COVID-19 PANDEMİSİNİN HATIRLATTIKLARI: TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON

Year 2021, Volume: 30 Issue: 5, 351 - 357, 02.11.2021

Ayşenur Beyazıt Üçgün Cavit Yavuz

https://doi.org/10.17942/sted.831360

Abstract

COVID-19 etkeni SARS CoV-2 için gösterilen başlıca bulaş yolları damlacık ve temas yoludur. Hasta kişiden saçılan damlacıklar sağlıklı bireylere ya da eşya ve yüzeylere yayılmaktadır. Bunun yanında virüs, hasta bireyle doğrudan temas eden sağlıklı bireylere bulaşmaktadır. Bulaşı önlemek için alınacak fiziksel mesafe ve maske gibi önlemlerin yanında eşya ve yüzeylere yönelik standart temizlik ve dezenfeksiyon uygulamaları ve temas yolu ile gerçekleşebilecek bulaşa karşı el hijyeni uygulamaları önerilmektedir. Pandeminin ilk günlerinden bu yana özellikle medyada yer alan kafa karıştırıcı ve uygunsuz uygulamalar, abartılı, yanlış ya da gereksiz kimyasal kullanımına sebep olduğu gibi yeterli düzeyde hijyenin sağlanmasına da engel olabilmektedir. Bu sebeple günlük pratikte temizlik maddesi ve dezenfektanların uygulama yöntemi ve sıklığının uygun olması toplum ve çevre sağlığı açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla el hijyeninde kullanılan sabun ve alkollü antiseptiklerin, eşya ve yüzey temizliğinde kullanılan deterjanın, yüzey dezenfeksiyonunda kullanılan etil/izopropil alkol, çamaşır suyu, hidrojen peroksit ve quaterner amonyum bileşikleri gibi dezenfektanların ve diğer yöntemlerin özellikleri, kullanım ilkeleri ve oluşturabilecekleri riskler incelenmiştir.

Keywords

COVID-19, Dezenfektanlar, Hijyen, Çevre ve Halk Sağlığı

References

• WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard [Internet]. [kaynak 01 Kasım 2020]. Available at: https://covid19.who.int/
• How Coronavirus Spreads | CDC [Internet]. [kaynak 31 Ekim 2020]. Available at: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/how-covid-spreads.html
• Transmission of SARS-CoV-2: implications for infection prevention precautions [Internet]. [kaynak 21 Eylül 2020]. Available at: https://www.who.int/publications/i/item/modes-of-transmission-of-virus-causing-covid-19-implications-for-ipc-precaution-recommendations
• TTB COVID-19 Pandemisi 4. Ay Değerlendirme Raporu | TTB [Internet]. [kaynak 21 Eylül 2020]. Available at: https://www.ttb.org.tr/yayin_goster.php?Guid=97fd6bfa-c287-11ea-9489-8d3047d5562f
• Q&A on coronaviruses (COVID-19) WHO [Internet]. [kaynak 06 Haziran 2020]. Available at: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Riddell S, Goldie S, Hill A, Eagles D, Drew TW. The effect of temperature on persistence of SARS-CoV-2 on common surfaces. Virol J. 07 Ekim 2020;17(1):145.
• Goldman E. Exaggerated risk of transmission of COVID-19 by fomites. C. 20, The Lancet Infectious Diseases. Lancet Publishing Group; 2020. s. 892–3.
• European Centre for Disease Prevention and Control. Interim guidance for environmental cleaning in nonhealthcare facilities exposed to SARS-CoV-2. ECDC: Stockholm; 2020. [Internet]. [kaynak 06 Haziran 2020]. Available at: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/coronavirus-SARS-CoV-2-guidance-environmental-cleaning-non-healthcare-facilities.pdf
• Minnesota Department of Health, Environmental Surveillance and Assessment Section. Evaluation of Cleaners, Sanitizers, and Disinfectants for Surfaces [Internet]. [kaynak 06 Haziran 2020]. Available at: https://www.health.state.mn.us/communities/environment/risk/docs/guidance/cleaners.pdf
• Rutala WA, Weber DJ. Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities. CDC. 2008 (Last update 05/2019) [Internet]. [kaynak 06 Haziran 2020]. Available at: https://www.cdc.gov/infectioncontrol/pdf/guidelines/disinfection-guidelines-H.pdf
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Besin Güvenliği Ve Hijyen [Internet]. [kaynak 23 Haziran 2020]. Available at: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenme/besin-guvenligi-ve-hijyen.html
• Dezenfeksiyon Antisepsi Sterilizasyon Derneği. Halka açık alanlarda dezenfeksiyon konusunda DAS Derneği Görüşü [Internet]. [kaynak 06 Haziran 2020]. Available at: https://www.das.org.tr/index.php/das-duyurular/150-halka-acik-alanlarda-dezenfeksiyon-konusunda-das-dernegi-gorusu
• List N: Disinfectants for Use Against SARS-CoV-2 (COVID-19) | Pesticide Registration | US EPA [Internet]. [kaynak 06 Haziran 2020]. Available at: https://www.epa.gov/pesticide-registration/list-n-disinfectants-use-against-sars-cov-2-covid-19
• Resmî Gazete 31.12.2009 Sayı: 27449 4. Mükerrer. Biyosidal Ürünler Yönetmeliği [Internet]. [kaynak 07 Haziran 2020]. Available at: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=13672&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Çevre Sağlığı Dairesi Başkanlığı. Halk Sağlığı Alanında Kullanılan İzinli Dezenfektanlar [Internet]. [kaynak 07 Haziran 2020]. Available at: http://cbs.cevresaglik.gov.tr/cevresaglik/Biyosidal/Dezenfektanlar.aspx
• WHO. Water, sanitation, hygiene, and waste management for the COVID-19 virus. Interim guidance 23 April 2020 [Internet]. [kaynak 07 Haziran 2020]. Available at: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331846/WHO-2019-nCoV-IPC_WASH-2020.3-eng.pdf?ua=1
• Esen Ş, Ersöz G, Gürler B, Karabay O, Koçoğlu E, Metin DY. Dezenfeksiyon Antisepsi Sterilizasyon Rehberi. Perçin Renders D, Metin DY, editörler. İstanbul; 2019. 31–32 s.
• Hand Hygiene Recommendations | CDC [Internet]. [kaynak 07 Haziran 2020]. Available at: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/hand-hygiene.html
• Methanol Safety During the COVID-19 Pandemic [Internet]. [kaynak 23 Haziran 2020]. Available at: https://www.methanol.org/wp-content/uploads/2020/04/Methanol-Safety-During-the-COVID-19-Pandemic-3.pdf
• WHO. Cleaning and disinfection of environmental surfaces in the context of COVID-19 Interim guidance 15 May 2020 [Internet]. 2020 [kaynak 12 Haziran 2020]. Available at: https://www.who.int/publications/i/item/cleaning-and-disinfection-of-environmental-surfaces-inthe-context-of-covid-19
• T.C. Sağlık Bakanlığı. COVID-19 (SARS-CoV-2 ENFEKSİYONU) REHBERİ Bilim Kurulu Çalışması 12 Nisan 2020 [Internet]. [kaynak 13 Haziran 2020]. Available at: https://www.tahud.org.tr/file/ac3d7f7f-752f-4f4f-97d4-3ea943204c8d/COVID-19_Rehberi-6-12.04.2020.pdf
• Külekçi G. Klor Verici Dezenfektanların Kullanım İlkeleri Hangi Şartlarda, Hangi Amaçlarla Kullanılır? Türevleri Nelerdir? 4. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi. 2005. s. 207–19.
• Rutala WA, Cole EC, Thomann CA, Weber DJ. Stability and Bactericidal Activity of Chlorine Solutions. Infect Control Hosp Epidemiol. 1998;19(5):323–7.
• Culver A, Geiger C, Simon D. Safer Products and Practices for Disinfecting and Sanitizing Surfaces [Internet]. [kaynak 26 Eylül 2020]. Available at: https://sfenvironment.org/sites/default/files/fliers/files/sfe_th_safer_products_and_practices_for_disinfecting.pdf
• Kagan LJ, Aiello AE, Larson E. The role of the home environment in the transmission of infectious diseases. J Community Health. 2002;27(4):247–67.
• Zhou Y, Wang L, Zhou Y, Mao X zhong. Eutrophication control strategies for highly anthropogenic influenced coastal waters. Sci Total Environ. 2020;705:135760.
• Maillard J-Y, Cheeseman KE. Response to: Price EH, Ayliffe G, “Hot hospitals and what happened to wash, rinse and dry? Recent changes to cleaning, disinfection and environmental ventilation”. J Hosp Infect. 2008;70(4):376–8; author reply 378-9.
• Chang A, Schnall AH, Law R, Bronstein AC, Marraffa JM, Spiller HA, vd. Cleaning and Disinfectant Chemical Exposures and Temporal Associations with COVID-19 — National Poison Data System, United States, January 1, 2020–March 31, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020;69(16):496–8.
• EFSA (European Food Safety Authority). Coronavirus: No evidence that food is a source or transmission route [Internet]. [kaynak 18 Haziran 2020]. Available at: https://www.efsa.europa.eu/en/news/coronavirus-no-evidence-food-source-or-transmission-route
• McGlynn W. Guidelines for the Use of Chlorine Bleach as a Sanitizer in Food Processing Operations | Oklahoma State University [Internet]. [kaynak 12 Ağustos 2020]. Available at: https://extension.okstate.edu/fact-sheets/guidelines-for-the-use-of-chlorine-bleach-as-a-sanitizer-in-food-processing-operations.html