Nurullah Ataç’ın Edebiyat Kuramcısı Kimliği Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 49, 27 - 45, 30.04.2020

Cem Budan

Öz

Edebi eleştirinin
Türk edebiyatında müstakil bir tür olarak gelişim göstermesine zemin hazırlayan
şahsiyetlerin başında gelen Nurullah Ataç, görüşleriyle devrinin kültür ve sanat
hayatı üzerinde geniş çaplı tesirler uyandırdığı gibi kendisinden sonraki
kuşakların düşünce dünyalarını da önemli ölçüde etkilemiştir. Nurullah Ataç’ın
Türk edebiyatı tarihi ve düşünce geleneği içindeki konumunu merkeze alan
akademik çalışmalarda, yazarın daha ziyade eleştirmen kimliğiyle dil anlayışı
üzerinde durulduğu görülmektedir. Söz konusu değerlendirmelerde, Nurullah
Ataç’ın edebiyat kuramı alanında ileri sürdüğü görüşlerin önemli ölçüde ihmal
edildiği; estetiğin temel problemlerine ilişkin tartışmalar karşısındaki
tavrının yeterince aydınlatılamadığı tespit edilebilmektedir. Bu çalışmanın
amacı, Nurullah Ataç’ın muhtelif eleştiri yazılarında dağınık bir biçimde
ortaya koyduğu edebiyatla ilgili görüşlerini belirli başlıklar çerçevesinde
derleyerek bir bütün halinde analiz etmek; bu suretle tutarlı ve gelişkin bir
estetik kuramın banisi olduğu gerçeğini ortaya koymaktır. Ataç’ın, edebiyatın
arkaik ve güncel sorunlarına yönelik yaklaşımını aydınlatmak ve ülkemizde
yeterince gelişmemiş olduğu düşünülen sanat kuramı çalışmalarına sunduğu
katkıları tartışmak, araştırmanın diğer hedefleri arasındadır.      

Anahtar Kelimeler

Nurullah Ataç, edebiyat kuramı

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (1922). Bir Mukayese, Yarın, s. 28.Alain (1961). Söyleşiler, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.Ataç, N. (1942). Edebiyat, Cumhuriyet, 5 Eylül, s. 20.⸻ (1954). Ararken, İstanbul: Varlık Yayınları.⸻ (1954). Diyelim, İstanbul: Varlık Yayınları.⸻ (1958). Okuruma Mektuplar, İstanbul: Varlık Yayınları.⸻ (1988). Prospero ile Caliban, İstanbul: Can Yayınları.⸻ (2000). Söyleşiler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.⸻ (2001). Günce 1953-1955, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.⸻ (2016). Günlerin Getirdiği-Sözden Söze, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul: Say Yayınları.Binyazar, A. (1998). Ozanlar Yazarlar Kitaplar, İstanbul: Çağdaş Yayınları.Çetişli, İ. (2014). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Ankara: Akçağ Yayınları.Eşref, R. (1918). Diyorlar ki, Dersaadet, İstanbul 1918, s. 57.Enginün, İ. (2017). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), İstanbul: Dergah Yayınları.Fuat, M. (1998). Unutulmuş Yazılar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Kansu, C. A. (1967). Prospero, Varlık, S. 694, s. 4. Karay, R. H. (1918). Sinema Derdi, Yeni Mecmua, 9 Mayıs, s. 3.Kemal, M. (1986). Neden Unutuldu?, Cumhuriyet, 17 Mart, s. 4.Kırkpınar, L. (2018). Demokrat Parti ve Din-Siyaset İlişkisi (1946-1960), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVIII/36, s. 351. Moran, B. (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları. Mutluay, R. (1976). 50 Yılın Türk Edebiyatı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Nayır, Y. N. (1953). Edebiyatçılarımız Konuşuyor, İstanbul: Varlık Yayınları.Necatigil, B. (1989). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınları.Ozansoy, H. F. (1950). Sinemanın Çocuk Üzerinde Yaptığı Kötü Tesirler, Son Posta, Nr. 1697, 7 Aralık, s. 5.Siyavuşgil, S. E. (1949). Sinema Çocuklar İçin Zararlı mıdır?, Yeni Sabah, 12 Mayıs, s. 2.Sklovsky, V. (1966). Kunst als Kunstgriff, Frankfurt am Main: Theorie der Prosa.Tanpınar, A. H. (1995). Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergah Yayınları.Tunalı, İsmail (2010). Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.Wellek R.-Warren, A. (1983). Edebiyat Biliminin Temelleri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.Yücel, T. (2015). Yazın Gene Yazın, İstanbul: Can Yayınları.