Öz
Giriş ve Amaç: Bu
çalışmada, laboratuvarımıza gönderilen örneklerde preanalitik hataların analizinin
yapılması amaçlanmıştır. İkincil amacımız bu evredeki hataların, hasta
sonuçlarını etkilediği konusunda bir farkındalık oluşturmaktır. Doğru tetkik
istemi ve uygun numune alınmasının, doğru ve hızlı test sonucu için
gerekliliğine değinmektir.
Gereç ve Yöntem: Hastanemiz tıbbi biyokimya laboratuvarında 18 ay boyunca kabul ve red edilmiş olan tüm örnekler retrospektif
olarak incelendi. Reddedilen örneklerin dağılımı, preanalitik hata
kategorileri ve çalışma gruplarına göre sınıflandırıldı. Laboratuvar çalışma
gruplarındaki hata tipi ve sıklığı yüzde olarak gösterildi.
Bulgular: En fazla görülen red nedeni, rutin
biyokimya testleri için eksik parametre ve test isteminde eksik ya da yanlış
bilgi, hemogram örneklerinde pıhtılı
numune, koagulasyon testlerinde ise yetersiz
miktarda örnek alınmasıdır.
Sonuç: Preanalitik hataların azaltılabilmesi
için; laboratuvara örnek gönderen birimlerde çalışan doktor, hemşire ve
transferi sağlayan personele sürekli eğitim verilmesi gereklidir. Mezuniyet
öncesi tıp eğitiminde, özellikle tıp fakültesinin son sınıfında, klinik
biyokimya dersleri yer almalıdır. Birinci basamakta yer alan sağlık hizmetleri,
koruyucu hekimlik ve hasta sağlığı için en önemli basamaktır. Aile sağlığı
merkezlerinden istenilen tetkiklerin doğru olarak ve zamanında sonuçlanabilmesi
önemlidir. Tetkiklerin hastanın fizyolojik değişkenleri gözetilerek istenmesi,
biyolojik varyasyonların gözönünde bulundurulması, doğru etiketleme, tüm
numunelerin doğru olarak elde edilmesi ve uygun transfer koşullarının
sağlanabilmesi analiz öncesi evredeki hataları azaltacaktır.
Anahtar Kelimeler
Preanalitik evre preanalitik hatalar toplam test süreci tıbbi biyokimya laboratuvarı mezuniyet sonrası sürekli eğitimde tıbbi biyokimya
Kaynakça
- 1. Sheshadri N. The Preanalytic Phase;An Important Component of Laboratory Medicine. Am J Clin Pathol 2000;113:429-452
- 2. Özcan O, Güreser S. Analiz öncesi (preanalitik ) hata kaynakları ve eğitimin hata önlemedeki rolü. Dicle Tıp dergisi. 2012; 39(4):524-530
- 3. Lippi G, Guidi GC, Mattiuzzi C, Plebani M. Preanalytical variability: the dark side of the moon in laboratory testing. ClinChem Lab Med 2006; 44(4):358-65. 4. Lippi G, Guidi GC. Risk management in the preanalytical phase of laboratory testing. ClinChem Lab Med 2007; 45(6):720-7.
- 4. Lippi G, Guidi GC. Risk management in the preanalytical phase of laboratory testing. ClinChem Lab Med 2007; 45(6):720-7.
- 5. Nar R., İren Emekli D., Güçlü K., İlanbey B. Biyokimya laboratuvarında prepreanalitik hata kavramı. Editöre mektup. Ahi Evran tıp Dergisi. 2017; 1:23-24
- 6. TSE EN ISO 15189:2012 Tıbbi Laboratuvarlar-Kalite ve Yeterlilik için Şartlar
- 7. Ekinci A. Laboratuvarımızın Preanalitik Numune Red Analizi ve Eğitimin Etkisi. Van Tıp Derg 26(1): 79-84, 2019. DOI: 10.5505/vtd.2019.03521
- 8. West J, Atherton J, Costelloe SJ, Pourmahram G, Stretton A, Cornes M. Preanalytical errors in medical laboratories: a review of the available methodologies of data collection and analysis. Ann Clin Biochem 2017; 54(1): 14-19.
- 9. Atay A, Demir L, Çuhadar S, Sağlam G, Ünal H, Aksun S, Arslan B, Özkan A, Sütçü R. Clinical Biochemistry laboratory rejection rates due to various types of preanalytical error. Biochemica Medica 2014;24(3):376-82.
- 10. Arslan FD, Karakoyun I, Basok BI, Aksit MZ, Celik E, Dogan K, Duman C. The Effects of Education and Training Given to Phlebotomists for Reducing Preanalytical Errors. J Med Biochem. 2018 Apr 1;37(2):172-180. doi: 10.1515/jomb-2017-0045.
- 11. Satılmış ÖK, Macit Y, Serteser M, Ünsal İ. Tıbbi Laboratuvarda Pre-analitik Hatalar-Örnek Alımı. Sağ. Perf. Kal. Derg., 2015 (9): 19-26
- 12. Banfi G, Salvagno GL, Lippi G. The role of ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA) as invitro anticoagulant for diagnostic purposes. Clin Chem Lab med 2007; 45:565-76.
- 13. Dasgupta A. Tıbbi laboratuvarda doğru sonuç. Palme yayıncılık. 2013
- 14. Simundic AM, Cornes M, Grankvist K, Lippi G, Nybo M, Kovalevskaya S, et al. Survey of national guidelines, education and training on phlebotomy in 28 European countries: an original report by the European Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine (EFLM) working group for the preanalytical phase (WG-PA). Clin Chem Lab Med 2013; 51(8): 1585–93.
- 15. Carraro P, Plebani M. Errors in a stat laborator: types and frequencies 10 years later. Clin Chem 2007; 53(7):1338-42.
- 16. Venöz Kan Alma (Filebotomi) Kılavuzu. Aksungar FB, Albayrak N, Coşkun C, Çınaroğlu İ, Çolak A, Demirtaş C, Eker P, Güçel F, Haklıgör A, İnal BB, Orhan B, Sönmez Ç, Şeneş M, Taneli F. Türk Biyokimya Derneği Preanalitik Evre Çalışma Grubu. Ankara
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Orjinal Araştırma |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 14 Ekim 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 28 Sayı: 5 |
