On Dress History Writing of the 16thCentury: Exoticism, Power and Interaction Between Eastern and Western Dress

Yıl 2013, Cilt: 2013 Sayı: 29, 91 - 116, 01.06.2013

F. Dilek Himam

Öz

Representations and decorations of non-western dresses in the fashion history are mostly conceptualized as fantastic, bewitching, epic, remarkable, different, exotic, spiritual, timeless and unchanging. This approach confirms the obsession of western cultures as demonstrating their civilized ways to show that they are different from, and superior to other cultures. Starting from the beginning of the 19th century, these tempting messages and representations can be exemplified in the western dress history with the diversity of decorations and technical virtuosities of the non-western dress by means of the devastating taste of exotic styles with unique motifs. For this reason, modern fashion history and dress history constructs discourses of exoticism, primitive and authentic look which have been widely practiced by western fashion designers and icons of the related period. With that reason, Ottoman costumes and production techniques were also considered as exotic, powerful and * Yrd.Doç. Izmir Ekonomi Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü, Sakarya Cad. No:156, Balçova/İzmir,[e-mail],0-232-4117107-4117101 extravagant while adopted and interpreted by the Europeans during the 16th century. The purpose of this paper is to present and analyze the cultural transformations richly colored with intricate patterns and ornamental representations of non-western dress codes in fashion inspired by the orient as an exotic. In accordance with the visual data obtained in the study, the concept of the “exoticism” will be interpreted as the representation of the nonwestern. This study will also include the exotic dresses and accessories produced from the luxurious materials as the representation of the power and extravagance used by the Ottomans and the Europeans in the 16th Century.

Anahtar Kelimeler

Non-western dress, western dress, exoticism, orientalism, dress history

16. Yüzyıl Giysi Tarihi Yazımı Üzerine: Giysilerde Doğu-Batı Etkileşimi, Egzotizm ve Güç

Öz

Moda tarihinde batılı-olmayan giysilerin sunum ve dekorasyonları her zaman fantastik, büyüleyici, epik, dikkat çekici, egzotik, ruhani, zamansız ve değişmez gibi sözlerle ifade edilmiştir. Doğulu giysiler ve görünümler üzerindeki bu yaklaşım batılı anlayışın diğer kültürler üzerindeki yüceliğini, farklılığını ve gücünü gösterme arzusuyla yakından ilişkilidir. 19. yüzyıldan başlamak suretiyle doğunun dikkat çekici sunumları, batı giysi tarihinde batılı olmayan giysilerdeki teknik ustalıklar ve bu giysilerdeki özgün motifler egzotik olarak değerlendirilmiştir. Bu amaçla hem giysi tarihi hem de modern moda tarihi yazımında doğunun her zaman egzotik, primitif, öteki ve otantik olma noktasında bir söylem söz konusu olmuştur. Özellikle 16. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu‟na ait egzotik giysiler ve kumaş teknikleri aynı dönem Avrupa modasına yoğun bir şekilde adapte edilirken giysiler ihtişamın ve gücün de bir göstergesi olmuşlardır. Bu çalışmada giysi tarihi açısından Osmanlı İmparatorluğu‟nun en gösterişli dönemlerinden biri olan 16. yüzyılda giyilen Avrupalı giysilerinde Osmanlı giysi kültürünün izleri, egzotizm kavramı çerçevesinden incelenecektir. Bu çalışmada batılı giysilerdeki egzotik gösterimler aracılığı ile okumalar yapılırken, “egzotizm” kavramı, batıya ait olmayanı anlatma noktasında ele alınacaktır. Çalışma gücün kullanımı ve ihtişamın anlatımı olarak kullanılan lüks kumaşlardan üretilen egzotik giysi ve aksesuarları,16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu‟nda kullanılan giysilerin aynı dönem Avrupa modasına adapte edilme biçimlerini de içerecektir.

Anahtar Kelimeler

Doğu giysisi, batı giysisi, egzotizm, oryantalizm, giysi tarihi

Kaynakça

• AND, Metin, “Yüzyıllar Boyunca Avrupa‟da Türk Modası”, Skylife, Eylül 2002, s.115-126.
• ATASOY, Nurhan, DENNY, Walter B., MACKIE, Louise W., TEZCAN, Hülya, İpek: Osmanlı Dokuma Sanatı, TEB İletişim ve Yayıncılık A.ġ., İstanbul, 2001.
• BAĞBARS, Sebahat, “Padişah Kaftanları Neden Bu Kadar İhtişamlı?” [Nurhan Atasoy ile röportaj], Popüler Tarih Dergisi, Aralık 2005, s.54-63.
• BARD, Christine, Pantolonun Politik Tarihi, Çev: İsmail Yerguz, Sel Yayıncılık, Birinci Baskı,İstanbul, 2012.
• BAġKAYA, FulyaErtem, HIMAM, F.Dilek, Colonial Representations and Mimicry in the Early Photographic and Fashion Practices of the Ottoman Empire,ACAH2012, The Asian Conference on Arts & Humanities, Osaka, 5-8 April 2012, Japan, s.183-200.
• BOUCHER, François, History of Costume in the West, Thamesand Hudson,1996.
• CRAIK, Jennifer TheFace of Fashion: Cultural Studies in Fashion, Routledge, London and New York, 1993.
• EVREN, Burçak, GİRGİN CAN, Dilek,Yabancı Gezginler ve Osmanlı Kadını, Milliyet Yayınları,1997.
• FAROQHİSuraiya, Osmanlı İmparatorluğu, Çev: Ercan Ertürk, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2010.
• GERMANER, Semra, İNANKUR, Zeynep, Oryantalistlerin İstanbul’u, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Seri adı ve numarası: sanat/78, İstanbul,2002.
• GERMANER, Semra, İNANKUR, Zeynep, Oryantalizm ve Türkiye, Türk Kültürüne Yayınevi-100, İstanbul, Kasım, 2005, s.294.
• Hizmet Vakfı Yayınları, 1989.
• GÖRÜNÜR, Lale, Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminden Kadın Giysileri: Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu, Vehbi Koç Vakfı, Mas Matbaacılık A.ġ. İstanbul,2010. JIROUSEK Charlotte, Ottoman Influences in Western Dress, From Ottoman Costumes: From Textile to Identity. S. Faroqhi and C. Neumann, ed.Istanbul: Eren Publishing, 2004, s.231-250.
• KİPÖZ, ġölen, Globalization as Orientating and Gendering Phenomenon in Fashion Spectacle, proceedings, The Space Between Conference, Perth Western Australia, 15-17 Nisan 200 KUMRULAR, Özlem, Dünyada Türk İmgesi, Kitap Yayınevi Ltd., 2005.
• LAVER, James, Costume and Fashion: A Concise History, Thames and Hudson, London,2002.
• LEWIS, Reina, Gendering Orientalism, Routledge, London,1996
• MACK, Rosamond E.,Doğu Malı Batı Sanatı: İslam Ülkeleriyle Ticaret ve İtalyan Sanatı: 1300-1600, Kitap Yayınevi-100, İstanbul, Kasım, 2005.
• OLIAN, Jo Anne, Sixteenth-Century Costume Books, Dress, the Annual Journal of the Costume Society of America 1, 1977, s. 20-48.
• ÖZBARAN, Salih, Üniversite Kürsüsünden Medya Sözcülüğüne: Tarih Tasarımı, Toplumsal Tarih, Nisan 2010,196,s.24-32.
• RABY, Julian, Venice, Dürer and the Oriental Mode, Islamic Art, Londra,1982.
• REYHANLI, Tülay, İngiliz Gezginlerine Göre XVI. Yüzyılda İstanbul’dan Hayat (15821599), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara,1983.
• SAID, Edward W.,Şarkiyatçılık: Batının Şark Anlayışı, Metis Yayınları, İstanbul,1999.
• SCARCE, Jennifer, Turkish Fashion in Transition, Costume Journal of the Costume Society, No:14, 1980, s. 144-167.
• SİPAHİOĞLU, Oya, Bursa ve İstanbul’da Dokunan ve Giyimde Kullanılan 17. Yüzyıl Saray Kumaşlarının Yozlaşma Nedenleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir,1992.
• TEZCAN, Hülya, Kumaş Sanatı, Geleneksel Türk El Sanatları, T.C. Kültür Bakanlığı, Haz: Mehmet Özel,s.160-162 YEĞENOĞLU, Meyda, Sömürgeci Fantaziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark, Metis Yayınları, İstanbul, Birinci Basım, Ocak 2003.
• YERASİMOS, Marianna, ÖZDAMAR, Ali, 16. Yüzyıl Batı Kostüm Kitaplarında Türk ve Doğu Figürleri, TTOK Belleteni, Sayı 74, 1986,s.20-23.