Stavropol Türkmenleri Üzerine Çalışmalar: A. Gulmuhammedov Örneği

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 7, 25.07.2023

Tahir Aşirov

Öz

Sovyet Türkmenistanı’nda ilk yıllarında Stavropol Türkmenleri üzerine meşhur yazarlar tarafından birçok çalışma yapılmıştır. Bu dönemde yapılan çalışmalar üzerine eleştirel yazılar da konu olmuştur. Bu eleştirel yazıları kalem alan Türkmen âlimlerinden biri de Abdulhekim Gulmuhammedov’dur (1885-1931). Gulmuhammedov 1930 yılında “Türkmenistan” gazetesinde, Gurban Kulıyev’in 1929 yılında aynı gazetede Stavropol Türkmenleri ile ilgili “İstavropol Türkmenleri Hakında” (Stavropol Türkmenleri Hakkında) başlıklı makalesine “Yol. Gulıyıfın, İstavropol Türkmenleri Atlı Makalası Hakında” (Sayın Kulıyev’in Stavropol Türkmenleri Adlı Makalesi Hakkında) adıyla eleştirel bir yazı kaleme almıştır. Dönemin bilim adamlarından olan Kulıyev’in “İstavropol Türkmenleri Hakında” (Stavropol Türkmenleri Hakkında) adlı makalesi, Stavropol Türkmenleri hakkında önemli bilgiler ihtiva eden ve beş bölümden oluşan güncel bir yazıdır. Gulmuhammedov, Kulıyev’in “İstavropol Türkmenleri Hakında” (Stavropol Türkmenleri Hakkında) adlı makalesinin ilk iki bölümüne esas almış ve tenkidî yazısını bunun üzerine yazmıştır. Gulmuhammedov’un Kulıyev’in makalesinin eleştirme gayesinin ilmî olduğunu bizzat yazısında ifade etmektedir. Yazarın amacının Türkmen tarihinin doğru yazılmasıdır. Gulmuhammedov’un bu yazısı, Türkmen tarihi ve tarih yazıcılığı açısından değerli bir tarihî metin olmakla birlikte dönemin Türkmen düşünce tarihinin de bir tezahürüdür.

Anahtar Kelimeler

SovySovyet Türkmenistan, Stavropol Türkmnleri, Kulıyev, Gulmuhamedov, Eleştiri

Studies on the Stavropol Turkmens Example of A. Gulmuhammedov

Öz

In the first years of Soviet Turkmenistan, many studies were carried out by famous writers on Stavropol Turkmen. Critical articles were also written on the studies carried out in this period. One of the Turkmen scholars who penned these critical writings is Abdulhekim Gulmuhammedov (1885-1931). Gulmuhammedov in the newspaper “Turkmenistan” in 1930, Gurban Kuliyev`s article on Stavropol Turkmen in the same newspaper in 1929, titled “İstavropol Türkmenleri Hakında” (About the Turkmen of Stravropol), “Yol. Gulıyıfın, İstavropol Türkmenleri Atlı Makalası Hakında” (About Mr. Kuliyev’s article titled stavropol Turkmens). Kuliyev’s article “İstavropol Türkmenleri Hakında” (About the Turkmen of Stavropol) is a current article that contains important information about the Turkmen of Stavropol and consists of five parts. Gulmuhammedov based the first two chapters of Kuliyev’s article “İstavropol Türkmenleri Hakında” (About the Turkmen of Stavropol) and wrote his criticism article on it. Gulmuhammedov himself states in his article that the purpose of criticizing Kuliyev’s article is scientific. The author’s aim is to write the Turkmen history correctly. This article of Gulmuhammedov is a valuable historical text in terms of Turkmen history and historiography, as well as a manifestation of the Turkmen intellectual history of the period.

Anahtar Kelimeler

Soviet Türkmenistan, Stavropol Turkmens, Kulıyev, Gulmuhammedov, Critism

Kaynakça

• Gulmuhammedov, Abdulhekim. (1930). “Yol. Gulıyıfın, İstavropol Türkmenleri Atlı Makalası Hakında”, Türkmenistan Gazetesi I. (6 Temmuz 1930), II. (7 Temmuz 1930), III. (8 Temmuz 1930). İstahrî, (1927). el-Mesâlik ve'l-Memâlik, Leiden: Bril.