Okul Öncesi Özel Eğitim Programında Cinsel Eğitim ve İstismardan Korunma İle İlgili Olabilecek Kazanımların Analizi

Year 2025, Volume: 2 Issue: 1, 380 - 397, 30.06.2025

Özlem Çelik , Şeyma Ünal

Abstract

Bu çalışmanın amacı Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2018 yılında yayınlanan Özel Eğitime İhtiyacı Olan Bireyler İçin (37-78 Ay) Okul Öncesi Özel Eğitim Öğretim Programında yer alan gelişim özellikleri ve kazandırılması hedeflenen kazanımlar içerisinde cinsel eğitim alanı ve cinsel istismara karşı korunma alanları ile ilgili olabilecek kazanımların incelenmesidir. Yapılan bu çalışma betimsel türdedir. Çalışmada veri toplamak amacıyla doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Millî Eğitim Bakanlığı (2018) Özel Eğitime İhtiyacı Olan Bireyler İçin (37-78 Ay) Okul Öncesi Özel Eğitim Öğretim Programı kapsamında, okul öncesi özel eğitimin amaçları ve önemi, okul öncesi özel eğitim programının tanıtımı, temel ilkeler, kazanım ve göstergeler, okul öncesi özel eğitimde planlama ve uygulama, değerlendirme bölümleri incelenmiştir. Tarama sonucunda ulaşılan olgular içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. İncelenen programda, cinsel eğitime yönelik olarak direkt olmasa da dolaylı olarak yararlanılabilecek kazanımların bulunduğu düşünülmektedir. Yapılan değerlendirme sonucunda bulgular olarak 2 ana tema ve 6 alt temaya ulaşılmıştır. Programda, cinsiyet kimliği, beden tanıma, mahremiyet gibi konulara dair kazanımların yer alması, çocukların erken yaşta bu kritik konularla ilgili farkındalık ve beceriler geliştirmelerini desteklediği, bu alanlarda yapılan kazanımların ise güvenli bir çevre sağlama açısından önem taşıdığı ve ayrıca, cinsel istismardan korunma ve sosyal çevreyi ayırt etme gibi konularda sunulan kazanımların, çocukların hem bireysel hem de sosyal düzeyde sağlıklı sınırlar ve ilişkiler kurmalarına katkı sağladığı bulgularına ulaşılmıştır.

Keywords

Cinsel eğitim, cinsel istismardan korunma, okul öncesi özel eğitim programı

Ethical Statement

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Çalışma kapsamında canlı bir varlık ile çalışılmadığı için etik kurul izni gerektirmemektedir.

Analysis of Potential Learning Outcomes Related to Sexual Education and Protection from Abuse in the Preschool Special Education Program

Abstract

Abstract
The aim of this study is to to examine the achievements that may be related to the areas of sexual education and protection against sexual abuse within the developmental characteristics and achievements targeted to be gained in the Preschool Special Education Curriculum for Individuals in Need of Special Education (37-78 Months) published by the Ministry of National Education in 2018. . This study is descriptive in nature. Document analysis method was used to collect data in the study. Within the scope of the Ministry of National Education (2018) Preschool Special Education Curriculum for Individuals in Need of Special Education (37-78 Months), the aims and importance of preschool special education, introduction of preschool special education program, basic principles, achievements and indicators, planning and implementation in preschool special education, and evaluation sections were examined. . The facts obtained as a result of the review were analyzed using content analysis. In the examined program, it is thought that there are achievements that can be used indirectly, if not directly, for sexual education. As a result of the evaluation, 2 main themes and 6 sub-themes were reached as findings. It was found that the inclusion of achievements on issues such as gender identity, body recognition and privacy in the program supports children to develop awareness and skills related to these critical issues at an early age, that the achievements made in these areas are important in terms of providing a safe environment, and that the achievements presented on issues such as protection from sexual abuse and distinguishing the social environment contribute to to children's establishment of healthy boundaries and relationships at both individual and social levels.

Keywords

Sexual education, prevention of sexual abuse, preschool special education program

References

• Alptekin, A. & Tepeli, K. (2019). Farklı yetersizliği olan 48-72 ay çocuklarda cinsel gelişimin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 737-762. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.526557
• Artan, İ. (2002). Cinsel eğitim etkinliklerinin ders programları aracılığı ile uygulanması. Yaşadıkça Eğitim, 73.
• Artan, İ. (2021). Cinsel gelişim ve eğitim. In N. Baysal Metin (Ed.), Doğum öncesinden ergenliğe çocuk gelişimi (4. ed.). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. baskı). Pegem Akademi.
• Carson, D. K., Foster, J. M., & Tripathi, N. (2013). Child sexual abuse in India: Current issues and research. Psychological Studies, 58(3), 318-325.
• Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği. (2022). Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar: Tanımı ve Farklı Türleri. Erişim adresi: https://cinselsiddetlemucadele.org/2020/05/18/cocuga-yonelik-cinsel-istismar-tanimi-ve-farkli-turleri Erişim tarihi: 25.02.2024.
• Çalışandemir, F., Bencik, S., & Artan, İ. (2010). Çocukların cinsel eğitimi: Geçmişten günümüze bir bakış. Eğitim ve Bilim, 33, 150.
• Çankırı, A. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsel eğitimi ile ilgili anne baba görüşlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çay, M., & Kırlıoğlu, H. İ. K. (2021). Cinsel Sağlık Ölçeği’nin sosyal hizmet öğrencileri örnekleminde psikometrik özelliklerinin incelenmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 0(18), 1-14. https://doi.org/10.46218/tshd.985524
• Çelik, Ö. (2017). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin cinselliği ile ilgili çalışmalar yapan uzman görüşleri. Turkish Studies, 12(17), 113-132.
• Çelik, Ö., & İpçi, K. (2020). Zihinsel yetersizliği olan bireylere yönelik cinsel istismar: Ulusal haber ajanslarına yansıyan olgular üzerinden bir inceleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 737-753. doi: 10.14689/issn.2148-624.1.8c.2s.14m
• Çelik, Ö., & Yücel, S. (2023). Zihin yetersizliği olan ergenlerin cinsel gelişim özelliklerinin ebeveyn bildirimleri üzerinden incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 801-825. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1235813
• Dalzell, H. (2017). Human sexuality: Sexuality across the lifespan: Childhood and adolescence. CE4Less. https://www.ce4less.com
• Deniz, Ü., & Yıldız, R. (2018). Milli eğitim bakanlığı okul öncesi eğitim programında cinsel gelişim ve cinsel eğitim. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 431-447.
• Eliküçük, A. (2011). Anne-babalara uygulanacak cinsel gelişim eğitiminin 6 yaş çocukları bulunan ebeveynlerin bilgi düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ersoy, Ö. A., & Özkan, H. K. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsel istismara ilişkin bilgilerinin İncelenmesi: Nitel bir bakış. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 6(1), 123-139.
• Guidry, L., Lake, V. E., Jones, I., & Rice, D. C. (2005). Literacy focused servicelearning projects as a tool to augment children's literature courses. 25(3), 231- 236. https://doi.org/10.1080/1090102050250306.
• Gürbüz, S. (2018). Ergenlik dönemindeki zihin yetersizliği olan bireylerin cinsel gelişim özelliklerinin ebeveyn görüşleri ile değerlendirilmesi: Bir ölçek geliştirme çalışması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Güder, S. Y. ve Alabay, E. (2018). Children's questions and answers of parents: Sexual education dilemma. International Journal of Progressive Education, 14(6), 138-151. https://doi.org/10.29329/ijpe.2018.179.11.
• Güneş, A. (2021). Adım Adım Çocuklarda Cinsel Eğitim. Timaş Yayınları.
• Güzelyurt, T., Yalçınkaya, Ö., Saluci, Ü., & Öglü, H., Ürüm, R. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin cinsel eğitime ilişkin görüşleri. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 2(2), 110-122.
• İşler, S. (2017). Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlerin cinsel gelişime ve cinsel eğitime yönelik bilgi düzeylerinin ve tutumlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü.
• İşler, S., & Gürşimşek, A. İ. (2018). 3-6 Yaş Çocuklarının Cinsel Eğitiminin Gerekliliği ile İlgili Ebeveyn Görüşlerinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 845-867.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için okul öncesi özel eğitim öğretim programı (37-78 ay). https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_10/09145549_Okul_Yncesi_son_pdf.pdf
• Odacı, H., & Türkkan, T. (2020). Cinsel istismar şüphesi bulunan çocukla görüşme: Öğretmenler ve okul psikolojik danışmanları nasıl davranmalı ve neler yapmalı? Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 685-706.
• Parmaksız, E. (2024). Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2013 Okul öncesi eğitim programının cinsel eğitim bağlamında kazanım/göstergeler ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniveristesi, Eğitim Enstitüsü.
• Pick, S., Givaudan, M., & Brown, J. (2000). Quietly working for school-based sexuality education in Mexico: Strategies for advocacy. Reproductive Health Matters, 8(16), 92-102.
• Pradikto, B., & Sofino, S. (2019). Sex education in family: study on children living far apart with the family. Journal of Nonformal Education, 5(2), 132-137.
• Semerci, B. (2018). Çocuklarımızla Cinsellik Hakkında Nasıl Konuşalım? Alfa Yayınları. SIECUS. (2004). Guidelines for comprehensive sexuality education 3rd edition. National Guidelines Task Force. Erişim adresi: https://siecus.org/wp-content/uploads/2018/07/Guidelines-CSE.pdf Erişim tarihi: 25.02.2024.
• Sinaga, D., & Simorangkir, M. (2021). Understanding early sex education through image story media., International Journal of Recent Innovations in Academic Research, 5(8), 103-108.
• Türk Kurtça, T. (2022). Çocuk cinsel istismarını önleme programlarında ebeveyn eğitimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi, 14(1), 247-254.
• Ünlüer, E. & İnan, R. (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının cinsel eğitim hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(2), 377-397.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınevi.