Hasta – Hekim İlişkisine Hukuksal Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 4, 316 - 322, 09.12.2024

Ahmet Turla , Berna Aydın

https://doi.org/10.17942/sted.1444400

Öz

Türk hukukunda bugün için hekimlerin yetkilerini ve sorumluluklarını düzenleyen özel bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Özel hukuk ya da ticaret hukukunda yer alan maddelerin hiçbiri hasta-hekim ilişkisini tam olarak karşılamamaktadır. Yargıtay hasta-hekim ilişkisini genellikle “vekalet ilişkisi” olarak nitelendirmektedir. Her zaman “vekalet ilişkisi” niteliğinde olmayan bu ilişki, birçok faktöre göre de değişiklik gösterebilmektedir. Hekimlik uygulamaları vekalet ilişkisi dışında, “vekaletsiz iş görme”, “eser sözleşmesi” veya “haksız fiil” kapsamına da girebilmektedir. Ayrıca hastanın sağlık kuruluşu ile olan ilişkisi, sağlık kuruluşunun özel ya da kamuya ait olması, hastane kabul sözleşmesinin tam ya da bölünmüş sözleşme niteliğinde olup olmaması uygulanacak yasal prosedürü etkilemektedir. Hekim-hasta ilişkisini “sözleşme” ilişkisi şeklinde gören hukuksal düzenlemeler, içeriğinde yer alan farklı sözleşme türleri ve sözleşmesel ilişkinin hasta-hekim ilişkisi ile birebir örtüşmemesi nedeniyle kendi içerisinde de faklı uygulamaların doğmasına yol açmaktadır. Sağlık hukuku alanındaki bu yetersizlik hekim-hasta arasındaki sorunların çözümünde hekimlerin yanı sıra hukukçuları da zora sokmaktadır. Bu derleme yazıda; hasta-hekim, hasta-hastane ilişkisine hukuksal yorumlar ışığında bakılarak, hekimlerin mesleki uygulamalarının güncel hukuki metinlerde nasıl göründüğünün anlatılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

hasta, hekim, sözleşme

A Legal Perspective on the Patient-Physician Relationship

Öz

In Turkish law, there is currently no special legal regulation, regulating the powers and responsibilities of physicians. None of the articles in private law or commercial law fully cover the patient-physician relationship. The Supreme Court generally describes the patient-physician relationship as a “by proxy relationship”. This relationship, which is not always a “by proxy relationship”, can vary depending on many factors. Apart from the boundaries of Proxy relationship, medical practice may also fall within the scope of “working without by Proxy”, “work contract” or “tort”. In addition, the patient’s relationship with the healthcare institution, whether the healthcare facility is private or public, and whether the hospital admission contract is a full or split contract affect the legal procedure to be applied. Legal regulations that view the doctor-patient relationship as a “contract” relationship lead to different practices within themselves due to the different types of contracts they contain and the fact that the contractual relationship does not exactly overlap with the patient-physician relationship. This inadequacy in the field of health law puts lawyers as well as physicians in a difficult situation in resolving problems between doctor and patient. In this review article; It is aimed to explain how the professional practices of physicians appear in current legal texts by looking at the patient-physician and patient-hospital relationships in the light of legal interpretations.

Anahtar Kelimeler

patient, physician, contract

Kaynakça

• Yazıcı MF. Malpraktis ve Tazminat Sorumluluğu. (İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022).
• World Medical Association Declaration on the Rights of the Patient, Eylül/Ekim 1981. https://www.wma.net/wp-content/uploads/2005/09/Declaration-of-Lisbon-1981.pdf (Erişim tarihi: 11.01.2024)
• Declaration on the Promotion of Patient Rights in Europe, Amsterdam, 28-30 Mart 1994. http://www.nurs.uoa.gr/fileadmin/nurs.uoa.gr/uploads/Nomothesia_Nosilefton/Evropaika_keimena/eu_declaration1994_1_.pdf (Erişim tarihi: 11.01.2024).
• Bali Bildirgesi. https://hastahakki.org/bali-bildirgesi-bali-eylul-1995/ (Erişim tarihi: 11.02.2024).
• İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/04/20040420.htm#9 (Erişim tarihi: 11.02.2024).
• Türk Borçlar Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6098&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 11.02.2024).
• Şeker Z. Malpraktis Davalarında Aydınlatılmış Onam ile İlgili Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi. (Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Uzmanlık Tezi, 2020).
• Yeşiller FB. Hekimlik Sözleşmesi ve Hekimin Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu. (Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2019).
• Hakeri H. Tıp Hukuku. 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Özkaya E. Vekalet Sözleşmesi ve Kötüye Kullanılması. 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2005.
• Yargıtay 13. H.D. E. 2015/19700 K. 2017/10075 T. 23.10.2017, Yargıtay 13. H.. E. 2016/7750 K. 2017/8617 T. 27.9.2017, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası. Erişim tarihi: 04.01.2024.
• Aral F, Ayrancı H. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
• Ayan M. Tıbbî Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk. Kazancı Hukuk Yayınları, Ankara 1991.
• Eren F. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2022.
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 11.02.2024).
• Yüksel SR. Hekimin Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Sorumluluğu. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 2016;21(2):793-804.
• Yargıtay 15. H.D. E. 2020/1854 K. 2021/619 T. 3.3.2021, Kazancı İçtihat Bankası. (Erişim tarihi: 19.12.2023).
• İlgün K. Hekimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu. Seçkin Yayınevi, Ankara 2022.
• Yargıtay 15. H.D. 09.11.2020 T. E. 2020/1808 K. 2020/2925. Kazancı İçtihat Bankası (Erişim tarihi: 19.12.2023).
• Yargıtay 13. H.D. 2008/4519 Esas, 2008/10750 Karar T.18.09.2008 Kazancı İçtihat Bankası. (Erişim tarihi: 19.12.2023).
• Yargıtay 3. H.D. 07.12.2015 tarihli ve 2015/12079 E., 2015/19759 K. sayılı kararı, Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi. (ET. 11.12.2023).
• Şahin T. Borçlar Kanunu ve 6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Yüklenicinin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu. SDÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 2011;(1)2:136.
• Aşçıoğlu Ç. Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluk. Tekışık Yayıncılık, Ankara, 1993.
• Sindel E. Hekimin Haksız Fiil Sorumluluğu. Terazi Hukuk Dergisi 2016;119: 247.
• Koru O. Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluğu: Endikasyon Şartı. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2021;(12)2:494.
• Yargıtay 13. H.D. 14.10.1974, 2637/2492. Kazancı İçtihat Bankası. (Erişim tarihi: 11.01.2024).
• YHGK E. 2004/13-291, K. 2004/370, T. 23.6.2004, Kazancı İçtihat Bankası. (Erişim tarihi: 09.12.2023
• Narter S. Kusursuz Sorumluluk, Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Hukuku. 2. Baskı, Adalet Yayınları, Ankara 2016.
• Arslan F. Hekimin Sorumluluğunun Belirlenmesi Bakımından Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Mahiyeti. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 2020;(26)1:400-422.