SOSYAL HİZMET BAĞLAMINDA KORUYUCU AİLE SİSTEMİNE İLİŞKİN BİBLİYOMETRİK BİR ANALİZ

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 65, 795 - 818, 27.12.2024

Ethem Ali Dölek , Mehmet Zafer Danış , İhsan Kutlu

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1552377

Öz

Bu çalışmada, Web of Science (WOS) veri tabanında yer alan koruyucu aile sistemi konulu yayınların bibliyometrik açıdan analiz edilmesi amaçlanmıştır. Literatürde pek çok bibliyometrik çalışma bulunmakla birlikte, koruyucu aile sistemiyle ilgili mevcut durumu değerlendiren bir çalışmaya rastlanmamıştır. Korunma ihtiyacı olan çocuklar, bireysel, toplumsal, siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan önemli etkilere sahip olduğundan, bu konunun bilimsel açıdan derinlemesine incelenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma ile koruyucu aile sistemine ilişkin yapılmış çalışmaların, bibliyometrik analiz yöntemi kullanılarak nicel veriler ışığında sistematik bir özetinin çıkarılması ve bu konuda çalışan araştırmacılara genel bir perspektif sunulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, son beş yılda (2019-2023) WOS veri tabanında "foster family care" anahtar kelimesiyle yapılan arama sonucunda 1437 çalışma belirlenmiş ve analiz edilmiştir. Yayınların genel dağılımı açıklandıktan sonra, eş oluşum ve ortak atıf analizleri VOSviewer yazılımı kullanılarak görselleştirilmiştir. Analiz sonuçları, koruyucu aile sistemi hakkında en fazla yayının 2020 yılında yapıldığını göstermektedir. Yayınların büyük bir kısmı sosyal hizmet alanındaki makalelerden oluşurken, en çok yayına sahip ülkenin ABD olduğu, Washington Üniversitesi'nin ise en çok yayına sahip kurum olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, VOSviewer yazılımı ile yapılan analizde en sık kullanılan anahtar kelimelerin "foster care" (koruyucu bakım), "child welfare" (çocuk refahı), "out-of-home care" (ev dışı bakım), "kinship care" (akrabalık bakımı) ve "child protection" (çocuk koruma) olduğu ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, koruyucu aile sistemine dair yapılan araştırmaların kapsamını ve eğilimlerini ortaya koyarak, bu alanda daha sonra yapılacak çalışmalar için önemli bir referans kaynağı niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

KORUYUCU AİLE, KORUYUCU BAKIM, ÇOCUK REFAHI, EV DIŞI BAKIM, AKRABALIK BAKIMI

BIBLIOMETRIC ANALYSIS OF THE FOSTER FAMILY SYSTEM IN THE CONTEXT OF SOCIAL WORK

Öz

This study focuses on a bibliometric analysis of publications related to the foster family care system within the Web of Science (WOS) database. Although bibliometric studies are prevalent, there is a lack of research specifically addressing the current status of the foster family care system. Given the significant impacts of child protection issues on individuals, society, politics, the economy, and culture, a comprehensive scientific evaluation is essential. The goal of this study is to systematically summarize research on foster family care, providing a broad perspective for scholars in the field.The analysis covered 1,437 studies published from 2019 to 2023, identified through the keyword "foster family care" in the WOS database. Following an overview of publication distribution, co-occurrence and co-citation analyses were performed using VOSviewer software. Findings reveal that 2020 had the highest number of publications. The majority of these were articles in social work, with the United States leading in publication count and the University of Washington as the top institution. The VOSviewer analysis also identified "foster care," "child welfare," "out-of-home care," "kinship care," and "child protection" as the most frequently used keywords. This study provides a thorough overview of research trends and scope in foster family care, offering valuable insights for future research in this domain.

Anahtar Kelimeler

FOSTER FAMILY, FOSTER CARE, CHILD WELFARE, OUT OF HOME CARE, KINSHIP CARE

Kaynakça

• Al, U., Sezen, U., ve Soydal, İ. (2019). Türkiye’nin bilimsel yayınlarının sosyal ağ analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Proje Raporları. No: 110K044, Ankara.
• Aylan, S. (2021). Seyahat acenteciliği konulu uluslararası makalelerin bilim haritalama tekniği ile bibliyometrik analizi: Scopus veri tabanı örneği, Turizm Akademik Dergisi, 8 (2), 15-36.
• Bywaters, P., and Bilson, A. (2020). Born into care: Evidence of a failed state. Children and Youth Services Review, 116, 105164.
• Canali, C., Maurizio, R., and Vecchiato, T. (2016). Foster care: motivations and challenges for foster families. Social Work and Society, 14(2).
• Certel, N. (2019). Koruyucu aile derneklerine üye olan koruyucu ailelerin bu modele ilişkin deneyim ve değerlendirmeleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 147-165.
• Chadegani, A. A., Salehi, H., Yunus, M., Farhadi, H., Fooladi, M., Farhadi, M., ve Ebrahim, N. A. (2013). A comparison between two main academic literatüre collections: Web of science and scopus data bases. Asian Social Science, 9(5), 18-26.
• Chipungu, S. S., and Bent-Goodley, T. B. (2004). Meeting the challenges of contemporary foster care. The future of children, 14(1), 75-93.
• Çocuk Koruma Kanunu (2005). Kanun Numarası: 5395. Kabul Tarihi: 03.07.2005.
• Danvila-del-Valle, I., Estévez-Mendoza, C., and Lara, F. J. (2019). Human resource straining: a bibliometric analysis. Journal of Business Research, 101, 627-636.
• Demir, Y. E., ve Gedik, M. (2022). Engelli kavramı ile ilgili akademik yayınların VOSviewer ile bibliyometrik analizi. Toplumsal Politika Dergisi, 3(1), 12-25.
• Demir, Y., Çiftçi, G. E., ve Tüfekçi, İ. (2023). Kadına yönelik ekonomik istismara ilişkin bibliyometrik bir analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 13(1), 552-572.
• Dettlaff, A. J., and Boyd, R. (2020). Racial disproportionality and disparities in the child welfare system: Why do they exist, and what can be done to address them? The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 692(1), 253-274.
• Dirik, D., Eryılmaz, İ., ve Erhan, T. (2023). Post-truth kavramı üzerine yapılan çalışmaların VOSviewer ile bibliyometrik Analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4(2), 164-188.
• Erbay, E., ve Çalış, N. (2021). Türkiye’de koruyucu aile hizmetlerine yönelik uzman görüşleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 439-462.
• Erdal, L. (2014). Türkiye’de sosyal politika ve koruyucu aile hizmet modeli. Sosyoekonomi Dergisi, 2, 171-192.
• Evci, N. ve Yeşiltaş N. (2021). Eğitimde bilgisayar okuryazarlığı çalışmalarının bibliyometrik bir analizi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 223-242.
• Font, S. A., and Maguire-Jack, K. (2020). The scope, nature, and causes of child abuse and neglect. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 692(1), 26-49.
• İzci, L. (2020). Türkiye ve İngiltere’de koruyucu aile sisteminin karşılaştırması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, 140-163.
• Karataş, K. (2007). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(2), 7-19.
• Kılıç, C. (2021). Engellilere yönelik sosyal hizmet uygulamaları: Bibliyometrik haritalama. ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5, 1-18.
• Klee, L., Kronstadt, D., and Zlotnick, C. (1997). Foster care's youngest: A preliminary report. American Journal of Orthopsychiatry, 67, 290–299.
• Koruyucu Aile Yönetmeliği (2012). Kanun Numarası: 28497. Kabul Tarihi: 14.12.2012.
• Kulüp, B. ve Aysan, Ü. (2024). Sosyal hizmette sanat terapisi: R programı ile bibliyometrik analiz. Toplum ve Sosyal Hizmet, 35(4), 631-659. DOI: 10.33417/ tsh.1442305.
• Martínez, M. A., Cobo, M. J., Herrera, M., and Herrera-Viedma, E. (2015). Analyzing the scientific evolution of social work using science mapping. Research On Social Work Practice, 25(2), 257-277.
• Özbesler, C. (2009). Koruyucu aile hizmetlerinde değerlendirme süreci. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 16(16), 86-94.
• Özköse, H. (2017). Yönetim bilişim sistemleri alanının Türkiye ve Dünya’daki bibliyometrik analizi ve haritası (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü, Yönetim Bilişim Sistemleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Özşahin, F. (2012). Korunmaya muhtaç çocuklar: Trabzon ili örneği üzerine bir alan araştırması (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Rhodes, K., Cox, E. M., Orme, J. G., and Coakley, T. (2006). Foster parent's reasons for fostering and foster family utilization. J. Soc. and Soc. Welfare, 33, 105.
• Sosyal Hizmetler Kanunu (1983). Kanun Numarası: 2828. Kabul Tarihi: 24.05.1983
• Tabak, A., Barbak, A., ve Öztürk, T. (2016). Kamu politikası disiplininin kavramsal gelişimini bibliyometri kullanarak anlamak mümkün mü? 1980-2014 döneminin bilimsel haritalama analizi. Lefke Avrupa Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 117-143.
• Tezel, Z., Demirel, B., ve Kaya, Z. Ş. (2018). Ailelerin koruyucu aile olmaya karar vermelerinde etkili olan etmenler ile koruyucu aile olmanın anlam ve önemi. Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Dergisi, 19(43), 15-36.
• URL 1, (2024). https://aile.gov.tr/koruyucuaile/illere-gore-koruyucu-aile-istatistikleri/Erişim Tarihi: 13.07.2024.
• URL 2, (2024). https://www.aile.gov.tr/media/161229/e-bulten-mart-2024-16.pdf Erişim Tarihi: 13.07.2024.
• Üstüner, S., Erol, N., ve Şimşek, Z. (2005). Koruyucu aile bakımı altındaki çocukların davranış ve duygusal sorunları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(3), 130-140.
• Van Eck, N. J. (2011). Methodological advances in bibliometric mapping of science (No. EPS-2011-247-LIS).
• Van Nunen, K., Li, J., Reniers, G., and Ponnet, K. (2017). Bibliometric analysis of safety culture research. Safety Science, 108, 248–258.
• Wulczyn, F., Daro, D., Fluke, J., Feldman, S., Glodek, C., and Lifanda, K. (2010). Adapting a systems approach to child protection: Key concepts and considerations. New york: UNICEF.
• Yazıcı, E. (2014). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile bakım yönteminde yeni yaklaşımlar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2), 247-270.
• Yıldırımalp, S., ve Hız, Ö. (2018). Türkiye’de çocuk refahı bağlamında korunmaya muhtaç çocuklara sunulan bir hizmet: koruyucu aile hizmeti. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 95-114.
• Yılmaz, M. (1999). Kütüphane ve bilgibilimi açısından bibliyometrinin önemi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yolcuoğlu, İ. (2011), Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum Dergisi, 5(18), 43-57.
• Zan, B. U. (2019). Doğrudan atıf, ortak atıf ve bibliyografik eşleşme yaklaşımlarına dayalı olarak araştırma alanlarının değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 501-516.