Meksika Devrimi ve Kadın Hakları

Yıl 2022, Sayı: 57, 211 - 233, 01.01.2023

Ayşe Yarar

Öz

Kadın erkek eşitliğinin söz konusu olmadığı devrim öncesi Meksika’sında kadınların, siyasal ve sosyal alanda aktif rolleri yoktu. Ataerkil geleneksel yapının baskın olduğu bu ülkede, 1910 yılında patlak veren devrim, kadınları edilgenlikten çıkmaya zorladı. Meksikalı kadınlar devrimci süreçte (1910-1940) oldukça aktif roller üstlendiler; yazar, siyasetçi ve hatta asker oldular. Bu makale soldadera denilen kadın savaşçılar ile Meksikalı devrimci feministlerin devrimdeki rollerine istinaden devrimin, kadın hakları açısından Meksika’da sağladığı kazanımları ve bu kazanımların sınırlarını ele almaktadır. Devrim dönemindeki aktivizmin ardından hem soldaderalar hem de feministler devrimden sonra eski hayatlarına dönmek istemediler. Dolayısıyla devrim sona ererken toplumsal hayattaki aktif rollerini devam ettirmek ve siyasal haklarını elde etmek için erkeklerle her alanda eşitlik talep ettiler. Oy hakkı dışında pek çok alanda çeşitli kazanımlar elde eden kadınlar, eşit vatandaşlar olarak modern Meksika’da yerlerini almak için mücadelelerini sürdürmek zorunda kaldılar. Kendilerini ilerici olarak tanımlayan devrimci seçkinler, ülkenin modernleşmesi konusunda ciddi adımlar atılmasını sağlasalar da kadınların seçme ve seçilme hakları konusunda oldukça muhafazakâr bir tutum takınmışlardı. Bu sebeple iktidar sahiplerinin gerek önyargıları gerekse ataerkil bakış açılarından dolayı Meksikalı kadınlar, siyasal haklarına dünyanın geri kalanına nazaran geç bir zamanda kavuştu.

Anahtar Kelimeler

Meksika Devrimi, Kadın Savaşçılar, Devrimci Feministler, Eşit Vatandaşlık, Siyasal Haklar

Kaynakça

• AGN (Archivo General de la Nacion / Meksika Ulusal Arşivi), Fondo Lazaro Cardenas, “El Frente Único Pro Derechos de la Mujer”, 05.07.1938, Exp.544/1, C830 L.CR.
• AGN (Archivo General de la Nacion / Meksika Ulusal Arşivi), Fondo Lazaro Cardenas. “Manifiesto a la Nacion Por el Centro Femenil de Accion Proletaria”, 05.05.1938, Exp.544/1, C830 L.CR. Bauermeister, Jennifer L. (1999). The Involvement of Women in Mexican Politics and Economics. Honors Senior Thesis.
• Bravo, Roxana Rodríguez. (2015). Los Derechos de las Mujeres en México, Breve Recorrido. Historia de las Mujeres en Mexico içinde (s.269-295). Mexico: Instituto Nacional de Estudios Históricos de las Revoluciones de México.
• Bryan, Anthony T. (1976). Political Power In Porfirio Diaz’s Mexico: A Review and Commentary. The Historian, 38(4), s.648-668.
• Buck, Sarah A. (2007). The Meaning of the Women’s Vote in Mexico, 1917-1953. Stephanie Mitchell ve Patience A. Schell (Ed.), The Women’s Revolution in Mexico, 1910-1953 içinde (s.73-98). Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, INC.
• Cano, Gabriela. (2007). Ciudadanía y Sufragio Femenino: El Discurso Igualitario de Lázaro Cardenas. Marta Lamas (Ed.), Miradas Feministas Sobre Las Mexicanas del Siglo XX içinde (s.151-190). Mexico D.F.: Fondo De Cultura Economica Consejo Nacional Para La Cultura y Las Artes.
• Cano, Gabriela. (2019). Mexico: The Long Road to Women’s Suffrage. Susan Franceschet, Mona Lena Krook, Netina Tan (Ed.), The Palgrave Handbook of Women’s Political Rights içinde (s.115-127). London: Palgrave Macmillan.
• Chasteen, John. (2012). Latin Amerika Tarihi. İstanbul: Say.
• Chavez, Alicia Hernandez. (2006). Mexico A Brief History, Berkeley: University of California Press.
• Devrimler ve Karşı-Devrimler Tarihi Ansiklopedisi. Cilt 3. İstanbul: Gelişim.
• Escandon, Carmen Ramos. (1998). Women and Power in Mexico: The Forgotten Heritage, 1880-1954. Victoria E. Rodriguez (Ed.), Women’s Participation in Mexican Political Life içinde (s.87-102), Colorado: Westview Press.
• Fernández, Delia. (2009). From Soldadera to Adelita: The Depiction of Women in the Mexican Revolution. McNair Scholars Journal, 13(1), s.53-62.
• Foppa, Alaide. (1979). The First Feminist Congress in Mexico, 1916. Signs, 5(1), s.192-199.
• Fuentes, Andrés Reséndez. (1995). Battleground Women: Soldaderas and Female Soldiers in the Mexican Revolution. The Americas, 51(4), s.525-553.
• Fuentes, Carlos. (1996). A New Time For Mexico, Berkeley: University of California Press.
• Galeana, Patricia. (2014). Un Recorrido Histórico Por La Revolución De Las Mujeres Mexicanas, La Revolución de las Mujeres en México içinde (s.15-32), Mexico: Instituto Nacional de Estudios Históricos de las Revoluciones de México.
• González, Humberto Monteón, Alcántar, Gabriela María Luisa Riquelme. (2007). El Presidente Cárdenas y El Sufragio Femenino. Espiral Estudios Sobre Estado y Sociedad, 13(38), s.81-109.
• Gupta, Shilpi, Sushant, Gaurav. (2014). Unrecognized Participation of Women in Mexican Revolution (1910-1920). Human Rights International Research Journal, 2(1), s.81-83.
• Gutiérrez, Inés Alonso. (2011). La participación de la mujer mexicana en la vida política de México. http://www.funciva.org/uploads/ficheros_documentos/1311931170_participacion_politica.pdf, Erişim: 23.12.2015.
• Herzog, Jesus Silva. (1990). Breve Historia de la Revolución Mexicana. Mexico D.F.: Fondo de Cultura Económica.
• Jaiven, Ana Lau, Bravo, Roxana Rodríguez. (2017). El Sufragio Femenino y La Constitución De 1917 Una Revisión. Política y Cultura, (48), s.57-81.
• L. Carle, Sarah, J. Aragón, Cecilia. (2012). Roles of Women in the Mexican Revolution: Soldaderas, Prostitutas Inteligentes e Heroínas. Journal of Research on Women and Gender, (4), s.1-28.
• Leland, Maria. (2010). Separate Spheres: Soldaderas and Feminists in Revolutionary Mexico. A Senior Honors Thesis. Columbus, OH: The Ohio State University.
• López, Oresta. (2020). Dolores Jiménez y Muro: Zapatista Journalist and Intellectual, https://www.mexicanist.com/l/dolores-jimenez-y-muro/, Erişim: 06/06/2021.
• ¬López, Oresta. (2013). Women Teachers of Post-Revolutionary Mexico: Feminisation And Everyday Resistance. Paedagogica Historica, 49(1), s.56-69.
• Macias, Anna. (1980). Women and the Mexican Revolution, 1910-1920. The Americas, 37(1), s.53-82.
• Meyer, Lorenzo. (1989). The Political Modernization of Mexico (1867-1940). Omar Martinez Legorreta (Ed.), Modernization and Revolution in Mexico: A Comparative Approach içinde (s.27-39). Tokyo: The United Nations University.
• Morton, Ward M. (1962). Woman Suffrage in Mexico. Gainesville: University of Florida Press.
• Muy Interesante. (2019). Juana Belén: ¿Quién Fue y Qué Hizo?. https://www.muyinteresante.com.mx/historia/juana-belen-quien-fue-y-que-hizo/, Erişim: 31.01.2022.
• Osorio, Catalina Pérez. Cronología Integrada del Movimiento de Mujeres en México. https://www.lajornadadeoriente.com.mx/2003/10/17/puebla/perfil.html, Erişim: 16.02.2022.
• Osten, Sarah. (2014). A Crooked Path to The Franchise: The Historical Legacies of Mexico’s Failed 1937 Women’s Suffrage Amendment. The Latin Americanist, 58(2), s.97-117.
• Reindl, Andrea. (2020). Writing the Patriarchy Away: How Hermila Galindo Became a Fearless Mexican Icon. https://belatina.com/hermila-galindo-feminism-mexico-mujer-moderna/, Erişim: 08/06/2021
• Richards, Micheal D. (2012). Dünya Tarihinde Devrimler. Gül Çağalı Güven (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ríos, Flor Vanessa Rubio. (2020). Vida y Obra de la Mexicana Juana Belén Gutiérrez de Mendoza. Ciencia Nicolaita, 79, s.9-38.
• Salas, Elizabeth. (1990). Soldaderas in the Mexican Military, Austin: University of Texas Press.
• Schell, Patience A. (2007). Of the Sublime Mission of Mothers of Families: The Union of Mexican Catholic Ladies in Revolutionary Mexico. Stephanie Mitchell, Patience A. Schell (Ed.), The Women’s Revolution in Mexico, 1910-1953 içinde (s.99-123). Maryland: Rowman & Littlefield Publishers.
• Soto, Shirlene Ann. (1990). Emergence of the Modern Mexican Woman: Her Participation in Revolution and Struggle for Equality, 1910-1940. Denver: Arden Press.
• Tan, Turgut, Yalçındağ, Selçuk. (1967). Meksika Toprak Reformu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 22(1), s.151-171.
• The Mexican Revolution and the United States in the Collections of the Library of Congress. Individual Women During the Revolution: Hermila Galindo. https://www.loc.gov/exhibits/mexican-revolution-and-the-united- states/individual-women.html, Erişim: 06/06/2021.
• Usta, Merve. (2013). Meksika Devrim Süreci ve Plutarco Elias Calles. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vallejo, Delia Selene de Dios. (2014). La Participación de las Mujeres en la Democracia. La Revolución de las Mujeres en México. Mexico: Instituto Nacional de Estudios Históricos de las Revoluciones de México, s.117-152.
• Voces Feministas. (2019) La Vida Revolucionaria de Dolores Jiménez y Muro. https://vocesfeministas.mx/la- vida-revolucionaria-de-dolores-jimenez-y-muro/, Erişim: 06/06/2021.
• Wolf, Eric (2019). 20.Yüzyılda Köylü Savaşları, Cem Somel (Çev.), İstanbul: İletişim