Halk Sağlığı Uygulamalarında Gıda Zenginleştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 1, 69 - 79, 08.03.2023

Evrim Özge Demircioğlu , Dilek Aslan

https://doi.org/10.17942/sted.1087701

Cited By: 1

Öz

Sağlıklı beslenme sağlıklı yaşam için bir gereklilik olmasının yanı sıra temel bir insan hakkıdır. Günümüzde, beslenme ile ilgili farklı sorunlar yaşanmaktadır. Dünyada yaygın görülen yetersiz beslenme sorunları arasında kavrukluk, bodurluk, zayıflık ve mikrobesin eksiklikleri yer almaktadır. Küresel düzeyde iki milyardan fazla insanda mikrobesin eksikliği vardır. Önlenebilir bir halk sağlığı sorunu olan mikrobesin eksikliklerine yönelik önemli müdahalelerden birisi gıda zenginleştirilmesi uygulamasıdır. Aynı zamanda uzun vadeli toplumsal bir halk sağlığı müdahalesi olan gıda zenginleştirilmesinin amaçları toplumun tamamı ya da özel bir grubunda bir ya da daha fazla besin eksikliğinin engellenmesi veya düzeltilmesi, gıdalarda hazırlama ve saklama sırasında kayba uğrayan besin öğelerinin eklenmesi ve aşırı alıma yol açmadan, mikrobesin eksiklikleri açısından risk grubu olan toplumlardaki bireylerin çoğunda (%97,5) etki gösterilmesi yer alır. Bu makalenin amacı gıda zenginleştirilmesi kavramının tanımının, tarihsel süreçteki gelişiminin ve yöntemlerin açıklanmasıdır. Makalede konuya ilişkin öneriler de sunulmuştur. Her ne kadar gıda zenginleştirilmesi mikrobesin eksikliklerinin önlenmesi için önemli bir müdahale aracı olsa da, mikrobesin eksikliklerinin önlenmesinde en kalıcı çözüm yeterli ve dengeli beslenmenin bütün toplumlar için sağlanabileceği sağlıklı beslenme, gıda ve tarım politikalarının geliştirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

halk sağlığı, önleme, besin, takviye edilmiş

Kaynakça

• 1 Aslan D. (2021). Halk Sağlığı ve Beslenme. Ankara. Hipokrat Yayıncılık.
• 2 Olson R, Gavin-Smith B, Ferraboschi C, Kraemer K. Food Fortification: The Advantages, Disadvantages and Lessons from Sight and Life Programs. Nutrients. 2021;13(4):1118. Published 2021 Mar 29. doi:10.3390/nu13041118
• 3 https://www.undp.org/sustainable-development-goals?utm_source=EN&utm_medium=GSR&utm_content=US_UNDP_PaidSearch_Brand_English&utm_campaign=CENTRAL&c_src=CENTRAL&c_src2=GSR&gclid=CjwKCAiAgvKQBhBbEiwAaPQw3OQo8A1ZFmmHp9wTwUcC0HvZFac-n9FFrngxVFffjpI6-YQ-VGU1JRoCRwoQAvD_BwE Erişim: 01.03.2022
• 4 Wedner S.H., Ross D.A. (2008). Vitamin A Deficiency and Its Prevention in International Encyclopedia of Public Health. Erişim: 01.03.2022
• 5 Van Der Straeten D, Bhullar NK, De Steur H, et al. Multiplying the efficiency and impact of biofortification through metabolic engineering. Nat Commun. 2020;11(1):5203. Published 2020 Oct 15. doi:10.1038/s41467-020-19020-4
• 6 Mkambula P, Mbuya MNN, Rowe LA, et al. The Unfinished Agenda for Food Fortification in Low- and Middle-Income Countries: Quantifying Progress, Gaps and Potential Opportunities. Nutrients. 2020;12(2):354. Published 2020 Jan 29. doi:10.3390/nu12020354
• 7 Tam, E.; Keats, E.C.; Rind, F.; Das, J.K.; Bhutta, Z.A. Micronutrient Supplementation and Fortification Interventions on Health and Development Outcomes among Children Under-Five in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients 2020, 12, 289. https://doi.org/10.3390/nu12020289
• 8 Titcomb TJ, Tanumihardjo SA. Global Concerns with B Vitamin Statuses: Biofortification, Fortification, Hidden Hunger, Interactions, and Toxicity. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2019 Nov;18(6):1968-1984. doi: 10.1111/1541-4337.12491. Epub 2019 Sep 11. PMID: 33336961.
• 9 Guidelines of Food Fortification with Micronutrients-2006-World Health Organization and Food and Agriculture Organization of the United Nations
• 10 The history of food fortification in the United States: Its relevance for current fortification efforts in developing countries. Bishai D., Nalubola R. (2002) Economic Development and Cultural Change, 51 (1) , pp. 37-53.
• 11 Dugbaza J, Cunningham J. Estimates of total dietary folic Acid intake in the Australian population following mandatory folic Acid fortification of bread. J Nutr Metab. 2012;2012:492353. doi:10.1155/2012/492353
• 12 Osendarp SJM, Martinez H, Garrett GS, et al. Large-Scale Food Fortification and Biofortification in Low- and Middle-Income Countries: A Review of Programs, Trends, Challenges, and Evidence Gaps. Food and Nutrition Bulletin. 2018;39(2):315-331. doi:10.1177/0379572118774229
• 13 Özer E.A., Güven A. Gıdaların Zenginleştirilmesi. Türkiye 10. Gıda Kongresi, 21-23 Mayıs 2008, Erzurum.
• 14 Aslan D, Köksel H. Gıda zenginleştirilmesi ve bazı uygulamalar. STED 2003;21(11):418-420.
• 15 Liberato, Selma & Pinheiro-Sant'Ana, Helena. (2006). Fortification of industrialized foods with vitamins. Revista De Nutricao-brazilian Journal of Nutrition - REV NUTR. 19. 10.1590/S1415-52732006000200009
• 16 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/03/20170307-3.htm Erişim: 05.03.2022
• 17 University of Göttingen. "Plant genetic engineering to fight 'hidden hunger'." ScienceDaily. ScienceDaily, 16 October 2020. <www.sciencedaily.com/releases/2020/10/201016090222.htm>. Erişim: 05.03.2022
• 18 Brown J, Sandmann A, Ignatius A, Amling M, Barvencik F. New perspectives on vitamin D food fortification based on a modeling of 25(OH)D concentrations. Nutr J. 2013 Nov 21;12(1):151. doi: 10.1186/1475-2891-12-151. PMID: 24261676; PMCID: PMC3874620.
• 19 Ottaway P.B., (2008). Food Fortification and Supplementation: Technological, Safety and Regulatory Aspects. CRC Press&Woodhead Publishing Limited p.27. Erişim: 01.03.2022, https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=P6ujAgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA27&dq=Vitamin+and+mineral+fortification+of+foods&ots=NbNtaJb2Ac&sig=hE24Wy6vxw0JYgHb3gllAKHm9Qo&redir_esc=y#v=onepage&q=Vitamin%20and%20mineral%20fortification%20of%20foods&f=false
• 20 Peña‐Rosas JP, Mithra P, Unnikrishnan B, Kumar N, De‐Regil LM, Nair NS, Garcia‐Casal MN, Solon JA. Fortification of rice with vitamins and minerals for addressing micronutrient malnutrition. Cochrane Database of Systematic Reviews 2019, Issue 10. Art. No.: CD009902. DOI: 10.1002/14651858.CD009902.pub2. Accessed 03 March 2022.
• 21 Sue Horton, The Economics of Food Fortification, The Journal of Nutrition, Volume 136, Issue 4, April 2006, Pages 1068–1071, https://doi.org/10.1093/jn/136.4.1068
• 22 Saha S, Roy A. Whole grain rice fortification as a solution to micronutrient deficiency: Technologies and need for more viable alternatives. Food Chem. 2020 Oct 1;326:127049. doi: 10.1016/j.foodchem.2020.127049. Epub 2020 May 12. PMID: 32428853.
• 23 Palacios, Cristina & Hofmeyr, G & Cormick, Gabriela & Garcia-Casal, Maria & Pena-Rosas, Jp & Betrán, Ana. (2020). Current calcium fortification experiences: a review. Annals of the New York Academy of Sciences. 1484. 10.1111/nyas.14481.
• 24 Ekşi A, Karadeniz F. Gıda Zenginleştirme Yaklaşımı ve Türkiye’de Uygulanma Olanağı. Bes Diy Derg [Internet]. 31 Aralık 1996 [a.yer 27 Şubat 2022];25(2):47-1. Erişim adresi: https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/492
• 25 Kahyaoğlu F, Demirci B. Zenginleştirilmiş ve Güçlendirilmiş Gıdaların Sağlık Üzerine Önemi ve Çeşitli Ülkelerde Uygulanması, Bozok Tıp Derg 2019;9(2):164-69
• 26 Omar Dary, Jose O. Mora, Food Fortification to Reduce Vitamin A Deficiency: International Vitamin A Consultative Group Recommendations, The Journal of Nutrition, Volume 132, Issue 9, September 2002, Pages 2927S–2933S, https://doi.org/10.1093/jn/132.9.2927S
• 27 Kharel S, Gautam A, Mahotra M, Theniko NM, Loo SCJ. Valorizing okara waste into nutritionally rich polysaccharide/protein-extracts for co-encapsulation of β-carotene and ferrous sulphate as a potential approach to tackle micronutrient malnutrition. J Funct Foods. 2021 Dec;87:104749. doi: 10.1016/j.jff.2021.104749. PMID: 34987616; PMCID: PMC8689405.