EBELERİN AİDİYET, MERHAMET VE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 199 - 217, 30.06.2024

Büşra İnce , Sema Yılmaz

Öz

Amaç: Bu araştırma Türkiye’deki ebelerin aidiyet, merhamet ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Araştırma Türkiye genelinde bulunan doğumhane, kadın doğum servisi, kadın doğum acil ve kadın doğum polikliniklerinde çalışan 415 ebe ile 15.03.2022-15.03.2023 tarihleri arasında online şekilde yapıldı.Veriler; araştırmacı tarafından oluşturulan tanıtıcı bilgi formu, Ebelik Aidiyet Ölçeği, Merhamet Ölçeği ve Kopenhag Tükenmişlik Ölçeği ile surveey.com adresinde hazırlanarak oluşturulan link ile sosyal medya (facebook, instagram, whatsapp, ebelik dernek grupları) üzerinden toplandı. Sayısal değişkenlere ait verilerin normal dağılımı Shapiro Wilk normallik testi ile değerlendirildi. İki grubun karşılaştırılmasında Mann Whitney U Test (z), ikiden fazla kategorili değişkenlerin karşılaştırmaları Kruskal Wallis Test (H) ile yapıldı. Kruskal Wallis Test sonucu önemli ise çoklu karşılaştırmalar Bonferroni düzeltmesi testi ile yapıldı. Sayısal değişkenler arasındaki ilişkiler Spearman korelasyon katsayısı ile incelendi.
Bulgular: Ebelik aidiyet düzeyleri ailesinden, sosyal çevresinden destek alan, geliri giderden fazla olan, Ege ve Akdeniz bölgesinde çalışan kişilerde yüksek bulundu. Merhamet düzeyleri ailesinden destek alan, ebelikten memnun olan kişilerde daha yüksek bulundu. Tükenmişlik düzeyleri ailesinden, iş arkadaşlarından, sosyal çevresinden destek alan, mesleğinden memnun olan ve maaşını yeterli gören kişilerde daha düşük bulundu. Tükenmişlik ölçeği ile ebelik aidiyet ölçeği ve merhamet ölçeği arasında negatif yönlü bir ilişki bulundu. Merhamet ölçeği ebelik aidiyet ölçeği arasında pozitif yönlü ilişki bulundu.
Sonuç: Ebelerin aidiyet düzeyleri yükseldikçe tükenmişlik düzeyleri düşmektedir. Merhamet düzeylerinin ise tükenmişlik üzerinde etkisi anlamlı değildir.

Anahtar Kelimeler

Ebelik, Aidiyet, Merhamet, Tükenmişlik

Determination of Midwives Belonging, Compassions and Burnout Levels

Öz

Purpose: This research was conducted in order to determine the belonging, compassion and burnout levels of midwives in Turkey.
Methods: The research was conducted online between 15.03.2022-15.03.2023 with 415 midwives working in maternity, obstetric service, obstetric emergency and obstetric outpatient clinics located throughout Turkey. The data were collected using the introductory information form created by the researcher, the Midwifery Belonging Scale, the Compassion Scale and the Copenhagen Burnout Scale. surveey.com facebook instagram was collected via social media (facebook, instagram, whatsapp, midwifery association groups) with the link created by preparing at the address. The normal distribution of the data belonging to numerical variables was evaluated by Shapiro-Wilk normality test. In the comparison of the two groups, Mann Whitney U Test (z) and Kruskal Wallis Test (H) were used for comparisons of variables with more than two categories. If the Kruskal Wallis Test result is significant, multiple comparisons were made with the Bonferroni correction test. The relationships between the numerical variables were examined with Spearman correlation Deciency.
Results: Midwifery affiliation levels were found to be high in people who received support from their family and social circle, whose income exceeded their expenses, and who worked in the Aegean and Mediterranean regions. Compassion levels were found to be higher in people who received support from their families and were satisfied with midwifery. Burnout levels were found to be lower in people who received support from their family, colleagues and social circle, were satisfied with their profession and considered their salary sufficient. A negative relationship was found between the burnout scale and the midwifery belonging scale and compassion scale. A positive relationship was found between the compassion scale and the midwifery belonging scale.
Conclusion: As a result, the burnout level decreases as the midwifery belonging level increases. The effect of the compassion level of midwives on burnout is not significant.

Anahtar Kelimeler

Midwifery, Belonging, Compassion, Burnout

Kaynakça

• Akdeniz, S., Deniz, M.E. (2016). Merhamet ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 50-61.
• Altay, B., Gönener, D., Demirkıran, C. (2010). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve aile desteğinin etkisi. Fırat Tıp Dergisi, 15(1):10-16.
• Bakoğlu Deliorman, R., Boz, İ., Yiğit, İ., Yıldız, S. (2009). Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag tükenmişlik envanterinin Marmara Üniversitesi akademik personeli üzerine uyarlaması. Yönetim Dergisi, 63: 77- 98.
• Başkaya, Y. (2018). Türkiye'deki ebelerin mesleki aidiyeti ve tükenmişlik düzeyleriyle ilişkisi. Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Branch, C., Klinkenberg, D. (2015). Pediatrik sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında merhamet yorgunluğu. MCN: Amerikan Anne/Çocuk Hemşireliği Dergisi, 40: 160-6.
• Brown, L.A., Roloff, M.E. (2011). Extra-role time, burnout, and commitment: The power of promises kept. Business Communication Quarterly, 74(4):450-474. doi: https://doi.org/10.1177/1080569911424202.
• Canadas-De La Fuente, G., Vargas, C., San Luis, C., García, I., Cañadas, G., De La Fuente, E. (2015). Risk factors and prevalence of burnout syndrome in the nursing profession. International Journal Of Nursing Studies, 52(1):240-249.
• Chang, H.Y., Shyu, Y.I.L., Wong, M.K., Chu, T.L., Lo, Y.Y., Teng, C.I. (2017). How does burnout impact the three components of nursing professional commitment? Scandinavian journal of caring sciences, 31(4): 1003-1011.
• Cicchitti, C., Cannizzaro, G., Rosi, F., Maccaroni, R., Menditto, V.G. (2014). Hastane öncesi ve hastane acillerinde tükenmişlik sendromu. İki hemşire kohortunda bilişsel çalışma. Tıpta son ilerleme, 105: 275-80.
• Çağan, Ö. (2014). Malatya ilindeki aile sağlığı ve toplum sağlığı merkezlerinde görev yapan sağlık çalışanlarının iş doyumu, tükenmişlik ve anksiyete düzeyleri. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Dalkılıç, O.S. (2014). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu, Ankara: Nobel Yayın.
• Doğan, C. (2022). Ülkemizdeki ebelerin mesleki aidiyeti ve gelir düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdem, H. (2019). İnmeli bireylere bakım verenlerde bakım yükü ve merhamet düzeyi arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Ertuğrul, E. (2010). Üniversite uygulama ve araştırma hastanesinde çalışan hemşire, ebe, sağlık memuru ve acil tıp teknisyenlerinin tükenmişlik ve depresyon düzeyinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Fenwick, J., Lubomski, A., Creedy, D.K., Sidebotham, M. (2018). Personal, professional and workplace factors that contribute to burnout in Australian midwives. Journal of advanced nursing, 74(4): 852-863. doi: 10.1111/jan.13491.
• Gaskin, I.M. (2021). Ina May’in doğum meselesi. içinde: Bir ebenin manifestosu. 1. Baskı. Ankara, Akademisyen Kitabevi, 203-351.
• Güre, Ö.B. (2011). Batman ili merkezde yer alan hastanelerde görev yapan hemşirelerin iş doyumu ve örgütsel bağlılıklarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Güven, Ş.D. (2022). Compassion satisfaction, compassion fatigue, and burnout among nurses. Kapadokya Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-11.
• Hiçdurmaz, D., İnci, F.A. (2015). Merhamet yorgunluğu: Tanımı, nedenleri ve önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7: 295-303. 50.
• Hutson Hendy, D. (2016). Compassion fatigue in emergency department nurses, Walden University Publishing, 7 (4): 54-98.
• Kavlu, İ., Pınar, R. (2009). Acil servislerde çalışan hemşirelerin tükenmişlik ve iş doyumlarının yaşam kalitesine etkisi. Turk Klin J Med Sci, 29: 1543-5.
• Kaya, B., Balkaya, N.A. (2013). Aydın ilindeki ebelerin iş doyumu ve tükenmişliklerini etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, Aydın, 6(4), 184-197.
• Keskin, R., Pakdemirli, M.N. (2016). Mesleki aidiyet ölçeği: bir ölçek geliştirme, geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Int J Soc Res, 9: 2580-7.
• Kılıç, S. (2018). Devlet hastanesinde çalışan hemşirelerde travmatik stres belirtileri, mesleki tatmin tükenmişlik ve eşduyum yorgunluğunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Nevşehir.
• Kim, S.C., Sekol, M.A. (2014). Bir akut bakım hastanesinde çeşitli uzmanlık birimlerinde çalışan çocuk hemşirelerinde iş doyumu, tükenmişlik ve stres. Hemşirelik Eğitimi ve Uygulaması Dergisi, 4: 115-24.
• Koca, F. (2018). Hemşirelerde merhamet yorgunluğu ve etkili faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kolthoff, K.L., Hickman, S.E. (2017). Compassion fatigue among nurses working with older adults. Geriatr Nurs, 38: 106–9.
• Kristensen, S.T., Borritz, M., Villadsen, E., Christensen, K.B. (2005). The cophenhagen burnout ınventory: A new tool for the assessment of burnout. Work&Stress, 19(3):192-207. doi: http://dx.doi.org/10.1080/02678370500297720.
• Mason, V.M., Leslie, G., Clark, K., Lyons, P., Walke, E., Butler, C., Griffin, M. (2014). Compassion fatigue, moral distress, and work engagement in surgical intensive care unit trauma nurses: a pilot study. Dimens Crit Care Nurs, 33: 215–25.
• McGrath, A. (2015). Perspectives: Do we need a follow-on nursing and midwifery strategy for compassion in practice? Perspectives on a recent debate. Journal of Research in Nursing, 20(8), 746-750.
• Ménage, D., Bailey, E., Lees, S., Coad, J. (2017). A concept analysis of compassionate midwifery. Journal of Advanced Nursing, 73(3), 558-573.
• Oğuzberk, M., Aydın, A. (2008). Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri, 11: 167-179.
• Özan, A. (2019). Yoğun bakım hemşirelerinde merhametin ve merhamet yorgunluğunun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Özdevecioğlu, M., Aktaş, A. (2007). Kariyer bağlılığı, mesleki bağlılık ve örgütsel bağlılığın yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş-aile çatışmasının rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28: 1-20.
• Perron, B.E., Hiltz, B.S. (2006). İstismara uğramış çocukların adli görüşmecileri arasında tükenmişlik ve ikincil travma. Çocuk ve Ergen Sosyal Hizmet Dergisi, 23: 216-34.
• Raiziene, S., Endriulaitiene, A. (2007). The relations among empathy, occupational commitment, and emotional exhaustion of nurses. Medicina (Kaunas, Lithuania), 43(5): 425-431.
• Ray, S., Wong, C., White, D., Heaslip, K. (2013). Compassion satisfaction, compassion fatigue, work life conditions, and burnout among frontline mental health care professionals. Travmatology, 19(4), 255-267.
• Sargın, M. (2023). Covid-19 döneminde ebelerin mesleki aidiyet ve kargı durumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Sawada, T. (2009). The relationship of occupational and organizational commitments with professional activities and burnout tendencies in nurses. The Japanese Journal of Psychology, 80 (2): 131-137.
• Sökmen, Y., Taşpınar, A. (2021). Doğumhanede çalışan ebelerde merhamet yorgunluğu algısı: nitel bir çalışma. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi;6(1):55-62.
• Şahin, Ö. (2020). Hemşirelerin merhamet yorgunluğu ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Şeremet, G.G., Ekinci, N. (2021). Sağlık çalışanlarında merhamet yorgunluğu, merhamet memnuniyeti ve merhamet korkusu. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 29, 330-344.
• Tella, A., Ayeni, C.O., Popoola, S.O. (2007). Work motivation, job satisfaction, and organisational commitment of library personnel in academic and research libraries in Oyo State, Nigeria. Library Philosophy and Practice, 1-16.
• Tunçel, Y.I., Kaya, M., Kuru, R.N., Mentes, S., Ünver, S. (2014). Onkoloji hastanesi yogun bakim ünitesinde hemsirelerin tükenmislik sendromu. Türk Yogun Bakim Dergisi, 12: 57.
• Turan, İ. (2021). Ebelerde mesleki aidiyetin merhamet yorgunluğu ve yaşam kalitesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Turgut, N., Karacalar, S., Polat, C., Kıran, Ö., Gültop, F., Kalyon, S.T., Kaya, E. (2016). Uzmanlık eğitimindeki doktorlarda tükenmişlik sendromu. Turk J Anaesthesiol Reanim, 44: 258-64.
• Tükenmişlik. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Erişim: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.G TS.5bd57ca207edb4.60061237.
• Tümkaya, S., Uştu, H. (2016). Tükenmişliğin mesleğe bağlılıkla ilişkisi: Sınıf öğretmenleri üzerine bir araştırma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1): 272-289.
• Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TUSEB). (2017). Doğum şekli tercihinin multidisipliner irdelenmesi çalıştayı sonuç raporu. Ankara.
• Ünver, H., Aksoy Derya, Y., Uçar, T. (2020). Doğumhanede çalışan ebelerde işe bağlı gerginlik düzeyi ile tükenmişlik, örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet düzeyleri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi Journal of Inonu University Health Services Vocational School ISSN: 2147-7892, Cilt 8, Sayı 3 893-905.
• Washdev, Rekhan, Priyanka, Sabah, M.F., Sheikh, A., Hashmi, S.K. (2018). Medical residency and burnout frequency: Relationship with ıncome and family type. Annals of King Edward Medical University, 24(2): 740-743.
• Woodhead, E.L., Northrop, L., Edelstein, B. (2016). Stress, social support, and burnout among long-term care nursing staff. Journal of Applied Gerontology, 35(1):84-105.
• VanMol, M.M.C., Kompanje, E.J.O., Benoit, D.D., Bakker, J., Nijkamp, M.D. (2015). The prevalence of compassion fatigue and burnout among healthcare professionals in intensive care units: Asystematic review. Plos One 10(8), E0136955. Doi:10.1371/Journal. Pone.O136955.
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R. (2011). Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2): 61-68.
• Yu, H., Jiang, A., Shen, J. (2016). Prevalence and predictors of compassion fatigue, burnout and satisfaction among oncolog nurses:across-sectional survey. International Journal Of Nursing Studies, 57:28-38. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2016.01.012.