Review of the Research on Psychological Resilience in Preschool Children

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 176 - 203

Sude Naz Gürkan , Necla Tuzcuoğlu

Öz

The development of psychological resilience (PR) in preschool children is crucial. Considered to be a personality trait and highly affected by the environmental factors, PR is directly linked to social skills, mathematical skills, scientific thinking skills, behaviors of playing, bullying behaviors, acquisition of social values, prosocial behaviors, development of the positive self-perception, autonomy and motivation. Relative research shows that teachers have more negative perception towards PR compared to parents. Besides, it is revealed that teachers consider themselves as having a tertiary responsible role in the development of PR . As for the predictors of resilience levels, it is found that while the parents’ resilience levels are highly influential, also fathers’ role as caregivers, warm and close relationships within the family, positive experiences, activities to try and spend time together, and encouraging attitudes are found to be positively effective. Likewise, the fact that socialization reinforces PR has been a common ground throughout the literature. However, some developmental challenges, especially related to language and communication, have been observed across children as a result of the Covid-19 pandemic and therefore social isolation. Yet, even in these circumstances, children have looked for different ways to maintain their social activities. For this reason, the increased engagement with digital devices such as tablets and phones in this period may be related to this change in social activities of children. Overall, as society is responsible for childrens’ healthy development, each member is responsible for their own resilience.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, early childhood, psychological resilience

Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Psikolojik Dayanıklılık Konusu ile İlgili Araştırmaların İncelenmesi

Öz

Okul öncesi dönem çocuklarında psikolojik dayanıklılık gelişimi önemli bir unsurdur. Bir kişilik özelliği olarak görülen psikolojik dayanıklılık; sosyal beceriler, matematik ve bilimsel düşünme becerileri, oyun davranışları, zorbalık, sosyal değerler kazanımı, prososyal davranışlar, olumlu benlik algısı gelişimi, özerklik ve motivasyon ile doğrudan ilişkilidir. Çevre ve toplum çocuğun psikolojik dayanıklılık gelişiminde son derece etkilidir. Öğretmenler ailelerden psikolojik dayanıklılığa dair daha olumsuz algıya sahiptir. Araştırma sonuçları öğretmenlerin, çocukların psikolojik dayanıklılık gelişiminde kendilerini üçüncül sorumlu rol sahibi olarak gördüğü yönündedir. Ailenin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ise çocuğun psikolojik dayanıklılığını yordayan bir durumdur. Bununla birlikte aile içi sıcak ve yakın ilişkiler, olumlu deneyimler, birlikte deneme ve zaman geçirme etkinlikleri, cesaretlendirici tutumlar pozitif yönde etkilidir. Çocukların psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile babalarının bakım veren olma rolü olmaları arasında ilişki vardır. Covid-19 pandemisi döneminde çocuklarda gelişimsel açıdan negatif durumlar gözlenmiş olup dil ve iletişim becerileri bunlar arasındadır. Bu durumun temel sebebi olarak dönemin zorunlulukları arasında yer alan sosyal izolasyon gösterilmiştir. Çocuklardaki sosyalleşmenin bu beceriyi güçlendirdiği belirlenmiştir. Çocuklar bu durumda da oyun davranışlarını ve arkadaşlık kurmayı sürdürmek için farklı yollar aramışlardır. İlgili dönemde tablet ve telefon gibi dijital cihazlar ile geçirilen sürenin artışı, çocukların oyun ve arkadaşlık biçimlerinde görülen bu değişimden kaynaklı olabileceği düşünülmektedir. Tüm toplumun kendi psikolojik dayanıklılıklarını geliştirme sorumluluğu vardır. Çocukların sağlıklı gelişmeleri önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, psikolojik dayanıklılık, yılmazlık

Kaynakça

• Aksoy, H. P., Gültekin Akduman, G., Şepitci Sarıbaş, M. ve Özyürek, A. (2023). Annelerin psikolojik dayanıklılıkları ile çocuklarının sosyal becerileri arasındaki ilişkinin ve sosyal becerileri etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, 205-228.
• Arslan, G. (2015). Yetişkin psikolojik sağlamlık ölçeği’nin (YPSÖ) psikometrik özellikleri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 344-357.
• Arslan, Z. G. ve Demircioğlu, H. (2023). The impact of fathers' gender perspectives and involvement on children's resilience. Early Child Development and Care, 193(3), 417-431.
• Atan, A. ve Buluş, M. (2021). Çocuklarda psikolojik iyi oluş: bir model önerisi ve ölçek geliştirme çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 54(54), 97-128.
• Bağcı, M. (2022). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Psikososyal Özellikleri ile Öz Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi [Tezsiz Yüksek Lisans Projesi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Bahat, Ş., Gülay Ogelman, H. ve Güven, D. (2022). Özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren kardeşe sahip 5-6 yaş çocuklarının psikolojik dayanıklılıklarının ebeveyn görüşlerine dayalı olarak karşılaştırılması. Ekev Akademi Dergisi, 26(91), 281-296.
• Balaban Dağal, A. ve Bayındır, D. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının ego sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Araştırmaları Dergisi, 2(1), 132-150.
• Balaban Dagal, A. ve Demircan, N. (2024). The predictive effect of pre-service preschool teachers ’social skills and problem-solving skills on their resilience. MSKU Journal of Education, 11(1), 21-38.
• Balaban, S. (2020). 5-6 Yaş Grubunda Çocuğu Olan Anne Babaların Kabul Red Düzeyleri ile Çocukların Yılmazlıkları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. Printice-Hall.
• Basım, N. ve Çetin, F (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi. 22(2), 104-114.
• Bil, Ş. (2023). The Relationship Between Parental Psychological Maltreatment During Childhood And Adulthood Somatic Symptoms Through Psychological Resilience [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Bilge, M., Avcı, A. ve Kale, M. (2021). Babaların psikolojik sağlamlık düzeyleriyle çocuk bakımına katılım düzeyleri arasındaki ilişki: Adana örneği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care,15(2): 375-382.
• Bozgeyikli, H. ve Şat, A. (2014). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: özel okul örneği, Emek ve Toplum, 3(5), 172-191.
• Chen, H., Hong, Q., Xu, J., Liu, F., Wen, Y. ve Gu, X. (2021). Resilience coping in preschool children: the role of emotional ability, age, and gender. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 5027.
• Çaykuş, E. T. ve Mutlu Çaykuş, T. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde çocukların psikolojik dayanıklılığını güçlendirme yolları: ailelere, öğretmenlere ve ruh sağlığı uzmanlarına öneriler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 95-113.
• Çetin, F., Yeloğlu, H. ve Basım, H. (2015). Psikolojik Dayanıklılığın Açıklanmasında Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Rolü: Bir Kanonik İlişki Analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81-95.
• Çetinkaya, A. ve Özyürek, A. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarda ego sağlamlığı ve ruhsal uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(3), 147-163.
• Ding, X., Liang, M., Song, Q., Su, W., Li, N., Liu, H., Wu, Y., Guo, X., Hao, W., Zhang, J., Qirong, Q., Sun, L., Chen, M. ve Sun, Y. (2022). Development of psychological resilience and associations with emotional and behavioral health among preschool left‑behind children. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 58, 467-476.
• Durak, M. (2002). Deprem Yaşamış Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Belirtileri Yordamada Psikolojik Dayanıklılığın Rolü [YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Durmuşoğlu Saltalı, N., Erbay, F., Işık, E., ve İmir, H. M. (2018). Turkish validation of social emotional well being and resilience scale (PERIK). International Electronic Journal of Elementary Education, 10(5), 525-533.
• Erata, F. ve Özbey, S. (2020). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5(9), 125-151.
• Erikson, E. H. (2018). İnsanın 8 evresi. Okuyan Us.
• Ernas, Ş. (2017). Özerklik ve Psikolojik Dayanıklılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Ersay, E. (2018, Haziran). Early childhood resilience: promising results from a new scale [Bildiri Sunumu]. 70thOMEP World Assembly and Conference, Prague/CzechRepublic.
• Faraji, H.; Utar, K., ve Berfu Boran, N. (2022). Relationship between early maladaptive schemas and psychological resilience. Asya Studies-Academic Social Studies, 6(19), 203-214.
• Feldman, R. (2023). Father contribution to human resilience. Development and Psychopathology, 35, 2402-2419.
• Gholipour Crane, Z., Masoumi, S., Boorboor, N., Dabiri, T., Shafiee Anaraki, N. ve Alibakhshi, Z. (2023). Emotion regulation training on psychological resilience of self-harming female students. Journal of Preventive Counseling, 4(3), 82-91.
• Gülay Ogelman, H. (2014). Predictor effect of parental acceptance-rejection levels on resilience of preschool children. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174, 622-628.
• Gülay Ogelman, H. ve Erol, A. (2014). Examination of the predicting effect of the resiliency levels of parents on the resiliency levels of preschool children. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 186, 461-466.
• Gülay-Ogelman, H., Güngör, H. ve Göktaş, İ. (2021). Examining the resiliency of preschool children in the Covid-19 pandemic period based on age and gender. International Journal of Academic Research in Education, 7(1), 29-37.
• Gülay Ogelman, H., Saraç, S., Önder, A., Abanoz, T. ve Akay, D. (2021). Okul öncesi sosyal duygusal beceriler ve psikolojik dayanıklılık ölçeğinin Türkçe geçerlik güvenirlik çalışması. International Journal of New Trends in Arts, Sport & Science Education, 10(4), 231-242.
• Gülay Ogelman, H., Saraç, S. ve Abanoz, T. (2023). Küçük çocuklarda psikolojik dayanıklılık ve oyun davranışları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-12.
• Gün, R. Ş. ve Gültekin-Akduman, G. (2022). Okul öncesi çocuklarının psikolojik sağlamlıklarının akran zorbalığı davranışları ile ilişkisi. TEBD, 20(1), 107-123.
• Gün, R. Ş., Özaslan, H. ve Gültekin Akduman, G. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin aile özellikleri açısından incelenmesi, Trakya Journal of Education, 13(2), 843-855.
• Hanley, T. ve Cutts, L. (2013). What is a systematic review?. Counselling Psychological Society, 28(4), 3-6. Işık, Ş. (2016). Psikolojik dayanıklılık ölçeğinin geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182.
• Kaya, İ. ve Tıraş, B. (2021). Sosyal karşılaştırma, bilişsel üçlü ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkiler. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 12(45), 537-557.
• Kındıroğlu, Z. (2018). Ebeveynlerin Psikolojik İyi Oluş ve Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri ile Çocukların Sosyal Yetkinlik ve Davranışları Arasındaki İlişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Meriç, M. E. (2020). Şefkat Korkusu, Öz-Anlayış ve Psikolojik Dayanıklılık: Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocukların Ebeveynleri Üzerine Bir Araştırma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Biruni Üniversitesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Güncellenen okul öncesi eğitim programı, MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Miljević-Riđički, R., Plantak, K. ve Bouillet, D. (2017). Resilience in preschool children – the perspectives of teachers, Parents and Children, International Journal of Emotional Education, 9(2), 31-43.
• Önder, A. ve Ogelman, H. G. (2011). Beş-altı yaş çocukları için ego sağlamlığı ölçeğinin (öğretmen-anne-baba formları) güvenirlik geçerlik çalışması. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 2(1), 5-21.
• Özbiler, S. (2020). Resilience as the mediator of the relationship between emotional availability of fathers and subjective well-being of emerging adults. Psikoloji Çalışmaları-Studies in Psychology, 40(2): 513–531.
• Özözen Danacı, M. ve Çetin, Z. (2019). 48-60 aylık çocukların okul zorbalığına yönelim düzeylerinin değerlendirilmesi. Journal of Instructional Technolojies & Teacher Education, 8(2), 21-29.
• Pınarcık, Ö. (2017). 24-36 aylık çocukların okul zorbalığına yönelim düzeyleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(12), 40-58.
• Polatçı, S., Irk, E., Gültekin, Z. ve Sobacı, F. (2017). Psikolojik dayanıklılık ve kişilik özellikleri tatmin düzeyini etkiler mi?. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(9), 553-578.
• Polatçı, I. S. ve Tınaz, Z. (2021). Kişilik özelliklerinin psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(36), 2890-2917.
• Safalı, S. (2021). Sosyoekonomik Açıdan Dezavantajlı Olan Beş Yaş Çocuklarının Yılmazlık Düzeyleri, Problem Çözme Becerileri ve Annelerinin Ebeveyn Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Saki, H. ve Tekin, U. (2020). Montessori felsefesi ile eğitim alan 24-72 ay arası çocukların psikolojik incelenmesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 15-33.
• Sayar, Ş. (2023). Çocuk gelişimi ve eğitimi öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin öğretmenlerin bazı demografik özelliklerine göre incelenmesi, Social Sciences Studies Journal, 9(117), 9208-9217.
• Şahan Aktan, B. (2018). 48-72 Aylık Çocuklar İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Eğitici Drama Temelli Psikolojik Dayanıklılık Programının Etkisinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Şahan Aktan, B. ve Önder, A. (2018). Okul öncesi dönemde psikolojik dayanıklılık, Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(2), 20-30.
• Şahin Kıralp, F. S. ve Ummanel, A. (2023). Examination of preschool children’s social emotional skills & resilience levels and father-child communication. Asian Journal of Instruction, 11(Özel Sayı), 92-110.
• Tarım, N. (2021). The Effects of Childhood Adversity and Benevolent Childhood Experinces on Adult Resilience [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Bilgi Üniversitesi.
• Tok, Y. (2020). Okul Öncesi Eğitime Devam Eden 5 Yaş Grubu Çocukların Yılmazlık Düzeyleri ile Matematik ve Bilimsel Süreç Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• TDK (2024). Türk Dil Kurumu. Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 01.04.2024 tarihinde ulaşılmıştır. Türk Kurtça, T. ve Kocatürk, M. (2020). The role of childhood traumas, emotional self efficacy and internal - external locus of control in predicting psychological resilience. IJELS Educating for the Future, 8(3), 105-115.
• Uslu, Ş. S. ve Demiriz, S. (2022). Erken çocuklukta yılmazlığın yordayıcısı olarak sosyal değerler kazanımı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 56, 76-97.
• Ünsal, F. Ö. (2016). Okul Öncesi Çocuklar İçin Psikolojik Dayanıklılık Programının 5 Yaş Çocuklarının Sosyal Becerilerine ve Problem Davranıına Etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Veronese, G., Pepe, A. ve Giordano, F. (2021). Child psychological adjustment to war and displacement: a discriminant analysis of resilience and trauma in syrian refugee children. Journal of Child and Family Studies, 30, 2575-2588.
• Yavuz Alıcuoğlu, A. ve Bavlı, B. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların psikolojik dayanıklılıklarını (rezilyansını) desteklemede kullandıkları stratejiler: fenomenolojik bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 52(238), 655-680.
• Yüksel, H. ve Albaş, İ. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde okul öncesi (3-6 yaş) çocukların yaşadıkları sorunlar: İzmir örneği. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 3056-3085.
• Zhang, J., Wu, Y., Qu, G., Wang, L., Wu, W., Tangi X., Liu, H., Chen, X., Zhao, T., Xuan, K. ve Sun, Y. (2021). The relationship between psychological resilience and emotion regulation among preschool left-behind children in rural China. Psychology, Health & Medicine, 26(5), 595-606.