Kötü Haber Verme Becerisi Eğitiminin SPIKES Yaklaşımı Işığında Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 6, 410 - 417, 06.12.2019

Önder İlgili , Arif Onan , Orhan Odabaşı

https://doi.org/10.17942/sted.638228

Öz

Kötü haber verme becerisi,
hastalarda oluşabilecek iletişim kaynaklı psikolojik etkiler ve bunlarla ilgili
doğabilecek olumsuzlukların önlenmesinde büyük önem taşılan temel bir iletişim
becerisidir. Dünya Sağlık Örgütü, gelecekte doktorların bireylere ve gruplara
kendi sağlıklarını değiştirme ve korumalarında güç veren bir iletişimci olması
gerekliliğini vurgulamaktadır. Üniversitelerarası Kurul ve Yüksek Öğretim
Kurulu Genel Kurulunca kabul edilen Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Ulusal
Çekirdek Eğitim Programında yer aldığı biçimiyle iletişimci rolü altında
verilen yeterliliklerin dördüncü maddesinde özel koşullarda etkin iletişim
sağlayabilir denilmekte ve kötü haber verme bu özel koşullar arasında
sayılmaktadır. Hacettepe
Üniversitesi Tıp Fakültesi eğitim programında “İyi Hekimlik Uygulamaları
Programı” geliştirilmiş ve 2004 yılından günümüze yürütülmektedir. Programın iletişim becerileri bölümü
üç aşamadan oluşmakta üçüncü basamakta kötü haber verme becerisi yer
almaktadır. Araştırmamızda
kullanılan verilerin ilki, 2014-2015 eğitim yılında Kötü haber vereme becerisi
eğitime katılan öğrencilerin, bu kapsamda standart hastalar ile
gerçekleştirdikleri uygulamalarının video kayıtlar üzerinden, hazırlanan 19
maddelik ölçme aracı yardımı ile yaptıkları kendilerine yönelik değerlendirmelerden
oluşmaktadır. Araştırmada kullanılan ikinci veri kaynağını ise öğrencilerin
katıldıkları eğitim uygulaması ile ilgili verdikleri sekiz maddeden oluşan
geribildirimler oluşturmaktadır. Kötü haber vermede SPIKES yaklaşımı, bu
yaklaşıma Türkçe literatürde sıkça başvurulması ve araştırmamıza konu olan
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesine yürütülmekte olan kötü haber verme
becerisi eğitiminde kullanılan ölçme aracı ile gösterdiği benzerlikten ötürü
çalışmamıza temel oluşturmak üzere seçilmiştir. Bu araştırma Hacettepe
Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde etik açıdan da öncelikli bir başlık oluşturan
kötü haber verme becerisine yönelik dönem 3 öğrencileri ile 2014-2015 eğitim
yılında gerçekleştirilen eğitimin raporlanmasını, gözden geçirilmesini ve
özellikle etik açıdan yapılabilecek iyileştirmeler hakkında öneriler
sunulmasını amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

SPIKES, Kötü haber verme

Kaynakça

• 1. Bilgin G, Öztürk G, Şirin S. Kanser Tanısı Konan Hastalarda Kötü Haber Verme: Hekime Düşen Görev. İst Tıp Fak Derg. 2008;(71):22–6.
• 2. Baltaş A, Baltaş Z. Stres ve Başaçıkma Yolları. 16th ed. İstanbul: Remzi Kitabevi; 2018. 3. Oflaz F. Sağlık çalışanları için kötü, üzücü ya da zor haberleri iletme tekniği. Anatol J Psychiatry. 2007;(8):62–9.
• 4. Demirkol ME, Koç F. Kötü Haber Verme Teknikleri. :8.
• 5. Yardım S, Şenol Y. Kötü Haber Vermede İletişim Becerileri. Tıp Eğitimi Dünya. 2018 Dec 1;(53):60–8.
• 6. Elçin M, Odabaşı O, Turan S, Abay E, Onan A, Sezer B. İyi Hekimlik Uygulamaları Rehberi. HÜTF Tıp Eğitimi ve Bilişimi Anabilim Dalı; 2014.
• 7. Gülpınar MA, Gürpınar E, Songur A, Vitrinel A. Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Ulusal Çekirdek Eğitim Programı ‐ 2014 [Internet]. [cited 2019 Apr 24]. Available from: http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/medtip_752c6.pdf
• 8. Rabow MW, McPhee SJ, Francisco S, Francisco S, Rabow MW. Beyond breaking bad news: how to help patients who suffer. West J Med. 171:260–3.
• 9. Baile WF, Buckman R, Lenzi R, Glober G, Beale EA, Kudelka AP. SPIKES--A Six-Step Protocol for Delivering Bad News: Application to the Patient with Cancer. The Oncologist. 2000 Aug 1;5(4):302–11.
• 10. Girgis A, Sanson-Fisher RW. Breaking Bad News 1: Current Best Advice for Clinicians. Behav Med. 1998 Jan;24(2):53–9.
• 11. Emanuel EJ, Emanuel LL. Four Models of the Physician-Patient Relationship. 1992;267(16):2221–6.
• 12. Hekimlik Meslek Etiği Kuralları [Internet]. 1999. Available from: http://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?view=article&catid=4%3At&id=65%3Ahekl-meslek-etkurallari&format=pdf&option=com_content&Itemid=31
• 13. Hasta Hakları Yönetmeliği [Internet]. 23420 Aug 1, 1998. Available from: http://www.hastane.aku.edu.tr/DosyaYonetimi/Dosyalar/hastahak.pdf
• 14. World Medical Association. WMA Declaration of Lisbon on The Rights of The Patient [Internet]. 2005. Available from: https://www.wma.net/wp-content/uploads/2005/09/Declaration-of-Lisbon-2005.pdf
• 15. Ersoy N. Gerçeğin Söylenmesi. In: III Tıbbi Etik Sempozyumu. Ankara: Türkile Biyoetik Derneği; 1998. p. 273–81.
• 16. Ptacek JT, Eberhardt TL. Breaking Bad NewsA Review of the Literature. JAMA. 1996;276(6):496–502.