TÜRKİYE’DE BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENİ YETİŞTİRME ÇABALARI VE ÖNCÜ KURULUŞLAR (1908-1930)

Year 2020, Volume: 18 Issue: Spor Tarihi Özel Sayı, 73 - 105, 19.05.2020

Tolga Şinoforoğlu

https://doi.org/10.33689/spormetre.724325

Cited By: 1

Abstract

Bu çalışmanın amacı 1908-1930 yılları arasında Türkiye’de beden eğitimi öğretmeni yetiştirme çabalarını, düşünsel ve kurumsal bağlamda incelemektir. Beden eğitimi dersleri, Tanzimat Dönemi sonrası yapılan reformların eğitimdeki yansımaları kapsamında 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren okul ders programlarına jimnastik adı altında girmiştir. Beden eğitiminin, özellikle II. Meşrutiyet sonrası hükümetin beden politikalarıyla uyuşması, süreç içerisinde tüm okul müfredatlarında dersin yer almasını sağlamıştır. Ancak ülkede yeterli sayıda kalifiye öğretmenin bulunmaması başlıca sorunu teşkil etmiş ve bu durum beden eğitimi öğretmeni yetiştirmeye yönelik çalışmaları beraberinde getirmiştir. Bu kapsamdaki ilk deneme, Selim Sırrı [Tarcan] Bey tarafından 1908’de özel bir okul olan Terbiye-i Bedeniye Mektebi’dir. Kurucusunun İsveç’e gitmesi sonucu okul amacına ulaşamayarak 1909 sonbaharında kapanmıştır. Balkan Savaşları sonrası idari erklerin beden eğitimi alanında yaşadığı bilinçlenmenin ardından, beden eğitimi öğretmenleri, öğretmen okulları bünyesinde yetiştirilmek istenmiştir. 1910’dan itibaren üstlendiği kritik görevlendirmelerle Selim Sırrı Bey daha önce örneği görülmemiş biçimde alana özel bir yükseköğretim kurumu açma girişimlerine 1913’de başlamıştır. Terbiye-i Bedeniye Darülmuallimini adındaki kurum 1914’de tüm hazırlıkları tamamlanmasına rağmen I. Dünya Savaşı’nın başlaması nedeniyle açılamamıştır. Cumhuriyet’e devredilen özlem, Atatürk ve hükümetinin beden eğitimine verdiği değerin etkisiyle nihayete ermiştir. Selim Sırrı Bey’in, 1923’de yapılan I. Heyet-i İlmiye’ye sunduğu layiha neticesinde Ankara’da bir yükseköğretim kurumu açılması kararlaştırılmıştır. Ancak okul inşaatına zamanında başlanamaması sonucu, ihtiyacı karşılamak adına 1926’da İstanbul’da bir Terbiye-i Bedeniye Mektebi/Kursu açılmıştır. Bahsi geçen okul Türkiye’de alanına özel düzenli eğitim veren ve beden eğitimi öğretmeni yetiştiren ilk kurumdur. İlk üç yılında beden eğitimi öğretmeni, son yılında ise beden eğitimi müfettişleri yetiştiren kurumda, 1926-1930 yılları arasında 148 erkek ve 63 kadın olmak üzere toplam 211 beden eğitimi öğretmeni yetiştirilmiştir. Gerekli öğretmen ihtiyacının karşılanması ve Ankara’da açılacak okulun inşaatına başlanması nedeniyle kurum 1930’da kapatılmıştır. Ankara’da bahsi geçe kurum olan Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü Beden Terbiyesi Şubesi, 1932-1933 tedrisat yılının ikinci döneminde eğitim vermeye başlamıştır.

Keywords

Beden eğitimi

References

• Akın, Y. (2004). Gürbüz ve yavuz evlatlar: Erken Cumhuriyet’te beden terbiyesi ve spor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akyüz, Y. (2009). Türk eğitim tarihi MÖ 1000 - MS 2009. (14. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Ali Kemal. (1908, 21 Aralık). Terbiye-i bedeniye. İkdam, s. 1, sü. 1-3.
• Altıncı spor konferansı. (1909). Musavver Muhit, 1(11), 172-173.
• Altunya, N. (2006). Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Andı, M. F., Taşcıoğlu, Y. ve Yorulmaz, H. (1999). Mektuplarla Tevfik Fikret ve çevresi. İstanbul: İBB Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Arıkan, R. (1995). Araştırma teknikleri ve rapor yazma. Ankara: Tübitay Ltd. Şti.
• Arlı, M. ve Nazik, M. H. (2004). Bilimsel araştırmaya giriş. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Arun, C. (1990). Türkiye’de Cumhuriyet Devrinde beden eğitimi öğretmeni yetiştirme çabaları ve aşamaları. Spor Bilim, (1), 9-13.
• Askeri Terbiye-i Bedeniye Mektebi Talimatı. (1914). İstanbul: Matbaa-i Askeriye.
• ATASE (1312-19). Askerlik Safahat Belgesi. Selim Sırrı Bey.
• Avrupa’ya tahsile gidecek gençlerimiz. (1925, 8 Ocak). Vatan, s. 1.
• Az zamanda çok büyük bir netice. (1927). Milliyet, 2 (543), s. 1, sü. 2-3, s. 2, sü. 2.
• Aziz, A. (1994). Araştırma yöntemleri-teknikleri ve iletişim. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1944, 6 Nisan). Selim Sırrı Tarcan. Yeni Adam, s. 2.
• Beden terbiyesi. (1930, 5 Şubat). Cumhuriyet, s. 5.
• Beden terbiyesi, Çapa’daki kurslar. (1930, 21 Haziran). Cumhuriyet, s. 2, sü. 3.
• Beden Terbiyesi Kursu imtihanı. 1930, 5 Mayıs). Cumhuriyet, s. 4.
• Beden Terbiyesi Kursu’nda imtihanlar yolsuz mu oldu? (1929, 2 Temmuz). Cumhuriyet, s. 2.
• Beden Terbiyesi Mektebi’nde. (1929, 18 Ocak). Cumhuriyet, s. 1, sü. 1-2.
• Beşikçi, M. (2010). Son dönem Osmanlı harp tarihi ve “topyekün savaş” kavramı. Toplumsal Tarih, 26(198), 62-69.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de eğitim bilimleri tarihi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Birinci konferansımız. (1908). Resimli Kitap, 1(4), s. 395-396.
• BOA, Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO) (31.S.1327). 3511-263276.
• BOA, Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO) (24.R.1328). 3744-280793.
• BOA, Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO) (02.Ca.1329). 3888-291563.
• BOA, Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO) (09.Ca.1329). 3891-291765.
• BOA, Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO) (12.Ca.1329). 3892-291866.
• BOA, Dosya Usulü İradeler Tasnifi (DUİT) (14.Ş.1333). 96/43_3, 6.
• BOA, Hariciye Nezareti Hukuk Müşavirliği İstişare Odası (HR.HMŞ.İŞO.) (16 Nisan 1327). 236-105.
• BOA, İradeler, Harbiye (İ.HB.) (23.R.1328). 28-1328/R-259.
• BOA, İradeler, Meclis-i Mahsus (İ..MMS.) (26.R.1328). 138-1329/R-15.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (19.R.1326). 1056-20.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (01.Za.1328). 1163-61.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (29.L.1329). 1175-95.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (21.Za.1331). 1191-35.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (25.M.1332). 1193-56.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (22.S.1332). 1194-51.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (25.L.1333). 1211-53.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (19.Z.1336). 1235-107.
• BOA, Maarif Nezâreti Evrakı Mektubi Kalemi (MF. MKT.) (11.Ca.1334). 1214-83.
• BOA, Zaptiye Nezareti Belgeleri (ZB.) (28 Temmuz 1324). 620-113.
• BOA, Zaptiye Nezareti Belgeleri (ZB.) (02 Ağustos 1324). 490-105.
• BOA, Zaptiye Nezareti Belgeleri (ZB.) (14 Ağustos 1324). 325-103.
• Bu hafta Çapa’daki Kız Muallim Mektebi’nde Terbiye-i Bedeniye Kursu Maarif Vekili Necati Bey’in huzuruyla küşad edilmiştir.(1926). Haftada Bir Gün, 1 (5), 1.
• Büyük Gazi’nin kıymetli nutukları. (1926). Ayın Tarihi, 10(30), 1602-1607.
• Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimat Nizamnâmesi. (1916). Tedrisât Mecmuası, 5(30-5), 3-9.
• Darülmuallimin Mektebini ziyaret. (1920). Spor Alemi, 28(4), 8-9.
• Dün Rumen terbiyei bedeniye talebesinden 100 kişi şehrimize geldi. (1929, 25 Mayıs). Cumhuriyet, s. 2.
• Dünkü İdman Şenliği fevkalade bir intizam ile icra edildi. (1928, 12 Mayıs). İkdam, s. 1, sü. 2-5, s. 3, sü. 2-3.
• Dünkü şenliklerde kızlarımız büyük tekamül gösterdi. (1928, 12 Mayıs). Cumhuriyet, s.1, sü. 1-4.
• École de culture physique. (1908, 21 Aralık). Stamboul, s. 3, sü. 3.
• Engin, V. (2003). Mekteb-i Sultani. İstanbul: Galatasaraylılar Derneği.
• Ergin, O. N. (1977). Türk maarif tarihi. (Cilt I-V), İstanbul: Eser Matbaası.
• Ergün, M. (1982a). Emrullah Efendi: Hayatı, görüşleri, çalışmaları. A. Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXX(1-2), 7-36.
• Ergün, M. (1982b). II. Meşrutiyet devrinde medreselerin durumu ve ıslah çalışmaları. A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXX(1-2), 59-89.
• GCI (1909). Kungl. Gymnastiska Centralinstitutets, direktion lärare och elever 1909-1910. Stockholm: Tryckeri-Aktiebolaget.
• GCI (1925). Kungl. Gymnastiska Centralinstitutets, direktion lärare och elever 1925-1926. Stockholm: Kungl. Hovboktryckeriet Iduns Tryckeri A-B.
• GCI (1926). Kungl. Gymnastiska Centralinstitutets, direktion lärare och elever 1926-1927. Stockholm: Kungl. Hovboktryckeriet Iduns Tryckeri A-B.
• Gençlik ve Spor Bakanlığı. (1974). Atatürk Diyorki, Ankara: Gençlik ve Spor Bakanlığı.
• Gündüz, M. (2010). Gelenek ve modernlik arasında bir eğitimci: Satı Bey ve Fenn-i Terbiye adlı eseri üzerine bir inceleme. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 1392-1415.
• Gündüz, M. (2012). Mustafa Satı Bey ve eğitim bilimi. Ankara: Otorite Yayınları.
• Gürgün, A. (2019). Gençlik ve Spor Bayramı’nı yaratanlar. https://www.aydinlik.com.tr. Erişim Tarihi: 07.11.2019.
• Heyet-i İlmiye. (1923, 15 Temmuz). Hakimiyet-i Milliye, s. 3-4.
• Heyet-i İlmiye: Şimdiye kadar neler yaptı? (1923, 17 Ağustos). Hakimiyet-i Milliye, s. 1.
• Heyet-i İlmiyenin müsbet neticelerinden: Terbiye-i bedeniye hakkında mühim bir layiha. (1923, 7 Ağustos). Hakimiyet-i Milliye, s. 2.
• Heyet-i İlmiyenin teşebbüslerinden. (1923, 15 Ağustos). Hakimiyet-i Milliye, s. 3.
• İdman Bayramı 16 Mayıs'ta yapılacak. (1930, 4 Mayıs). Cumhuriyet, s. 4.
• İdman şenlikleri dün muvaffakıyetle yapıldı. (1931, 16 Mayıs), Cumhuriyet, s. 1, 5.
• İkinci İdman Şenliği. (1929, 18 Mayıs). İkdam, s. 1.
• İlan-ı mühim. (1908). Musavver Muhit, 1(9), s. 145, sü. 3.
• İlan-ı mühim. (1908). Resimli Kitap, 1(5), s. 517, sü. 3.
• INA, (16 Haziran 1930). Selim Sırrı Bey, referans mektubu.
• [İnançalp], M[ehmed] Cevdet. (1916). Darülmuallimin yetmişinci sene-i devriyesi münasebetiyle verilen konferans. Tedrisat Mecmuası, 6(1-33), 175-200.
• İstanbul’da Fincancılar Yokuşunda Terbiye-i Bedeniye Mektebi ve Muallim Selim Sırrı Bey. (1908) Şura-yı Ümmet, (48-140), 7.
• İstanbul’da Rıza Paşa Yokuşu’nda Muallim Selim Sırrı Bey’in Terbiye-i Bedeniye Mektebi. (1908). Resimli Kitap, 1(4), s. 298-299 arasında B, sü. 2.
• İstanbul Kız Muallim Mektebi müdüriyetinden. (1926, 21 Ekim). Cumhuriyet, s. 5, sü. 1.
• İstanbul Terbiye-i Bedeniye Mektebi’nde talim ve ders Gören Muallimlerimizden İkisi. (1927). Resimli Perşembe, 2(96), 1.
• Jimnastik şenlikleri. (1929, 18 Mayıs). Milliyet, s. 1.
• Jimnastik şenlikleri yapıldı. (1930, 24 Mayıs). Cumhuriyet, s. 1.
• Kafadar, O. (1997). Türk eğitim düşüncesinde batılılaşma. Ankara: Vadi Yayınları.
• Kafkas, Y. (1984). İlk İdman Şenliklerinde İsveçli jimnastikçi. Yıllar Boyu Tarih, 5(12), 26-29.
• Kilyos kampında hayat nasıl geçiyor? (1929, 15 Temmuz). Cumhuriyet, s.3.
• Kilyos’ta beden terbiyesi kursu kampı bugün açılıyor. (1929, 6 Temmuz). Cumhuriyet, s.2.
• La révolution Turque. (1908). L’Illustration, 66(3418), 141.
• Liseler Mübayaat Komisyonu’ndan. (1926). Cumhuriyet, s. 5, sü. 5.
• Maarif haberleri. (1928, 11 Şubat). Cumhuriyet, s. 4, sü. 2.
• Maarif kadrosu. (1923, 8 Ekim). İkdam, s 3, sü. 7.
• Maarif ve mekteplerde, Beden terbiyesi kursları. 1930, 4 Eylül). Cumhuriyet, s. 2.
• Maarif ve mekteplerde, Beden Terbiyesi Kursu’nda. (1930, 19 Ocak). Cumhuriyet, s. 2.
• Maarif ve mekteplerde, Terbiyei Bedeniye Kursu’nda. (1929, 30 Haziran). Cumhuriyet, s.2.
• Maarif ve mekteplerde, Terbiyei Bedeniye Kursu’ndaki hadise hakkında Selim Sırrı B. ne diyor? (1929, 17 Temmuz). Cumhuriyet, s. 2.
• Maarif Vekili mühim beyanatta bulundu. (1926, 21 Ekim). Cumhuriyet, s. 1, sü. 5-6, s. 2, sü. 1-2.
• Maarif Vekili Terbiye-i Bedeniye Kursu’nda. (1928, 21 Mart), Cumhuriyet, s. 3, sü. 5.
• Maarif Vekili terbiye-i bedeniyeye ehemmiyet veriyor. (1926, 6 Nisan). Cumhuriyet, s. 1, sü. 5-6, s. 2, sü. 2.
• Maarif Nezareti’nde: Süleymaniye Terbiye-i Bedeniye Darülmuallimini. (1914, 30 Ocak). Tasvir-i Efkâr, s. 2.
• MEBA (1932). Selim Sırrı Bey hizmet cetveli.
• Meclis’te Maarif Vekili’nden istizah. (1923, 2 Ekim). İkdam, s. 2, sü. 5.
• M[ehmet] F[etgeri] Ş[oenu] (1926). Mekteplerde terbiye-i bedeniye mümkün mü? Maç, 1(2), 5-8. Mektepliler İdman Bayramı. (1929, 18 Mayıs), Cumhuriyet, s. 1.
• Mektepler Spor Bayramı. (1929, 18 Mayıs), Akşam, s. 1.
• Mekteplerin jimnastik şenlikleri. (1930, 24 Mayıs). Akşam, s. 1-2.
• Muallim Selim Sırrı Bey’in Rıza Paşa Yokuşu’nda kâin Terbiye-i Bedeniye Mektebi. (1324). Musavver Muhit, 1(2), 97.
• Muhaberat-ı aleniye (1908). Resimli Kitap, (3), s. 298-299 arasında B, sü. 2.
• Mühim bir konferans. (1908, 26 Aralık). Yeni Gazete, s. 4.
• Öztürk, C. (1996). Atatürk devri öğretmen yetiştirme politikası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Procés-Verbal du congrés international de l'éducation physique. (1911). Copenhague: Imprimerie de J. H. Schultz.
• Resimli Kitap. (1909). Resimli Kitap. 1(6), s. 633, sü. 2.
• Romen jimnastik talebesi şarimizde, (1929, 25 Mayıs). Vakit, s. 1.
• Selim Sırrı Bey. (1909, Nisan 14). Yeni Gazete, s. 4.
• Selim Sırrı Bey Tepebaşı Millet Bahçesi’nde irad-ı nutuk ederken. (1908). Resimli Kitap, 1(1), 40.
• Selim Sırrı Bey'in konferansı. (1908, 22 Eylül). İkdam, 5147, s. 3, sü. 4.
• Selim Sırrı Bey’in tesis-kerdesi olan Rıza Paşa Yokuşu’nda kâin Terbiye-i Bedeniye Mektebi Nizamnamesi. (1324, Teşrinisani 19). Serbesti, s. 3.
• Selim Sırrı ve Dr. Rıza Tevfik. (1908). L’Illustration, 66(3417), 125.
• Servet-i Fünun (1098, Eylül 3). Servet-i Fünun (Akşam Nüshası), s. 4.
• Spor Bayramı. (1928). Gol, 9(57).
• Spor konferansı. (1908, 22 Eylül). Servet-i Fünun (yevmi, sabah nüshası), s. 3, sü. 3-4.
• SST/AK. (16 Mayıs 1909). Selim Sırrı [Tarcan], Hadiye Hanım’a mektup. M. 002.
• SST/AK. (2 Ağustos 1909). Selim Sırrı [Tarcan], Hadiye Hanım’a mektup. M. 024.
• SST/AK. (24 Eylül 1909). Selim Sırrı [Tarcan], Hadiye Hanım’a mektup. M. 036.
• SST/AK. (23 Ekim 1909). Selim Sırrı [Tarcan], Hadiye Hanım’a mektup. M. 043.
• SST/AK. (22 Kasım 1909). Selim Sırrı [Tarcan], Hadiye Hanım’a mektup. M. 052.
• SST/AK. (ty). 1927’den beri Otto Kahn mükâfatı alan beden terbiyesi öğretmenleri.
• Svensk gymnastik i Turkiet. (1909, Ocak 14). Ny Tidning För Idrott, (2), s. 20.
• Şanal, M. (2003). Osmanlı Devleti’nde medreselere ders programları, öğretim metodu, ölçme ve değerlendirme, öğretimde ihtisaslaşma bakımından genel bir bakış. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), 149-168.
• Şinoforoğlu, T.(2015). Selim Sırrı Tarcan ve İsveç jimnastiği: Beden eğitiminde İsveç modelinin II. Meşrutiyet dönemi Türk eğitim sistemine entegrasyonu (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• [Tarcan], Selim Sırrı (1917). Terbiye-i bedeniye: Dârülmuallimîn‟de terbiye-i bedeniye dersleri. Tedrisât Mecmuası, 6(37), 342-346.
• [Tarcan, Selim Sırrı]. (1922a). Darülmuallimin ve terbiye-i bedeniye. Terbiye ve Oyun, 12(4), 54-57.
• [Tarcan, Selim Sırrı]. (1922b). İdman aleminde kırk sene-6. Terbiye ve Oyun, 12(6), 91-93.
• [Tarcan, Selim Sırrı]. (1922c). İdman aleminde kırk sene-7. Terbiye ve Oyun, 12(7), 107-108.
• [Tarcan, Selim Sırrı]. (1922d). İdman aleminde kırk sene-8. Terbiye ve Oyun, 12(8), 121-123.
• [Tarcan, Selim Sırrı]. (1922e). İdman aleminde kırk sene-9. Terbiye ve Oyun, 12(9), 139-142.
• [Tarcan], Selim Sırrı. (1932). Radyo konferanslarım. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1935). Radyo konferanslarım, üçüncü kitap. İstanbul: Ülkü Matbaası.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1946). Hatıralarım. Canlı Tarihler XVI, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1950a, Nisan 9). Spor aleminde 60 sene: Jimnastik, medreseye nasıl girdi? Yeni İstanbul, s. 6.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1950b, Temmuz 18). Spor aleminde 60 sene: Aşiret Mektebinde nasıl jimnastik hocalığı yaptım. Yeni İstanbul, s. 6.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1954a, Haziran 6). Ömrümün kitabı, tefrika no: 13. Yeni İstanbul, s. 2.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1954b, Haziran 8). Ömrümün kitabı, tefrika no: 15. Yeni İstanbul, s. 2.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1954c, Haziran 16). Ömrümün kitabı, tefrika no: 23. Yeni İstanbul, s. 2.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1954d, Haziran 17). Ömrümün kitabı, tefrika no: 24. Yeni İstanbul, s. 2.
• Tarcan, S[elim]. S[ırrı]. (1954e, Haziran 25). Ömrümün kitabı, tefrika no: 32. Yeni İstanbul, s. 2.
• TBMM ZC. (01 Mayıs 1920), Devre: 1, Cild: 1, 8. İçtima, İkinci Celse, s. 166.
• TBMM ZC. (29 Eylül 1923). Devre: 2, Cild: 2, 28. İçtima, Birinci Celse, s. 371.
• TBMM ZC. (22.04.1928). 64. İnikat, Birinci Celse, s. 234-235.
• Terbiye-i Bedeniye Dersleri. (1926a). Babalık, (2218), s. 3, sü. 2.
• Terbiye-i Bedeniye Dersleri. (1926b, 29 Eylül). Cumhuriyet, s. 3, sü. 3.
• Terbiye-i Bedeniye Kursları. (1926). Cumhuriyet, s. 1, sü. 4, s. 3, sü. 5.
• Terbiye-i Bedeniye Kursu Talimatnamesi. (1926). Maarif Vekaleti Tebliğler Mecmuası, (9), 17-18.
• Terbiye-i Bedeniye Kursları. (1926, 26 Eylül). Cumhuriyet, s. 1, sü. 4, s. 3, sü. 5.
• Terbiye-i Bedeniye Kursu’na katılacaklar hakkında. (1928). Maarif Vekaleti Tebliğler Mecmuası, (21-24), s. 107-108.
• Terbiye-i Bedeniye Kursu’nda. (1927, 11 Mart). Cumhuriyet, s. 1, sü. 5-6.
• Terbiye-i Bedeniye Kursu’nda dün güzel bir müsamere verildi. (1928, 9 Mart). Cumhuriyet, s. 2, sü. 4-5.
• Terbiye-i Bedeniye Kursu’nda talimler başladı. (1928, 3 Şubat). İkdam, s. 1, sü. 4-5.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi. (1908, 19 Aralık). İkdam, s. 3, sü. 6.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi. (1908, 21 Aralık). İkdam, s. 2, sü. 4.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi. (1914). Tedrisat Mecmuası, 4(23), 42.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi. (1926). Babalık, (2206), s. 2, sü. 3.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi, (1926). Babalık, (2226), s. 2, sü. 4.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi Resmi Küşadı. (1926, 22 Ekim). İkdam, s. 1, sü. 4-5.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi’nde tedrisat. (1926, 24 Ekim), Cumhuriyet, s 3, sü 1-2.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi’nin küşadı. (1926, 22 Ekim). Hakimiyet-i Milliye, s. 3, sü. 4.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi ve spor konferansı. (1908a, Eylül 12). İkdam, s. 3, sü. 6.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi ve spor konferansı. (1908b, Eylül 15). İkdam, s. 3, sü. 1.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi ve spor konferansı. (1908c, 15 Eylül). Servet-i Fünun (Sabah Nüshası), s. 4, sü. 1.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi ve spor konferansı. (1908d, Eylül 16). İkdam, s. 4, sü. 3.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi ve spor konferansı. (1908e, Eylül 17). İkdam, s. 4, sü. 1-2.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi pek yakında açılacak. (1926, 10 Temmuz). Cumhuriyet, s. 2, sü. 3.
• Terbiye-i Bedeniye Muallim Mektebi. (1925, 4 Ağustos). Cumhuriyet, s 2, sü 3.
• Terbiye-i Bedeniye Muallimliği Kursu. (1928). Maarif Vekaleti Mecmuası, (11), 187-188.
• Terbiye-i Bedeniye tahsili için kimleri gönderiyoruz? (1925). Cumhuriyet, s. 1, sü. 5-6.
• Tissie, P. (1928). L’éducatıon physıque en Turquıe. Revue Des Jeux Scolaries et d’Hygiene Sociale, 36(10-11-12), 100-102
• TMOK Arşivi. (20 Nisan 1909). Selim Sırrı [Tarcan], Baron Pierre de Coubertin’e mektup.
• TMOK Arşivi. (22 Nisan 1954). Nizamettin Kırşan, Selim Sırrı Tarcan’a mektup.
• TMOK Arşivi. (14 Ekim 1926). Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti Orta Tedrisat Dairesi, Selim Sırrı Tarcan’a mektup.
• TMOK Arşivi. (28.03.1927). Türkiye Cumhuriyeti Erkan’ı Harbiye Umumiye Riyaseti Talim Terbiye Dairesi 2. Şube, Selim Sırrı Bey’e mektup.
• Tout vient a point. (1908). Kalem, 1(19), 14.
• TTK. (5 Nisan 1928). Karar numarası: 17.
• TTK. (17 Nisan 1928). Karar numarası: 20.
• TTK. (30 Temmuz 1929a). Karar numarası: 95.
• TTK. (30 Temmuz 1929b). Karar numarası: 97.
• TTK. (16 Ekim 1929). Karar numarası: 131.
• Üçüncü idman şenlikleri dün sabah yapıldı. (1930, 24 Mayıs), Milliyet, s. 1.
• [Ünaydın], Ruşen Eşref. (1925, 24 Ekim). Maarifte faaliyet, Cumhuriyet, s. 2, sü. 5.
• Ünaydın, R[uşen]. E[şref]. (1949). Bir dost gözü ile Selim Sırrı Tarcan. Her Hafta, 8(100), 4-5.
• Yamak Ateş, S. (2012). Asker evlatlar yetiştirmek: II. Meşrutiyet Dönemi’nde beden terbiyesi, askeri talim ve paramiliter gençlik örgütleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldıran, İ. (2008, Ekim). Meşrutiyetten Cumhuriyete bir idealistin yaşam serüveni: Selim Sırrı Tarcan. 10. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Selim Sırrı Tarcan Paneli’nde yapılmış konuşma, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Yıldıran, İ. (2009). Türk beden eğitiminde anlayış değişimleri ve kurumsal yapılanmalar. 6. Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Sempozyumu, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Yetiştirme: Tarihsel ve Felsefi Bakış Paneli’nde yapılmış konuşma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Yıldıran, İ. (2012). Gazi'ye giden yol: Türkiye’de spor yüksek öğretiminin kurumsal ve düşünsel öncelleri. II. Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar Kongresi’nde yapılmış konuşma, Ankara.
• Y. R. (1910). Almanya’da futbolun terakkisi nasıl oldu? Futbol, 1(3), s. 3, sü. 1-3.
• Η φυσικη αγωγη εισ την Τουρκιαν του Κεμαλ, τα χανουμακια και η επιδοσ1σ των εισ την γυμναστ1κην. (1927, Haziran 18). Κυριακησ.