Review Of National Development Plans Between 2000-2020 In Terms Of Gender Mainstreaming

Year 2022, Volume: 3 Issue: 1, 94 - 113, 30.06.2022

Rabia Şener

Abstract

The concept of gender is related to the role, responsibility, and stereotypes attributed by society to individuals for being male land female, regardless of biological sex. Gender equality is the equalization of the conditions, gender equality, and gender equality of individuals to benefit from the same rights, the same conditions, as well as male and out of the way. To ensure gender equality, it is important to place gender equality on existing plans and programs that have become the main current of gender in all programs, policies and practices. The study purpose that address the equality of gender with the concept of the main flux of gender, emphasizing the importance of placing the idea of the main flux in existing plans and programs. The method of the study is to analyze documents from qualitative research methods. The content analysis was conducted under the topics of “women and education”, “women and health”, “women and employment”, “participation in women and administrators”, also “women, family and violence”, noting the emphasis on women in development plans (2014-2018) and the 8th five-year Development Plan in Turkey (2001-2005), the 9th Development Plan (2007-2013).

Keywords

Gender, gender equality, gender mainstreaming, development plans

TOPLUMSAL CİNSİYETİN ANA AKIMLAŞTIRILMASI AÇISINDAN 2000-2020 YILLARI ARASINDAKİ ULUSAL KALKINMA PLANLARININ İNCELENMESİ

Abstract

Toplumsal cinsiyet kavramı; biyolojik cinsiyetten bağımsız olarak toplum tarafından eril ve dişi olmanın bireylere atfettiği rol, sorumluluk ve kalıp yargılarla ilişkilidir. Toplumsal cinsiyet eşitliği ise bireylerin eril ve dişi olarak aynı haklardan, aynı koşullardan yararlanmak için koşulların eşitlenmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması durumudur. Toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanması için tüm program, politika ve uygulamalarda toplumsal cinsiyetin ana akım haline gelmesi var olan plan ve programlara toplumsal cinsiyet eşitliğinin yerleştirilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı toplumsal cinsiyetin eşitliğini, toplumsal cinsiyetin ana akımlaştırılması kavramı ile ele almak, var olan plan ve programlara ana akımlaştırma fikrinin yerleştirilmesinin önemine vurgu yapmaktır. Çalışmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizidir. Türkiye’deki Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) ve Onuncu Kalkınma Planları (2014-2018) ele alınmış, kalkınma planlarındaki kadın vurgusuna dikkat çekerek “kadın ve eğitim”, “kadın ve sağlık”, “kadın ve istihdam”, “kadın ve karar mekanizmalarına katılım”, “ kadın, aile ve şiddet” başlıkları altında dokümanların içerik analizi yapılmıştır. Çalışmada Sekizinci, Dokuzuncu Kalkınma Planlarında toplumsal cinsiyet kavramının doğrudan tanımlanmadığı, kadın vurgusuna aile ve kadın, aile ve çocuk başlıkları altında yer verildiği tespit edilmiştir. Onuncu Kalkınma Planında ise toplumsal cinsiyet kavramı tanımlanmış, iş ve aile yaşamının uyumlaştırılması gerektiğine yönelik vurgulamalar ön plana çıkmıştır.

Keywords

Toplumsal Cinsiyet, toplumsal cinsiyet eşitliği, toplumsal cinsiyetin anaakımlaştırılması, kalkınma planları

References

• Alkan, A. (2015). Yerel Yönetimler, Kamu Kurumları ve Sivil Toplum Örgütleri için Kadın Dostu Kentler Eğitici Kiti Toplumal Cinsiyet Anaakımlaştırma. Ankara: Berk Matbacılık.
• Altun, D. (2016). Toplumsal Cinsiyetin Ana Akımlaştırılması Politikası: Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. D. Şaşman Kaylı, & F. Şahin (Dü) içinde, Sosyal Politikanın Cinsiyet Halleri. Ankara: Nika Yayınevi.
• Arat, Y. (2020, Şubat 10). Toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyet eşitliği nedir, ne değildir? Sarkaç: https://sarkac.org/2020/02/toplumsal-cinsiyet-nedir-ne-degildir/ adresinden alındı
• Aydın Yılmaz, S. (2015). Kadın Hareketinde Yeni Bir İvme: Toplumsal Cinsiyet Adaleti. Turkish Foreign Quarterly, 107-115.
• Baş, T., & Akturan, U. (2017). Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri (3.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bayar, A. (2021). İşgücü Piyasasında Kadınların Yeri ve Politika Önerileri. İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü, 1-12.
• Bozkurt Şener, E. (2011). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddeti Önlemede 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve Değerlendirilmesi. Ankara: T.C Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi. https://www.aile.gov.tr/media/2522/ekinsener.pdf adresinden alındı
• Butler, J. (2008). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. İstanbul : Metis Yayınları.
• Çelik, Ö., & Ertürk Atabey, S. (2013). Toplumsal Cinsiyetin Ana Akımlaştırılması ve Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 151-165.
• Doğan, A. (2013). Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamaya Yönelik Hizmet Veren Kamu Kurumları ve Hizmetleri Üzerine Bir Değerlendirme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 75-95.
• Dökmen, Z. (2021). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Araştırmalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ecevit, Y. (2021). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Temel Kavramları. Ankara: Ceid Yayınları. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/toplumsal-cinsiyet-esitliginin-temel-kavramlaripdf.pdf adresinden alındı
• Erbay, E., & Tuncay, T. (2006). Sosyal Hizmet Bakışıyla Kadın İstihdamı. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 17(2), 25-40. Gender Maınstreamıng In Development Programmıng: Guidance Note. (2014). https://www.unwomen.org/sites/default/files/Headquarters/Attachments/Sections/Library/Publications/2014/GenderMainstreaming-IssuesBrief-en%20pdf.pdf adresinden alındı
• Gül, İ. I. (2011). Ayrımcılık Yasağı Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme. B. Yeşiladalı, & G. Ayata (Dü) içinde, İnsan Hakları Hukuku Çalışmaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Güneş, A. (2021). Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Bağlamında Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırmanın Kavramsal Analizi. Sosyal Mucit Rewiev, 2(1), 53-71.
• Karaoğlu, N. (2020). Türkiye’de Kadın ve Siyaset. Natıonal Geographıc Türkiye: https://www.nationalgeographic.com.tr/turkiyede-kadin-ve-siyaset/ adresinden alındı
• Kümbetoğlu, B. (2019). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma (6.Baskı). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Mutlu, S. (2019). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Kalkınma Planları Bağlamında Analiz Edilmesi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• Önaçan- Uzun, G. (2020). Engelli Çalışanların Esnek Çalışma Biçimlerine Yönelik Tutumları: Toplumsal Cinsiyet Rolü Açısından Bir İnceleme. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özbilgin, M. F. (2020). Kadın-Erkek Eşitliği Kurumsal Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme: Türkiye ve Britanya Karşılaştırması. Kadın Araştırmaları Dergisi, 0(9), 1-20.
• Özdemir, E. A. (2018). Kalkınma Planları Bağlamında Türkiye'nin Kalkınma Sürecinde Kadınların Yeri. Fiscaoeconomia, 2(3), 115-142. Sancar, S. (2021). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Nedir? İkinci Yüzyıl Dergisi(2), 102-105.
• Seven, M., & Engin, A. (2007). Türkiye'de Kadının Eğitimi Alanındaki Eşitsizlikler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 177-188.
• Soyseçkin, İ. (2015). Türkiye'de Kadın İstihdamı ve Sosyal Refah Uygulamaları. Mülkiye Dergisi, 39(3), 245-270.
• Sumbas, A. (2018). Toplumsal Cinsiyet Eşitlik Politikası Olarak Ebeveyn İzni. Hacettepe HFD, 8(2), 167-194.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Sekizinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2001-2005.pdf adresinden alındı
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007-2013). http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/DokuzuncuKalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2007-2013%E2%80%8B.pdf adresinden alındı
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2013). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018). http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf. adresinden alındı
• Tatlıer Baş, M. (2011). Avrupa Birliği’nde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Ana Plan ve Politikalara Yerleştirilmesi: Hollanda, Romanya ve Türkiye Örneklerinin İrdelenmesi. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Toksöz, G. (2016). Kadın'dan Aile'ye Geçiş AKP Döneminin İstihdam Politikalarının Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi. VIII. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu, Bildiriler, (s. 111-121). United Nations. (2002). Gender Maınstreamıng An Overwıev, New York. file:///C:/Users/Asus/Desktop/tcaa%20revize%20kaynak/gender%20mainstreaming.pdf adresinden alındı
• Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2015). İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları: Türkiye'de Yeni Politika Arayışları. Ankra Üniversitesi SBF Dergisi, 70(3), 723-750.
• Üstün, İ. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Hesaba Katabiliyor muyuz? Ankara: STGM.
• Yakar Önal, A. (2021). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. Ankara: Ceid Yayınları. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/toplumsal-cinsiyete-duyarli-butcelemepdf.pdf adresinden alındı
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, E., & Bayrakçeken Tüzel, G. (2019). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi İçin El Kitabı. Ankara: Ceid Yayınları. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/ceidWeb1.4.1.1.11.pdf adresinden alındı
• Yumuş, A. (2011). Kalkınma Planları Çerçevesinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Anlayışının Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Boyutları. Ankara: T.C Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi.