analyzed by content analysis method using MAXQDA application. According to the findings obtained; most of the elderly people in the research group have very positive attitudes towards their aging periods. Being married and professional experience contribute positively to the successful aging process. Social relationships, health, independence and an active life were deemed necessary for successful aging. Aging in place, on the other hand, is preferred by the majority of the elderly and is associated with successful aging. For successful aging in place, physical and social environment designed for the elderly and home support services are considered essential.

Anahtar Kelimeler

Successful aging, aging in place, physical environment, social environment, technology

YAŞLI PERSPEKTİFİYLE YERİNDE VE BAŞARILI YAŞLANMA

Öz

Son yıllarda ülkemizde yaşanan demografik dönüşüm ve toplumsal değişim yaşlıların yaşamının geri kalanını nerede geçireceği konusunu gündeme getirmiştir. Yerinde yaşlanma, yaşlıların fiziksel ve psikolojik iyi oluşları üzerindeki olumlu etkileri ve düşük maliyetiyle yaşlı nüfusun yoğun olduğu gelişmiş ülkelerde kurumsal bakıma alternatif olarak geliştirilmiş bir bakım modelidir. Bu modelinin ülkemiz için uygulanabilir olmasında, yaşlıların düşünceleri ve hizmet beklentilerini belirlemek elzemdir. Ancak literatürde yerinde ve başarılı yaşlanmanın yaşlı perspektifiyle ele alındığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada amaç; yaşlıların başarılı yaşlanmaya dair algılarının ve yerinde yaşlanma ile ilgili tutumlarının incelenmesidir. Araştırma İstanbul’un Kadıköy ilçesinde 20 (10 kadın, 10 erkek) yaşlı yetişkinle gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmış, veriler MAXQDA uygulaması kullanılarak içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; araştırma grubundaki çoğu yaşlının kendi yaşlanma dönemlerine ilişkin tutumları oldukça olumludur. Evli olmak ve mesleki deneyim başarılı yaşlanma sürecine olumlu katkı sağlamaktadır. Sosyal ilişkiler, sağlık, bağımsızlık ve aktif yaşam başarılı yaşlanma için gerekli görülmüştür. Yerinde yaşlanma ise yaşlıların çoğunluğu tarafından tercih edilmekte ve başarılı yaşlanma ile ilişkilendirilmektedir. Yerinde başarılı yaşlanma için yaşlıya uygun düzenlenmiş fiziki ve sosyal çevre ile evde destek hizmetleri elzem görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Başarılı yaşlanma, yerinde yaşlanma, fiziksel çevre, sosyal çevre, teknoloji

Kaynakça

• Akça, G., (2019). 60 Yaş Üzeri Bireylerde Başarılı Yaşlanma Düzeyini Etkileyen Kişisel Değişkenlerinin Analizi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi) İstanbul, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı.
• Baltacı, A., (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 231-274.
• Baysal, H. Y., Aktaş, B., Bakan, B. A., (2020). An investigation of the relationship between ageing in place and successful ageing in elderly individuals, Psychogeriatrics Journey, 20(4), 473-479.
• Beard, J. R., Blaney, S., Cerda, M., Frye, V., Lovasi, G. S., Ompad, D., Rundle, A., Vlahov, D., (2009). Neighborhood characteristics and disability in older adults, Journal of Gerontology: Social Sciences, 64(2), s.252–257.
• Berg, L., Lune, H., (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Konya: Eğitim Yayinevi.
• Bowling A, Dieppe P, (2005). What is successful ageing and who should define it?, Bmj, 331(7531), 1548-1551.
• Carver, L. F., Beamish R., Phillips, S., (2018). Successful Aging: Illness and Social Connections, Geriatrics, 3 (3), s.1-7. Cook, D. J., (2006). Health Monitoring and Assistance to Support Aging in Place, Journal of Universal Computer Science, 12(1), 15-29.
• Cook DJ, Crandall AS, Thomas BL, Krishnan NC., (2013). CASAS: A Smart Home in a Box, 46(7):10.1109/MC.2012.328, doi: 10.1109/MC.2012.328.
• Çakmak, C., (2014). Yerinde Yaşlanma Olgusunun Konut Mekân Kullanımı Açısından İrdelenmesi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi), İstanbul, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çapçıoğlu, İ., Alpay, H., (2019). Çevresel Gerontoloji Bağlamında ‘yerinde Yaşlanma’nın Temel Belirleyicileri ve Aktif Yaşlanma Süreciyle İlişkisi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1949-1966.
• Demir Erbil, D., Hazer, O., (2021). Yaşlıların Günlük Yaşam Aktivitelerinin ve Sosyal Ağlarının Başarılı Yaşlanmaya Etkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), s.1846-1857.
• Dörter, S. S., (2014). Huzurevinde ya da yerinde yaşlanmayı tercih eden yaşlı bireylerde yaşadıkları çevre ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki (Yayınlanmış yüksek lisans tezi) İstanbl, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Düzenli, T., Alpak, E., (2017). Yaşlıların Kentsel Açık Mekân Kullanımlarının İncelenmesi: Trabzon Kenti Örneği, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10 (2), 1-8.
• Esendemir, Ş., (2016), Türkiye’de Yerinde Yaşlanma ve Mekân Gerontolojisinin Temel Parametreleri, Sosyoloji Dergisi, 36(2), 411-429.
• Fänge, A. M., Oswald, F., Clemson, L., (2012). Aging in Place in Late Life: Theory, Methodology, and Intervention, Journal of Aging Research, Article ID 547562, https://doi.org/10.1155/2012/547562.
• Gerstorf, D., Ram, N., Goebel, J., Schupp, J., Lindenberger, U., Wagner, G. G., (2010), Where People Live and Die Makes a Difference: Individual and Geographic Disparities in Well-Being Progression at the End of Life, Psychology and Aging, 25(3), 661–676.
• Glass, T. A., Seeman, T. E., Regula Herzog, A., Kahn, R., Berkman, L. F., (1995). Change in Productive Activity in Late Adulthood: MacArthur Studies of Successful Aging, The Journals of Gerontology: Series B, Cilt:50B(2), s. 65–76
• Görgün Baran, A., Koçak Kurt, Ş., Serdar Tekeli, E., (2017). Yaşlıların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma, İletişim Kuram ve Araştrma Dergisi, Sayı 45, 1-24.
• Grove, H., (2021). Ageing as well as you can in place: Applying a geographical lens to the capability approach, Social Science and Medicine, 288 (2021)113525, https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113525.
• Gürer, A., (2021). Ülke Örnekleri ile Evde Bakım Hizmetlerine Genel Bakış, Journal of Health Services and Education, 5(1): 20-25.
• Ilbay, A. B., Yiğit, Y., Özişli, Ö., (2016). Emeklilerin Yaşam Doyumu ve Rehberlik İhtiyacı İlişkisi: Sakarya Örneği, İş'te Davranış Dergisi, 1(1), 36-47.
• İçli, G., (2010). Yaşlılar ve yaşlılığın değerlendirilmesi: Denizli ili üzerine niteliksel bir araştırma, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2010(1), 1-13.
• Jylhä, M., Lumme-Sandt, K., (2015). Perceptions by the oldest old of successful aging, Vitality 90+ Study, Journal of Aging Studies, 32, 50-58.
• Kaçıra, E. N., (2020). Yaşlı Bireylerde Kişilik Özellikleri Başarılı Yaşlanma ve Ego Bütünlüğünün Psikolojik Uyum Üzerindeki Etkisi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi) Aksaray, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kahana, E., Kelley-Moore, J., Kahana, B., (2012). Proactive aging: A longitudinal study of stress, resources, agency, and well-being in late life, Aging Mental Health, 16(4), 438-451.
• Kalınkara, V., Arpacı, F., (2013). Yerinde yaşlanma, VII. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 23-25 Mayıs 2013, Karabük, s.74-80.
• Kalınkara, V., Başıbüyük, G. Ö., Ay, F., (2016). Yaşlıların Geronteknolojik Ürünleri Kabule Yönelik Tutumları, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9, 1-19.
• Kütmeç Yılmaz, C., (2020). Yaşlı Bireylerde Yerinde Yaşlanma ile Başarılı Yaşlanma ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, Sağlık ve Toplum Dergisi, 3, 38-48.
• Li, X., Wang, J., Dong, S., Fu, J., Liu, J., (2020), The Influence of Disabilities in Activities of Daily Living on Successful Aging: The Role of Well-Being and Residence Location, Frontiers in Public Health, 7(417), s. 1-4.
• Maraşi, A., (2018). Yerinde yaşlanma için akıllı ev stratejileri (Yayınlanmış yüksek lisans tezi) İstanbul, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Momtaz, Y. A., İbrahim, R., Hamid, T. A., Yahaya, N., (2011). Sociodemographic predictors of elderly's psychological well-being in Malaysia, Aging Mental Health, 15(4):437-445.
• Nazlı, A., (2016). Yaşlanma, birey ve toplum: Yaşlanmaya sosyolojik bakış Ege Tıp Dergisi, 2016; 55 (Ek Sayı), 1-5.
• Oswald, F., Jopp, D., Rott, C., Wahl, H.-W. (2010). Is Aging in Place a Resource for or Risk to Life Satisfaction?, The Gerontologist, 51(2), 238–250.
• Öğüt, S., Öğüt Düzen, K., Polat, M., (2017). Huzurevlerinde Yaşayan Yaşlıların Yerinde Yaşlanma Konusundaki Duygu ve Düşünceleri, Manisa CBU Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 522-526.
• Özmete, E., Dinç, B., (2020). Yaşlıların “Göç ve Yerinde Yaşlanma” Bağlamında Kentsel Dönüşüm ile İlgili Değerlendirmeleri, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20 (46), 197-234.
• Özsungur, F., (2018). Yaşlıların Teknoloji Kabul ve Kulanım Davranışlarının Başarılı Yaşlanma Üzerindeki Etkilerinin Analizi: Adana ili Örneği (Yayınlanmış doktora tezi) Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rogers, R. G., Rogers, A., Belanger, A., (1992). Disability-Free Life among the Elderly in the United States: Sociodemographic Correlates of Functional Health, Journal of Aging and Health, 4(1), 19-42.
• Rowe, J., Kahn, R., (1997), Successful Aging, The Cerontological Society of America, The Gerontologist, 37(4), 433-440.
• Ryff, C. D., (1989). Beyond Ponce de Leon and life satisfaction; new direction in quest of successful aging, International Journal of Behavior Development, 12(1), 5–55.
• Salamane, L. C., Martins, E. L., Lucchetti, G., Lucchetti, A. L., (2021), Factors associated with successful aging in Brazilian community-dwelling older adults: When physical health is not enough, Geriatric Nursing Dergisi, 42(2), s.372-378.
• Sloane-Seale, A., Kops, B., (2010). Older adults’ participation in education and successful aging: Implications for university continuing education in Canada. Canadian Journal of University Continuing Education, 36(1), s.1-29.
• Şimşek, H., Yıldırım A., (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık - Sosyal Bilimler Dizisi.
• Tekindal, M., Uğuz Arsu, Ş., (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 153- 182.
• Tunçer, M., (2017). Kentsel Yaşlanma ve Kent Hakkı: Kadıköy’deki Yaşlıların Kentsel Alan Deneyimleri, Senex Lisansüstü Yaşlılık Çalışmaları Kongresi Yıllığı, 1.Baskı, 17-32.
• Tümer, A., Dönmez, S., Gümüşsoy, S., Balkaya, N., A., (2021), The relationship among aging in place, loneliness, and life satisfaction in the elderly in Turkey, Perspect Psychiatr Care, 2021;1–8, https://doi.org/10.1111/ppc.12855.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistiklerle Yaşlılar (2020). Erişim Tarihi:12.09.2021,https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2020-37227.
• Vural, R., Özen, M., Yazıcı, S., (2018), Başarılı Yaşlanma Algısı: Farklı Yaş Gruplarından Bireylerin Yaşlılığa Bakışı, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27 (5), 305-316.
• Vural Yüzbaşı, D. ve Künüroğlu, F. (2020). Öz-şefkat, sağlıklı yaşlanma ve öz-şefkate ilişkin müdahale programları, Nesne Dergisi, 8(16), 143-157.
• Wiles JL, Leibing A, Guberman N, Reeve J, Allen RE., (2012). The meaning of "aging in place" to older people, Gerontologist, 52(3), 357-66.
• World Health Organization (WHO), (2004). A glossary of terms for community health care and services for older persons. Geneva: World Health Organisation, Erişim Tarihi:26.09.2021, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/68896/WHO_WKC_Tech.Ser._04.2.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Yazıcı, S., (2018). Başarılı Yaşlanma Algısı: Farklı Yaş Gruplarından Bireylerin Yaşlılığa Bakışı, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(5), s.305-316.
• Yılmaz, T., Olgun, R., Şavklı, F. (2016). Yaşlı Bireylerin Park Kullanım Tercihleri Üzerine Bir Çalışma, Inonu University Journal of Arts and Design, 6(14), 1-10.
• Yoldaş, A. F., (2019). 60 Yaş Üstü Kişilerde Başarılı Yaşlanma ile Yaşam Kalitesi ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi, Uzmanlık Tezi, Erişim Tarihi: 04.05.2021.